04.06.2025 – 2025’te Yatırım Teşvik Haritası Yeniden Çizildi

Günlük Gelişmeler

ÇALIŞMA HAYATI

IBM, Yapay Zeka Dönüşümünde 8.000 Kişilik İşten Çıkarmaya Gitti

ABD merkezli teknoloji devi IBM, özellikle İnsan Kaynakları departmanında dijital dönüşüm kapsamında yaklaşık 8.000 çalışanını işten çıkardı. Bu karar, İK süreçlerinde yapay zeka kullanımının artırılması çabasının bir parçası olarak alındı. Daha önce de yaklaşık 200 İK pozisyonu AI sistemleriyle değiştirilmişti.

Yapay zeka sistemleri artık;

  • Form işlemleri,
  • Çalışan sorularının yanıtlanması,
  • Veri denetimi gibi görevleri yerine getiriyor.

CEO Arvind Krishna ve İK Direktörü Nickle LaMoreaux, bu hamlenin maliyet değil, operasyonel modernleşme ve verimlilik amaçlı olduğunu belirtiyor. Ancak bu gelişme, giriş seviyesi ve idari pozisyonların geleceği açısından ciddi tartışmaları da beraberinde getiriyor.

IBM’in adımı, Duolingo ve Shopify gibi şirketlerin de benzer şekilde otomasyon lehine insan kaynağını azalttığı trende ekleniyor.

ARAŞTIRMA

Sessiz İstifanın Yükselişi: Düşen Devir Oranları ve Görünmeyen Maliyetler

McKinsey & Company tarafından yayımlanan bu rapor, Birleşik Krallık ve ABD’deki iş gücü verilerini temel alarak, işten ayrılma oranlarının düşmesine rağmen çalışan bağlılığında gözlemlenen sessiz istifa eğiliminin, organizasyonel verimlilik ve çalışan memnuniyeti üzerindeki görünmeyen maliyetlerini ortaya koymaktadır.

1. İşgücü Piyasasında Dönüşüm

  • ABD ve Birleşik Krallık’ta iş gücü talebi pandemi sonrası zirvelerden sonra düşüşe geçti.
  • İşten ayrılma oranları, “Büyük İstifa” dönemine kıyasla önemli ölçüde azaldı:
    • ABD: Aylık %3’lerden 2019 öncesi seviyelerin altına,
    • Birleşik Krallık: %1,5’ten %1,0’a düştü.
  • Açık pozisyonlar azaldıkça, çalışanlar daha az hareket ediyor ve istikrarsız işgücü yerine “sabit ama mutsuz” çalışanlar artıyor.

2. Sessiz İstifa Nedir ve Neden Önemlidir?

  • Sessiz istifa, işten ayrılmayan ancak katılımı düşük, motivasyonu eksik ve aidiyet hissi zayıf çalışanları tanımlar.
  • McKinsey verilerine göre:
    • Her 5 çalışandan 1’i işverenden ayrılmak istiyor ama ayrılamıyor.
    • Kuruluşların iş gücünün %20-40’ı sessiz istifa edenlerden oluşabiliyor.
  • Bu çalışanlar üretkenliği düşürüyor, iş arkadaşlarını olumsuz etkiliyor ve organizasyona maliyet yüklüyor.

3. Sessiz İstifanın Gizli Maliyetleri

  • Gerçek işten çıkışlar açık maliyetler yaratırken, sessiz istifa daha gizli ama kalıcı zararlar doğuruyor:
    • Daha düşük üretkenlik,
    • Daha fazla hastalık izni,
    • Düşük iş birliği ve müşteri memnuniyeti,
    • Organizasyonun ücret faturasının %4’üne kadar gizli maliyet.

4. Memnuniyet Analizi

  • Sessiz istifa edenler, işinden en az memnun olan çalışan grubu (%21 memnuniyetsiz).
  • İşini değiştirmeyen ama memnun olanlar içinde memnuniyetsizlik oranı sadece %7.
  • Sessiz istifacılar, yalnızca iş performansını değil, yaşam memnuniyetini de olumsuz etkiliyor.

5. Liderler Ne Yapmalı?

McKinsey, sessiz istifayı azaltmanın aynı zamanda genel çalışan bağlılığını artırabileceğini belirtiyor. Öneriler:

  • Açıklığı teşvik edin: Çalışanların düşüncelerini rahatça paylaşabilecekleri kültür oluşturun.
  • Takdir sistemleri kurun: Çalışma ve başarıları hem finansal hem de duygusal olarak ödüllendirin.
  • İş-yaşam dengesine önem verin: Esnek çalışma modelleri uygulayın.
  • Büyüme ve gelişim olanakları sunun: Kariyer yollarını açık ve erişilebilir kılın.
  • Pozitif işyeri kültürü inşa edin: Psikolojik güvenliğe dayalı, kapsayıcı bir ortam sağlayın.

YASAL DÜZENLEMELER VE YARGI KARARLARI

Yargı Kararları

İspat Külfeti Yerine Getirilemeyen Fazla Mesai Talebi Reddedildi

“…Taraflar arasında davacının fazla çalışma ve hafta tatili alacağına hak kazanıp kazanmadığı hususunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır. Fazla çalışma yaptığını, hafta tatilleri ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını iddia eden işçi kural olarak, bu iddiasını ispat etmek zorundadır. Ücret hususunda ise ücretin ödendiğinin ispat külfeti işverene aittir. Fiili bir olgu söz konusu olduğundan kural olarak işçi, fazla çalışma yaptığını, hafta tatillerinde, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını her türlü delille ispat edebilir. Bu konuda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın bu tür belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir.

Somut olayda; davacı asil duruşmada “Normalde 08:00-17:00 arası çalışırdım ancak başı boş hayvanların kaza yaptığı zamanlarda, acil durumlarda çalışmaya devam ederdim. Bunun da belli bir saati yoktur.’“ şeklinde beyanda bulunarak, çalışma saatlerini ve çalışma gün sayısını somutlaştırmadan fazla çalışma ücret talebinde bulunmuştur. T.C.T. davacıya telefon ile ihbar geldiğinde ilgili yerlere gittiğini ifade etmiş, tanık B. ise çalıştıkları dönemde ortalama günlük 15 saate yakın çalıştıkları, şeklinde saat içermeyen soyut beyanda bulunduğu dikkate alındığında davacının fazla çalışma yaptığını ispatlayamadığından talebin reddi yerine kabulü hatalıdır. Karar bu yönüyle Dairemizce düzeltilmiştir. Diğer yandan davacı hafta tatillerinde çalıştığını tanık beyanları ile ispatladığından, hafta tatili alacağının hüküm altına alınması yerindedir. Davalılar vekillerinin istinaf başvurularının yukarıda açıklanan nedenlerle kısmen kabulü ile, mahkeme kararının HMK’nun 353/1.b-2 hükmü gereğince düzelterek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak üzere ortadan kaldırılmasına karar verilmiştir…”

Gaziantep BAM 8.Hukuk Dairesi, E. 2024/1147, K. 2025/565, T. 13/05/2025

Fransa’da İşverenin Dijital İz Takibi Yargı Duvarına Çarptı

Fransa Yüksek Mahkemesi, bir işverenin çalışanın IP adresi gibi dijital izlerini (log verilerini) işten çıkarma gerekçesi olarak kullanmasının, Genel Veri Koruma Tüzüğü’ne (GDPR) uygun olup olmadığını değerlendirmiştir. Tartışma, bu tür verilerin kişisel veri sayılıp sayılmadığı ve hangi hukuki dayanağa dayanarak işlenebileceği üzerine kurulmuştur.

Mahkemenin Kararı: Mahkeme, IP adreslerinin gerçek bir kişiyi dolaylı olarak tanımlayabildiği için GDPR kapsamında kişisel veri sayıldığını belirtmiştir. Bu verilerin işlenmesi, yalnızca açık ve geçerli bir hukuki dayanakla mümkündür. Mahkeme, olayda yalnızca çalışanın rızasının geçerli dayanak olabileceği sonucuna varmıştır.

Gerekçeler: Mahkeme, GDPR madde 6(1) uyarınca kişisel veri işlemenin ancak belirli şartlarla yasal olabileceğini vurgulamıştır. Ancak burada, işverenin çalışan verilerini işlerken rızaya dayandığı belirtilmiş, fakat iş ilişkisinde rızanın özgürce verilemeyeceği gerekçesiyle bu dayanak geçersiz kabul edilmiştir. Bu görüş, Fransa Veri Koruma Kurumu (CNIL) tarafından da daha önce dile getirilmiştir.

CNIL ve İzlenebilirlik Sistemleri: CNIL’in 2021 ve 2022 tarihli kararlarında, izlenebilirlik sistemleriyle toplanan log kayıtlarının sistem güvenliğini sağlamak amacıyla meşru sayılabileceği, ancak bu verilerin disiplin amaçlı kullanımının önceden açıkça belirtilmiş ve çalışanlara bildirilmiş olması gerektiği vurgulanmıştır. Aksi durumda bu tür kullanım GDPR’a aykırı kabul edilir.

GÜNÜN SORUSU VE BİLGİLERİ

Günün Sorusu

Günün Sorusu

SORU: Şirketimizde araç tahsisi, “makama istinaden” ve “göreve istinaden” olmak üzere iki başlık altında yapılmaktadır. Makam aracı tahsisli bir çalışanımızın sağlık nedeniyle en az 2 ay raporlu olması gündeme geldi. Bu durumda araç çalışanda kalmalı mı, yoksa kuruma mı iade edilmelidir?

KISA BİLGİ

Bunu Biliyor Muydunuz?

Çalışanlara Kreş Desteğine Dair Bilgi Notu

Hangi İşyerlerinde Kreş Zorunluluğu Var?

  • Yasal düzenleme: Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik m.13.
  • Zorunluluk eşiği: 150’den fazla kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0–6 yaş arası çocuklar için bakım ve emzirme amaçlı yurt (kreş) kurulması zorunludur.
  • Mesafe kriteri: Yurt, işyerine 250 metreden uzaksa işveren servis sağlamakla da yükümlüdür.

150 Kadın Çalışan Nasıl Hesaplanır?

  • Aynı belediye ve mücavir alan sınırları içindeki tüm işyerlerinde çalışan kadınların toplamı dikkate alınır.
  • Örnek: Karşıyaka sınırları içindeki tüm işyerleri toplamı esas alınırken, Torbalı’daki işyeri bu hesaba dâhil edilmez.

Vergi Avantajları

  • İşverenin kadın çalışan adına doğrudan kreş/gündüz bakımevi kurumuna yaptığı ödemelerde:
    • Aylık brüt asgari ücretin %50’sine kadar olan tutar gelir vergisinden muaftır.
    • (2025 yılı için bu tutar: 13.002,75 TL)
  • İşverenin işyerinde kreş hizmeti sunması durumunda, sağlanan bu hizmetin tamamı gelir vergisinden istisnadır.
  • Hizmetin başka bir lokasyonda (işverene ait ya da kiralanmış) verilmesi istisnayı etkilemez.

İşçilerin Hakları

  • Kreş açma yükümlülüğü olan bir işyerinde çalışan kadın, 6 yaşından küçük çocuğu için işverenden talepte bulunabilir.
  • Talebe rağmen işveren yükümlülüğü yerine getirmezse, kadın çalışan:
    • İş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
    • Kıdem tazminatına hak kazanabilir.

This email was sent to *|EMAIL|*

why did I get this?    unsubscribe from this list    update subscription preferences

*|LIST:ADDRESSLINE|*

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir