Günlük Gelişmeler

Hizmet Üretici Fiyat Endeksi, Aralık 2024*

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 31.01.2025 tarihli verilerine göre Hizmet Üretici Fiyat Endeksi (H-ÜFE), yıllık%49,07, aylık %0,65 arttı.

• Yıllık bazda: H-ÜFE, Aralık 2024’te %49,07 artış gösterdi.
• Aylık bazda: Bir önceki aya göre %0,65 arttı.
• On iki aylık ortalamalara göre: Artış %67,06 olarak gerçekleşti.

Sektörel Yıllık Değişimler:

• Ulaştırma ve depolama hizmetleri: %40,30
• Konaklama ve yiyecek hizmetleri: %53,20
• Bilgi ve iletişim hizmetleri: %62,14
• Gayrimenkul hizmetleri: %47,82
• Mesleki, bilimsel ve teknik hizmetler: %60,26
• İdari ve destek hizmetleri: %56,49

Sektörel Aylık Değişimler:

• En yüksek artış: Konaklama ve yiyecek hizmetlerinde %1,17
• En fazla düşüş: Gayrimenkul hizmetlerinde %1,50 azalış
• Ulaştırma ve depolama hizmetleri: %0,61 artış
• Bilgi ve iletişim hizmetleri: %0,60 artış
• Mesleki, bilimsel ve teknik hizmetler: %0,55 artış
• İdari ve destek hizmetleri: %1,0 artış

Hizmet sektöründeki fiyat artışları, özellikle bilgi ve iletişim, mesleki hizmetler ve konaklama sektörlerinde yüksek seyrederken, gayrimenkul hizmetleri aylık bazda düşüş gösterdi.

ÇSGB’den “Az Tehlikeli” Sınıftaki İş Yerlerinde İSG Hizmetlerine İlişkin Açıklama

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 50’den az çalışanı olan ve “az tehlikeli” sınıfta yer alan işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği (İSG) hizmetleriyle ilgiliyeni düzenlemeye uymamaları halinde elektronik sistem üzerinden otomatik ceza uygulanacağı iddiasının gerçeği yansıtmadığını açıkladı. Bakanlık, İSG hizmetleri sunma yükümlülüğünün 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girdiğini hatırlatarak, işverenlerin bu yükümlülüğü farklı yöntemlerle yerine getirebileceğini belirtti. İşverenler, çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı veya iş yeri hekimi görevlendirebilir, OSGB’lerden hizmet alabilir ya da gerekli niteliklere ve belgelere sahipse İSG hizmetlerini bizzat üstlenebilir. Ayrıca, Bakanlık tarafından ilan edilen eğitimi tamamlayan işverenler, iş güvenliği uzmanı ve iş yeri hekimi görevlendirme şartı olmaksızın, işe giriş ve periyodik muayeneler hariç İSG hizmetlerini kendileri yürütebilir. Bu eğitim, Anadolu Üniversitesi tarafından verilen “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Yürütümüne İlişkin İşveren veya İşveren Vekili Eğitimi”nin tamamlanmasıyla sağlanacaktır. Bakanlık, bazı medya organlarında yer alan, 31 Ocak 2025’te elektronik sistem üzerinden otomatik ceza uygulanacağı yönündeki iddiaların doğru olmadığını vurguladı.

Özel Güvenlik Sektöründe Talep Artıyor, Ücretler Yetersiz Kalıyor

İŞKUR 2024 verilerine göre, özel ve kamu sektörlerinde 74 bin 900 kişi silahsız özel güvenlik görevlisi olarak istihdam edildi. Bu meslek, geçen yıl en çok istihdam sağlanan ilk 10 meslek arasında ilk sırada yer aldı.

Güvenlik Servisleri Organizasyon Birliği Derneği Başkanı Turgay Şahan, sektördeki düşük ücret politikalarının ve zorlu çalışma koşullarının istihdam açığını büyüttüğünü belirtti. Asgari ücret seviyesinde maaşlar ve özlük haklarının yetersizliği, çalışanların sık sık iş değiştirmesine neden olarak yüksek turnover oranı oluşturuyor.

Sektörde Nitelikli Personel Eksikliği Bulunuyor

• İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerde hastaneler, okullar, kamu binaları için daha fazla özel güvenlik görevlisine ihtiyaç duyuluyor.
• Şahan’a göre, çalışan haklarını koruyacak düzenlemeler yapılmazsa, sektör nitelikli iş gücü bulmakta zorlanmaya devam edecek.

Özel Güvenlik Sektörünün Büyüklüğü

• Türkiye’de 371 bin özel güvenlik görevlisi aktif olarak görev yapıyor.
• Sektörün ekonomik büyüklüğü 72 milyar TL’yi aşarken, 14 bin kişilik ek istihdama ihtiyaç duyuluyor.
• Avrupa’da özel güvenlik sektörü 37 milyar Euro hacme ulaşırken, Türkiye’de 2025’te 4,5 milyar Euro büyüklüğe ulaşması bekleniyor.

Uluslararası Rekabette Başarı İçin Nitelikli İnsan Kaynağı

Cenk Alper’den Davos’ta Önemli Mesajlar: Sürdürülebilirlik, Yeni Ekonominin Temeli Olacak

Birleşik Krallık’ta Çalışanlar Ücretsiz Fazla Mesai Yapıyor, Çalışma Kültürü Tartışılıyor

Birleşik Krallık’ta tam zamanlı çalışanlar yılda ortalama 215.8 saat fazla mesai yapıyor ve çalışanların %42’si bu mesaileri ücretsiz gerçekleştiriyor. İK platformu HiBob’un araştırmasına göre, bu durum çalışan başına yıllık 4.022 sterlinlik ücretsiz çalışmaya eşdeğer.

• Ankete katılanların %55’i, terfi ve maaş artışı için kişisel zamanlarından fedakarlık yapmaları gerektiğine inanıyor.
• %58’i bunu yapmaya hazır olduğunu ifade ederken, %42’si mevcut ekonomik şartlar nedeniyle işlerinde kalmaya motive olduklarını belirtti.
• Bir sonraki performans değerlendirmesinde, çalışanların %50’si maaş zammı, %31’i ise terfi bekliyor.
• Çalışanların %72’si, hükümetin önerdiği Bağlantıyı Kesme Hakkı Yasası’nı destekliyor.
• HiBob CEO’su Ronni Zehavi, işverenlerin çalışanlarının refahına öncelik vermesi gerektiğini vurgulayarak, “Ücretsiz fazla mesai yapan çalışanlar tükenmeden, iş-yaşam dengesini gözeten rakiplere geçebilir” uyarısında bulundu.

Çalışanlar Yeni Beceriler Öğrenmeye ve Sorumluluk Almaya Açık

• %67’si yeni beceri öğrenmeye, %65’i ise ek sorumluluklar almaya istekli.
• %45’i kariyer ilerlemesi için daha fazla kişiyi yönetmeye, %26’sı ise çalışma modelini değiştirmeye hazır.
• %13’ü yıllık izinlerini iptal etmeye veya değiştirmeye gönüllü.

Ekonomi Toparlandığında İş Değiştirme Eğilimi Güçlenebilir

• %38’i ekonomik toparlanma sonrası yeni bir iş arayacağını ifade etti.
• %20’si işverenlerinin eğitim veya gelişim desteği sağlamadığını belirtirken, aynı oranda çalışan kariyerlerinde ilerleme için net bir yol göremiyor.

AB’de Çalışanlar İçin Zorunlu Yapay Zeka Eğitimi 2 Şubat 2025’te Başlıyor

Avrupa Birliği, yapay zeka kullanımını düzenleyen yeni yasalar çerçevesinde çalışanların yapay zeka (YZ) okuryazarlığı kazanmasını zorunlu hale getiriyor. 2 Şubat 2025’ten itibaren yürürlüğe girecek Yapay Zeka Yasası’nın 4. maddesi, işletmelere, çalışanlarını YZ teknolojileri hakkında bilinçlendirme ve eğitme yükümlülüğü getiriyor.

Yapay Zeka Okuryazarlığı Nedir?

YZ okuryazarlığı, yalnızca yapay zeka araçlarını kullanmayı değil, aynı zamanda bu teknolojileri anlamayı, eleştirel değerlendirmeyi ve etik, yasal çerçevede uygulamayı kapsıyor. Yasaya tabi şirketlerin, çalışanlarının aşağıdaki konularda eğitim almasını sağlamalı:

• YZ teknolojilerinin temel işleyişi
• İş süreçlerinde yapay zeka kullanımı
• Etik ve yasal sorumluluklar
• YZ’nin potansiyel riskleri ve fırsatları

2025’te Küresel İş Hukuku: Ücret Standartları, Çalışan Refahı ve Yapay Zeka Düzenlemeleri Öne Çıkıyor

Küresel iş hukuku alanında 2025, işverenler için dinamik bir yıl olacak. Çalışan refahı, ücret standartları ve yapay zeka düzenlemeleri, iş dünyasının karşı karşıya olduğu en büyük zorluklar ve fırsatlar arasında yer alıyor.

Çalışan Refahı ve Ücret Standartları Öncelikli Konular

• 28 yargı bölgesinde ulusal asgari ücret artışları 2025’in ana gündem maddelerinden biri olacak.
• AB’nin Yeterli Asgari Ücret Direktifi, Kasım 2024’e kadar iç hukuka aktarılacak. Ancak, AB’nin işçi haklarını koruma yetkisi konusunda belirsizlikler sürüyor.
• AB Ücret Şeffaflığı Direktifi, Haziran 2026’ya kadar yürürlüğe girecek olup, işverenleri cinsiyete dayalı ücret farklarını raporlamaya zorlayacak.
• ABD’de New York ve Kaliforniya dahil 14 eyalette, iş ilanlarında ücret bilgisi açıklama zorunluluğu mevcut.

Çalışma Koşulları ve Çalışan Hakları Gündemde

• ESG politikaları doğrultusunda çalışma koşullarını iyileştirmeye yönelik yeni yasalar gündemde.
• Aile dostu izinler, kadın sağlığına yönelik iyileştirmeler, çalışma saatlerinin azaltılması ve taciz karşıtı düzenlemeler birçok ülkede öncelikli hale geldi.
• AB, Kasım 2024’te Platform Çalışanları Direktifi’ni kabul etti ve bazı AB üyesi olmayan ülkeler de benzer düzenlemeleri tartışıyor.
• AB Yapay Zeka Yasası, Ağustos 2024’te yürürlüğe girdi ve ihlaller için 35 milyon Euro veya küresel cironun %7’sine kadar para cezası öngörüyor.
• 2026’ya kadar tam olarak uygulanacak olan yasa, yüksek riskli yapay zeka sistemlerini sıkı denetime tabi tutacak.
• Yapay zeka, işe alım, eğitim, iş gücü planlaması ve siber güvenlik gibi alanları kökten değiştirecek.
• ABD ve AB, yapay zekanın iş dünyasındaki etkisini düzenlemek için yarışıyor.

AGS Global “İş Dünyası 2025’ten Beklentiler” Araştırması Raporu

2024, küresel ekonomide enflasyon, jeopolitik riskler ve ABD’de Trump’ın yeniden başkan seçilme olasılığı gibi belirsizliklerle geçti. Türkiye’de de ekonomik dalgalanmalar, iş dünyasının önceliklerini belirleyen en önemli faktörlerden biri oldu. Bağımsız araştırma şirketi AGS Global’in yaptığı araştırma, 2025’e dair iş dünyasının öngörülerini ve stratejilerini ortaya koyuyor.

• Türkiye ekonomisi için beklentiler temkinli: İş insanlarının %58,4’ü ekonominin kötüye gideceğini düşünürken, %29,9’u iyimser bir bakış açısına sahip.
• Şirketlerin önceliği mevcut durumu korumak: %48,1 iş dünyası “mevcudu koruma” stratejisi benimserken, %35,1 dijital dönüşüme, %32,5 ihracata odaklanıyor.
• Faiz ve enflasyon konusunda belirsizlik: Katılımcıların %20,8’i faizlerde, %5,2’si enflasyonda düşüş bekliyor, ancak %37,7’si her iki göstergede de düşüş beklemiyor.
• Ücretler ve maaş baskısı artıyor: Türkiye’de asgari ücret beklentisi ortalama 23.750 TL olarak öngörülüyor, bu da yaklaşık %40’lık bir artış anlamına geliyor.

Çalışan Yönetimi ve İş Gücü Trendleri

2025’te şirketler için en büyük zorluklardan biri yetenekli çalışanları elde tutmak olacak.

• %41,4 şirket yetenekli çalışanlarını koruyabileceğini düşünürken, %25’i kayıplar yaşanacağını öngörüyor.
• Çalışan kaybının en büyük nedenleri:
  • %84,2 yüksek maaş talepleri
  • %42,1 iş-yaşam dengesi beklentileri
  • %42,1 rekabetçi iş piyasası

Başarılı şirketler ise şu faktörlere dayanıyor:

• %63,3 liderlik ve yöneticilerle iyi ilişkiler
• %50 güçlü şirket kültürü ve çalışan bağlılığı
• %26,7 esnek çalışma imkânları

Çalışma Modelleri: İşverenler Ofis, Çalışanlar Hibrit Çalışmayı Tercih Ediyor

2025’te şirketlerin çalışma modeliyle çalışanların beklentileri arasındaki fark dikkat çekiyor.

• %56,8 işverenler tamamen ofisten çalışmayı tercih ederken, çalışanların %46’sı hibrit modeli istiyor.
• Tamamen uzaktan çalışmayı destekleyen şirketlerin oranı %6,8, çalışanların ise %17,6’sı bu modele sıcak bakıyor.

2025’te Çalışanların Temel Arayışı: Daha Yüksek Gelir

İş insanlarının 2025’te en büyük önceliği gelirlerini artırmak.

• %62,2 daha yüksek gelir elde etmek istiyor.
• %36,5 yeni yatırım araçlarına yönelmeyi planlıyor.
• %28,4 yeni bir otomobil almayı, %28,4 ise yurtdışında tatil yapmayı hedefliyor.
• En çok yatırım yapılması planlanan varlık: Altın.
• Özellikle elektrikli ve hibrit araçlara olan ilgi artıyor.
• %23,8 elektrikli araç, %28,6 hibrit araç tercih edilirken, dizel ve benzinli araçlar hala %38,1 ile en yaygın seçenek.

AGS Global CEO’su Ahmet Güler’e göre 2025, şirketlerin ekonomik belirsizliklere karşı dengelenme stratejileri geliştireceği bir yıl olacak. 2025 “dengelenme” yılı, 2026 ise “toparlanma ve aksiyon alma” yılı olarak öngörülüyor.

Araç Hasarı ve Çalınması Nedeniyle Yapılan İşten Çıkarma Haksız Bulundu

Davacının “Büro Personeli-Uzun Dönem Araç Kiralama Tahsilat Görevlisi” olarak davalı işveren nezdinde çalışırken iş akdinin davalı şirketten personel indirimi alarak kiraladığı aracı yasak olmasına rağmen 3. kişilerin kullanımına sunmak, aracın hasar almasına ve çalınmasına sebebiyet vermek, aracın çalındığına dair ilgili mercilere şikayette bulunmamak kapsamında İş Kanunu’nun 25/II-e maddesi gereğince haklı nedenle feshedildiği davalı işverence iddia edilmiş ise de; davacının kiraladığı aracı 3. kişilere kullandırmak kastıyla hareket etmediği ve aracın 3. kişi tarafından alındıktan sonra davacının ilgili karakollara müracaat edip işvereni de bilgilendirdiği, bu hususun tanık beyanlarıyla sabit olduğu, davacının eylemleri sonucunda aracın hasar aldığına yönelik iddianın da davalı işverence ispatlanamadığı, bu kapsamda davalı işverence yapılan feshin haklı olmadığı sabit olmasına rağmen, mahkemece davacının işe iadesi gerekirken hatalı değerlendirme ile davanın reddi isabetsiz olup, hükmün bu yönden ortadan kaldırılması gerekir. Davacı istinafının haklı olduğu anlaşılmıştır.

İstanbul BAM 27. Hukuk Dairesi, E. 2024/1496, K. 2024/1915, T. 24/09/2024

Hamilelik Nedeniyle Ayrımcılık ve Manevi Tazminat

İngiltere’de Mart 2021’de Sadia Shakil, emlak şirketi olan işvereni Samsons Limited’e bulantı nedeniyle hasta olduğunu bildirdi. Hamileliğinin farkına varan Samsons, ertesi gün işini haftada iki güne indirdi. Yaklaşık 6 ay sonra Samsons, davacıya bir mektup yazarak geçici olarak işten çıkarılmak üzere seçildiğini belirtt. Daha sonra 31 Eylül 2021’de, doğum izninin başlamasından bir gün önce işten çıkarıldı. Shakil, Samsons’a karşı, önerilen işten çıkarma durumu nedeniyle değil, hamileliği nedeniyle işten çıkarıldığını savunarak dava açtı.

İş Mahkemesi, davacının işinin haftada iki güne indirilmesinin hamileliğe bağlı hastalığı nedeniyle olduğuna ve işten çıkarılmasının nedeninin hamileliği olduğuna karar vermiştir. İstihdam Mahkemesi, işten çıkarmanın sahte olduğuna karar verdi. Duyguların incinmesini değerlendiren İstihdam Mahkemesi, davacıya 5.000 Sterlin ödenmesine karar vermiş ancak bunun nedenini açıklamamıştır. İstihdam Temyiz Mahkemesi, İstihdam Mahkemesi’nin analizini “tamamen yetersiz” buldu ve müdahalenin süresi ve etkisi dikkate alındığında, duygusal zararın orta dereceye girmesi gerektiğini vurguladı.

• İlk olarak, tazminatın ayrımcı muameleyi telafi etmesi gerekirken, hamilelik gerçeği nedeniyle duyguların zarar görmesinin daha da kötüleşip şiddetlenmediği dikkate alınmalıdır;
• İkinci olarak, davalı şirketin mali kaynakları sınırlı olsa da, bu, İş Mahkemesi’nin görünüşte yaptığı gibi duyguların zarar görmesi kararının azaltılmasını haklı çıkarmamalıdır;
• Davalının yanlış beyanları ve davacıya gönderilen uyarı mesajı, duygusal zarar tazminatı değerlendirilirken yeterince dikkate alınmamıştır.

İstihdam Temyiz Mahkemesi, duyguların yaralanmasına ilişkin kararın seviyesinin yeniden değerlendirilmesi için davayı İş Mahkemesine geri gönderdi.

Günün Sorusu

SORU: Çalışanlarımıza ek ödeme olarak aile yardımı yapmak istiyoruz. Aile yardımında üst sınır var mıdır? Aile yardımı öderken nelere dikkat etmeliyiz.

CEVAP:  

• Aile yardımında üst sınır yok,
• Tamamı vergiye tabi,
• Tamamı damgaya tabi,
• Asgari ücretin %10’una kadar SGK istisnası var. Ancak istisnayı kullanmak için; eşi çalışmamalı, SGK’dan aylık ya da gelir almamalıdır.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Haklı Fesihte Yaygın Hatalar

✔ Kanunda belirtilen hak düşürücü sürenin göz ardı edilmesi, bu durum feshi tamamen geçersiz kılmasa da haklı neden yerine geçerli fesih olarak değerlendirilebilir.
✔ Haklı feshe dayanak oluşturan olayın ispatına yönelik belgelerin, tutanakların veya kayıtların eksik ya da hiç tutulmaması.
✔ Olayın yeterince araştırılmaması, tanık ifadeleri ve diğer bulguların detaylı analiz edilmemesi.
✔ Fiilin gerçekten haklı fesih ağırlığında olup olmadığının net şekilde ortaya konmaması.
✔ İşçinin gerçekleştirdiği farklı bir eylemin fesih sebebi olarak gösterilmesi, haklı sebebe dayanma gerekçesini zayıflatabilir.