Günlük Gelişmeler

Ciro Endeksleri, Ocak 2025

Ticaret Satış Hacim Endeksi, Ocak 2025

TÜİK’in 11.03.2025 tarihli verilerine göre; ticaret satış hacmi yıllık %5,3 arttı, perakende satış hacmi yıllık %12,5 arttı.
Ticaret satış hacmi (2021=100) 2025 yılı Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %5,3 arttı. Aynı ayda motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı için satış hacmi %5,0 azaldı, toptan ticaret satış hacmi %4,1 arttı, perakende ticaret satış hacmi ise %12,5 arttı.

İnşaat Maliyet Endeksi, Ocak 2025

TÜİK’in 11.03.2025 tarihli verilerine göre; inşaat maliyet endeksi yıllık %26,61 arttı, aylık %9,10 arttı.
İnşaat maliyet endeksi, 2025 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre %9,10 arttı, bir önceki yılın aynı ayına göre %26,61 arttı. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %1,96 arttı, işçilik endeksi %23,58 arttı. Ayrıca bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi %22,39 arttı, işçilik endeksi %34,37 arttı.

SGK’dan Yeni Genelge: Arabuluculuk ve Mahkeme Kararına Göre İşten Ayrılış Kodu Değişecek*

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın 11.03.2025 tarihli 2025/8 sayılı Genelgesi uyarınca;

Kurumumuzun 22/02/2013 tarihli, 2013/11 sayılı ve Sigortalılık İşlemleri konulu Genelgesinin Birinci Kısım, 6. Bölümünde yer alan, “3- İşten ayrılış bildirgesi düzeltme/silme işlemleri” başlığının dördüncü paragrafından sonra gelmek üzere aşağıdaki paragraf eklenmiştir.

“Sigortalılığın; kıdem tazminatı veya ihbar tazminatı ödenmeyecek şekilde işten ayrılış nedeni bildirilerek sona ermesi akabinde arabuluculuk anlaşma belgesi veya mahkeme kararı ile işçiye, kıdem tazminatı veya ihbar tazminatı ödenmesine yönelik karar verilmesi durumunda sigortalı işten ayrılış nedeni, sigortalı veya işverenin ilam niteliğindeki arabuluculuk anlaşma belgesi veya mahkeme kararı ile Kuruma müracaatı üzerine ilgili mahkeme veya arabuluculuk kararına uygun olan işten ayrılış nedeni ile değiştirilecektir.”

MYK Belgesi Sahiplerinin İstihdamına Yönelik Sigorta Prim Teşviki Hakkında Bilgilendirme*

İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Geçici 10. maddesi kapsamında MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi sahibi kişileri istihdam eden işverenler 54 aya kadar sigorta primlerinin karşılanması teşvikinden yararlanmaktadır. İşverenlerin prime esas kazanç üst sınırına kadarki sosyal güvenlik primi işveren payları (4.150 TL. – 31.128 TL) İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmaktadır.

Bu teşvikten yararlanmanın şartları;

• Kişinin son 6 aydır işsiz olması,

• Kişinin istihdam edildiği tarihten önceki son 6 ayın ortalama sigortalı çalışan sayısına ilave olarak istihdam edilmesi

• Özel sektör işvereni olmak

İşverenler bu teşvike SGK’nın E-Bildirge uygulaması üzerinden başvuru yapabilir. Uygulama cinsiyet, yaş, Mesleki Yeterlilik Belgesi gibi kriterlere bağlı olarak yararlanma süresini belirlemektedir

Emekli İkramiyesi 4.000TL’ye Çıkarıldı*

Tekstil ve Giyim Sektöründe 2024’te 65 Bin Kişilik İstihdam Kaybı*

2024 yılında tekstil ve hazır giyim sektörlerinde toplam 65 bin 581 kişilik istihdam kaybı yaşandı. Bu kaybın 52 bini hazır giyim, 12 bini tekstil sektöründe gerçekleşti. SGK verilerine göre sektördeki toplam istihdam 1 milyon 24 bin 976’dan 959 bin 395’e geriledi. İki sektörde faaliyet gösteren firma sayısı da 61 bin 352’den 59 bin 101’e düştü.

İstihdam Kaybının Nedenleri:

• Düşen ihracat talebi ve artan ithalat

• Asgari ücretteki artış ve yüksek finansman maliyetleri

• Uzakdoğu’dan gelen düşük maliyetli ürünler

• Küresel ekonomik belirsizlik ve yurtdışı pazarlardaki daralma

PMI Verileri ve Gelecek Öngörüleri:

• İstanbul Sanayi Odası (İSO) PMI endeksine göre, tekstil ve hazır giyimde üretim yavaşlaması devam etti.

• Hazır giyimde kapasite kullanım oranı %74,3 ile son 3 yılın en düşük seviyesine indi.

• Tekstil ihracatı %0,5, hazır giyim ihracatı ise %5 oranında düştü.

Sektör Temsilcilerinin Talepleri:

• KOBİ’leri kapsayan çalışan desteğinin kapsamının genişletilmesi

• Devletin ithalat baskısına karşı yerli üretimi destekleyici adımlar atması

Birleşik Krallık’ta Nisan 2025’te Yürürlüğe Girecek İş Hukuku Değişiklikleri

Nisan 2025’te Birleşik Krallık’ta çalışma hayatına ilişkin önemli yasal değişiklikler yürürlüğe girecek. Bu kapsamda;

• Yenidoğan İzni ve Ücreti: Nisan 2025’ten itibaren yenidoğan izni çalışanlar için 1 günlük hak olurken, ücretli izin için 26 haftalık hizmet şartı aranacak.

• Babalık İzni Yasası 2024: Yasanın kesin yürürlük tarihi belli olmasa da, ölen annelerin eşleri için babalık izni alımını kolaylaştıran düzenlemelerin getirilmesi bekleniyor.

• Ulusal Asgari Ücret ve Yaşam Ücreti: 1 Nisan 2025’ten itibaren Ulusal Yaşam Ücreti (21 yaş ve üstü) saatlik 12,21 £’a, Ulusal Asgari Ücret (18-20 yaş arası) saatlik 10,00 £’a yükselecek.

• Yasal Hastalık Ödemesi ve Diğer Sosyal Haklar: Yasal hastalık parası haftalık 118,75 £’a yükselirken, doğum, babalık, evlat edinme ve ebeveyn izni ücretleri haftalık 187,18 £ olacak.

• İş Mahkemesi Tazminatları: Haksız işten çıkarma tazminat limiti 115.115 £’a yükseldi.

• Duygusal Zarar Tazminatı (Vento Bantları):2025/26 yılı için güncel bantların kısa süre içinde açıklanması bekleniyor.

• Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı Raporlaması: Kamu sektörü için son raporlama tarihi 30 Mart, özel sektör için ise 4 Nisan olacak.

İhbarcı Koruma Yasasında Reform Gündemde

Birleşik Krallık’ta mevcut bilgi uçurma (whistleblowing) yasasının yetersizliği ve reform gerekliliği üzerine tartışmalar devam ediyor. 1998 tarihli Kamu Yararını Açıklama Yasası’nın, çalışanların yasa dışı faaliyetleri bildirmelerini teşvik etmek ve koruma sağlamak amacıyla oluşturulmasına rağmen, Ekim 2024’te yapılan ankette çalışanların %51’i, işten çıkarılma korkusu nedeniyle ihbarda bulunmaktan çekindiklerini belirtti.

Mevcut yasal çerçeve, çalışanları “korumalı bir ifşa” sonucunda işten çıkarılma veya kötü muameleden korurken, yalnızca belirli kişilere yapılan açıklamaları kapsıyor. Medyaya yapılan ifşalar gibi durumlar için daha sıkı koşullar aranıyor.

Reform tartışmalarında, koruma kapsamının genişletilmesi, işverenlerin sorumluluklarının artırılması ve mahkeme süreçlerinin basitleştirilmesi öneriliyor. Yeni hükümet, muhbirlerin şikayetlerini ciddiye alabilecek bağımsız bir ofis kurma planı üzerinde çalışıyor.

2025’te dikkat çeken davalardan biri olan Sullivan v Wight Adası Konseyi davası, bilgi uçurma mevzuatının iş başvurusu yapan kişileri kapsayıp kapsamadığına dair önemli bir karar bekliyor. Bir diğer dava olan SPI Spirits (UK) Ltd v Zabelin ise başarılı bir bilgi uçurma davasında verilen 1,6 milyon sterlinlik tazminatın geçerliliğini tartışıyor.

Udemy Raporu: Yapay Zeka Becerileri Artık Yalnızca Teknolojiye Özgü Değil

ABD merkezli Udemy tarafından yayımlanan yeni bir rapor, yapay zeka (AI) beceri geliştirmenin teknoloji sektörünün dışına taşarak finans ve üretim gibi sektörlerde de hızla yayıldığını ortaya koydu. 2024’ün son çeyreğinde, bu sektörlerde AI ile ilgili kurs tüketiminde önemli artışlar görüldü.

Özellikle AWS Sertifikalı Yapay Zeka Uygulayıcısı eğitimi, teknik becerilerde en büyük artışı kaydetti. Udemy CEO’su Greg Brown, yapay zekanın sektörleri dönüştürdüğünü ve kuruluşların bu değişime ayak uydurabilmek için AI beceri geliştirme süreçlerine öncelik vermesi gerektiğini vurguladı.

Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) raporuna göre, 2030 yılına kadar dünya genelinde iş gücünün %59’u yeniden beceri kazandırma veya beceri geliştirme ihtiyacı duyacak. Oracle ise, bu süreçte şirketlerin çalışan becerilerini değerlendirmesi, mentorluk programları oluşturması ve yapay zeka gibi teknolojilerden yararlanarak gerçek zamanlı beceri analizleri yapmasını tavsiye etti.

Küresel Emeklilik Endeksi 2024: Türkiye’nin Durumu

Küresel Emeklilik Endeksi 2024 raporuna göre, Türkiye emekli maaşlarının düşüklüğü ve gelir adaletsizliği açısından dünya sıralamasında gerilemiştir. Ocak 2025’te en düşük emekli maaşı 14.469 TL’ye çıkarılmış ve bayram ikramiyeleri 4.000 TL’ye yükseltilmiştir. Ancak bu artışlara rağmen Türkiye, küresel sıralamada alt sıralarda yer almaktadır.

Türkiye’nin Küresel Emeklilik Endeksi Sıralaması

• Türkiye, 2024 yılı endeksinde 48 ülke arasında sondan dördüncü sırada yer aldı.

• Türkiye’nin önünde yer alan ülkeler arasında Filipinler, Arjantin ve Hindistan bulunuyor.

• Hollanda, İzlanda, Danimarka ve İsrail endeksin en üst sıralarında yer aldı.

Türkiye’nin Emekli Maaşları ve Sosyal Destek Durumu

• En düşük emekli maaşı: 14.469 TL (Ocak 2025 itibarıyla)

• Bayram ikramiyesi: 4.000 TL

• Türkiye’deki emekli maaşlarının Euro karşılığında değeri, 2012-2021 arasında %33,6 oranında azaldı.

• Türkiye, 2021’de yalnızca Bulgaristan’ın üzerinde yer alarak Avrupa’da en düşük seviyede kalan ülkelerden biri oldu.

Türkiye’nin Emeklilik Sistemindeki Eksiklikler ve Tavsiyeler

Küresel Emeklilik Endeksi raporunda Türkiye’nin şu alanlarda iyileştirme yapması gerektiği belirtildi:

• En yoksul yaşlılar için emekli maaşlarının artırılması

• Özel emeklilik sistemlerinin yaygınlaştırılması

• Emeklilikten önce özel emeklilik fonunda biriken paraya erişim imkanının sınırlandırılması

OECD Raporu: Gelir Adaletsizliği ve Emeklilik Yaşı

• OECD’nin 2023 raporuna göre, Türkiye’de 65 yaş üstü nüfusta gelir adaletsizliği “çok yüksek” seviyede.

• Türkiye’deki erken yaşta emeklilik uygulamaları nedeniyle emeklilik yaşı 52’ye kadar düşerken, OECD ülkelerinde bu yaş 62-67 aralığında değişiyor.

Emekli Maaşlarının Belirlenmesi ve Sorunlar

• Türkiye’de emekli maaşları, çalışma hayatı boyunca ödenen primlerden karşılanıyor.

• 2008 yılında yapılan değişiklikler nedeniyle emekli maaşları ciddi şekilde düşüş gösterdi.

  • Aylık bağlama oranı %70’ten %50’nin altına indirildi.

  • Ekonomik büyüme maaş hesaplamalarına %30 oranında yansıtılmaya başlandı.

  • Uzun çalışma sürelerinin etkisi maaşlara daha az yansıtılmaya başladı.

Mahkemeden Önemli Karar: İşverenin Teknolojik Gelişmelere Uyum Yükümlülüğü Vurgulandı

6331 sayılı Kanunun 4. ve 5. maddeleri ile ilgili yönetmeliklerde yer alan iş sağlığı ve güvenliği kuralları, işverenin sorumluluğunu belirlemede objektif kriterler olarak kabul edilmelidir. İşveren, sadece yazılı kurallara değil, teknolojinin gerektirdiği önlemlere de uymak zorundadır. İşverenin sorumluluğu kusur esasına dayansa da bu sorumluluk genişletilmiş olup kusursuz sorumluluğa yaklaşmaktadır.

Mahkeme kararında vurgulanan önemli hususlardan biri, işverenin yalnızca yazılı kurallara uymakla yükümlü olmadığı, aynı zamanda bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gerektirdiği önlemleri de almak zorunda olduğudur.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu’nun 417/2. maddesi uyarınca, işverenin sorumluluğu genişletilmiştir. Bu kapsamda işveren:

• Yasal mevzuatta açıkça belirtilmiş kuralları uygulamalı,

• Mevzuatta yer almayan ancak teknolojik ilerlemeler sonucunda alınması gereken ek önlemleri de hayata geçirmelidir.

Bu yaklaşım, işverenin yükümlülüğünü objektifleştirilmiş kusur esasına dayandırır. Yani işverenin ihmali yalnızca belirli kuralları ihlal etmekle sınırlı değildir; güncel teknolojik imkanlarla alınabilecek tüm önlemlerin eksiksiz şekilde uygulanmaması da işverenin kusuru sayılmaktadır.

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, E. 2020/7034, K. 2021/3758, T. 23.03.2021

İş Sonrası Etkinlikte Taciz İddiası: Mahkeme İşvereni Sorumlu Tuttu

İrlanda’da görülen An Employee v A Café (ADJ-00047296) davasında, bir kafe çalışanı, 2023 yılında bir iş etkinliği sırasında müdürü tarafından cinsel tacize uğradığını iddia etti. Çalışan, Bay X’in kendisini duvara itip öptüğünü ve olay sonrası işyerinde düşmanca tavırlarla karşılaştığını belirtti. Bay X ise olayın yanlışlıkla yaşandığını ve özür dilediğini savundu. Ayrıca davalı adına, iş sonrası gerçekleşen etkinliğin işyeri işlevi olmadığı ileri sürülmüştür.

İşyeri İlişkileri Komisyonu (WRC), yaşanan olayınc insel taciz kapsamına girdiğine ve kafe yönetiminin çalışanı korumak için yeterli önlem almadığına karar verdi. Ayrıca, çalışan el kitabının İngilizce olmayan bir kopyasının verilmesi ve yöneticilerin taciz politikaları konusunda eğitimsiz olması gibi unsurlar işverenin sorumluluğunu artırdı.

Yargıç, cinsel tacizin işverenin sorumluluk alanına girdiğine ve işverenin tacizi önleme konusunda yeterli adım atmadığına hükmetti. Çalışanın işten ayrılmasında tacizin doğrudan bir etkisi olmadığı gerekçesiyle ek tazminat verilmedi. Mahkeme, çalışana 12.000 € tazminat ödenmesine karar verdi. Kararın, Yüksek Mahkeme’nin daha önce verdiği bir emsal karar doğrultusunda tarafların kimlikleri gizlenerek açıklanmasına da hükmedildi.

Günün Sorusu

SORU: Expat olarak TR’de çalışan yöneticimiz ihbar süresinden önce işten ayrılmak istiyor. İşveren olarak bir yaptırımımız olabilir mi?

Bunu Biliyor Muydunuz?

e-Bildirge V2 Ekranı

e-Bildirge V2, işverenlerin SGK ile ilgili bildirimlerini dijital ortamda kolayca yapmalarını sağlayan bir platformdur. e-Bildirge V2 ile işverenler, SGK ile ilgili bildirimlerini kolaylıkla yapabilir:

• İşverenler için sigorta prim belgelerini online bildirme imkanı

• Geçmiş dönem belgelerine erişim

• Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi entegrasyonu

• İşlemleri hızlı ve güvenli tamamlama kolaylığı