Günlük Gelişmeler

2025 Asgari Ücret Görüşmeleri ve Kritik Detaylar*

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 10 Aralık’ta toplanarak Ocak 2025’te geçerli olacak zam oranını belirlemek üzere çalışmalara başlayacak. TÜRK-İŞ, TİSK ve hükümet temsilcilerinden oluşan 15 kişilik heyet, milyonlarca çalışanın maaşını etkileyecek kararlar alacak.

Senaryolar ve Tahminler

• %41,5 Artış: Brüt asgari ücret 28.303 TL, net asgari ücret 24.058 TL, işverene maliyet 33.257 TL olacak.
• %44 Artış: Brüt asgari ücret 28.803 TL, net asgari ücret 24.483 TL, işverene maliyet 33.844 TL’ye ulaşacak.
• %25-35 Artış Aralığı:
  • %25 zam: Net ücret 21.253 TL, işverene maliyet 29.379 TL.
  • %30 zam: Net ücret 22.103 TL, işverene maliyet 30.550 TL.
  • %35 zam: Net ücret 22.953 TL, işverene maliyet 31.730 TL.

Vergi İstisnası Tartışmaları

• Vergi Muafiyetinin Etkisi: Asgari ücret gelir ve damga vergisinden muaf tutuluyor. Bu durum, asgari ücretin artması halinde devletin gelir kaybı yaşayacağına dair endişelere yol açıyor.
• Ekonomist Uyarıları: Vergi kaybını telafi etmek için yeni vergiler veya zamlar gündeme gelebilir.

MÜSİAD’ın Görüşü: %25’in üzerinde bir zam yapılmasının doğru olmayacağı savunuluyor.

Daha düşük bir zam oranı teklif edilip ardından %30-35 oranında bir artışla kamuoyunun memnun edilmesi planlanabilir.

Konkordato Başvurularında Rekor Artış*

Kasım 2024’te 152 dosya için konkordato geçici mühlet kararı verildi, yılın toplamı 1504’e ulaştı. Bu rakam, 2019 yılındaki 1387 başvuruluk rekoru aştı.

• Kasım ayında 126 kesin mühlet kararı verilirken, yıl genelinde bu sayı 683 oldu. 612 başvuru ise reddedildi.
• Kasım ayında 12 iflas, 10 tasdik kararı verilirken, yıl genelinde toplamda 108 iflas ve 104 tasdik kararı alındı.

En Fazla Konkordato Başvurusu Yapan Sektörler

• Tekstil: 86 başvuru ile ilk sırada yer aldı.
• İnşaat: 83 başvuru ile ikinci sırada yer aldı.
• Diğer Sektörler: Metal ürün imalatı (41 başvuru), mobilya (35 başvuru), gıda (31 başvuru).

Alacaklıların Durumu ve Süreç Sorunları

• Konkordato süreci, alacaklı firmaları zor duruma düşürüyor.
• Konkordato alan firmalar borçlarını ödemeden faaliyetlerine devam edebiliyor.
• Geçici mühlet süresi 3 ay, kesin mühlet süresi 1 yıl, iflas kararı ortalama 435 gün içinde sonuçlanıyor.

Kurulan ve Kapanan Şirketler

• Şirket Kuruluşları: Ocak – Ekim döneminde kurulan şirket sayısı %12,2 azalarak 92.712 oldu.
• Şirket Kapanışları: Aynı dönemde kapanan şirket sayısı %21,2 artarak 21.230’a ulaştı.
• Tasfiye Süreçleri: Tasfiye sürecine giren şirket sayısı %7,5 artarak 23.659 oldu.

Rekabet Kurumu, İş Gücü Piyasalarındaki Rekabet İhlallerine Yönelik Kılavuz*

Rekabet Kurumu, İş Gücü Piyasalarındaki Rekabet İhlallerine Yönelik Kılavuz’u bugün yayımladı. Kılavuzda bilgi paylaşımına dair önemli kurallar dikkat çekiyor.

• Bilgi, iş gücü ile doğrudan ya da dolaylı ilgisi bulunan her türlü veriyi; bilgi paylaşımı ise söz konusu veri tiplerinin teşebbüsler arasında değişimini ifade ediyor. Bilgi değişiminin, şirketler arasında bireysel verilerin ifşası şeklinde tek taraflı veya verilerin karşılıklı değişimi şeklinde çok taraflı olarak yapılabileceği belirtiliyor.
• Bilgi değişiminin, teşebbüsler arasında doğrudan gerçekleştirilebildiği gibi ayrıca aracı kurumlar ve platformlar gibi üçüncü taraf bir mecra üzerinden; teşebbüs birlikleri, bağımsız pazar araştırma kuruluşları ya da özel istihdam büroları aracılığıyla; internet sitesi, medya, algoritmalar gibi kanallar vasıtasıyla da gerçekleştirilebildiği vurgulanıyor.
• Kurulun bilgi değişimini rekabet hukuku açısından nasıl değerlendirdiğine yönelik çerçeveye Yatay İşbirliği Anlaşmaları Hakkında Kılavuz’da yer verildiği açıklanıyor. Örneğin çalışanların; iş seçimleri ile genel iş gücü hareketliliğine etkisi açık zam oranları, çalışma süreleri, yan haklar, tazminatlar ve izin hakları gibi çalışma koşullarına ilişkin bilgilerin rekabete duyarlı bilgi olarak kabul edilebileceği ve bu bilgilerin değişiminin rekabeti kısıtlayıcı amaca veya etkiye sahip olabileceği ifade ediliyor. Ayrıca, iş gücü pazarında rekabeti kısıtlama amacıyla yapılan her türlü bilgi değişiminin ise etkisine bakılmaksızın rekabeti kısıtladığı kabul edileceği belirtiliyor.

• Aşağıdaki şartların tümünü sağlayan bilgi değişiminin ise kural olarak rekabeti sınırlayıcı etki doğurmayacağı kabul ediliyor;
  • Bilgi değişimi bağımsız bir üçüncü tarafça yürütülmelidir,
  • Veri kaynağının veya bireysel veri içeriğinin anlaşılması mümkün olmamalıdır,
  • Bilgi değişimine konu bilgiler en az üç ay öncesine ilişkin olmalıdır,
  • Bilgiler en az on katılımcının verisini içermelidir,
  • Hiçbir katılımcının verisi toplam veri içerisinde %25’ten fazla ağırlığa sahip olmamalıdır.

GİG Ekonomisi Şirketlerine Uyarı: Sürücülerin Çalışan Statüsü Yeniden Değerlendirildi

Hindistan’da bir yolcu, bir sürücü tarafından cinsel tacize uğradığını iddia ederek, cab-hailing şirketinin İç Şikayet Komitesi’ne (ICC) başvuruda bulundu. Ancak ICC, sürücünün bağımsız bir yüklenici olduğu gerekçesiyle şikayeti reddetti. Bunun üzerine davacı, yaşadığı ayrımcılığı ileri sürerek Karnataka Yüksek Mahkemesi’ne başvurdu.

• Hukuki Tartışma: Mahkeme, cab-hailing hizmet sağlayıcısının sürücüleriyle arasındaki ilişkinin bir işveren-çalışan ilişkisi olup olmadığını değerlendirdi.

Mahkemenin İncelemesi ve Bulguları

• Cab-hailing şirketi, sürücülerin bağımsız yüklenici olduğunu ve kendilerinin yalnızca bir platform sağlayıcı olduklarını savundu.
• Ancak, mahkeme, şirketin sürücüler üzerinde kontrol ve gözetim yetkisini inceleyerek bu iddiayı çürüttü.
• Sürücülere şirket tarafından zorunlu bir cihazın (örneğin, OLA cihazı) kullanımı empoze ediliyor.
• Sürücüler, rezervasyonları iptal edemiyor ve belirlenen rotalara uymak zorunda bırakılıyor.
• Fiyatlandırma, ödeme işlemleri ve komisyon yapıları tamamen şirket tarafından kontrol ediliyor.
• Şirketin, sürücülerin yolculara karşı sorumluluklarını düzenlemesi ve sürücülere eğitim vermesi, bir işveren-çalışan ilişkisi olduğunu ortaya koyuyor.

Uluslararası Karşılaştırmalar ve Önceki Davalar:

• Mahkeme, Birleşik Krallık, ABD ve Fransa’daki benzer davaları emsal göstererek platformların sürücüler üzerindeki kontrolünün işveren-çalışan ilişkisi yarattığına dikkat çekti.
• Ancak, Delhi Yüksek Mahkemesi’nin daha önce verdiği bir kararı ele almadı.

Karar ve Sonuçlar

• Ayrımcılık Tespiti: Mahkeme, şirketin sürücülerinin PoSH Yasası kapsamında çalışan olarak kabul edilmesi gerektiğine karar verdi.
• Tazminat ve Sorumluluk: ICC ve cab-hailing şirketi, davacıya tazminat ödemekle ve PoSH Yasası’na uygun hareket etmemekle suçlu bulundu.

Kararın Önemi

• Bu karar, GİG ekonomisinde çalışanların statüsünü yeniden değerlendirmek için önemli bir emsal oluşturuyor.
• PoSH Yasası’ndaki “çalışan” tanımı geniş olsa da, mahkeme, işveren-çalışan ilişkisinin kontrol ve gözetim ilkeleriyle belirlenebileceğini vurguladı.
• Karar şu anda Karnataka Yüksek Mahkemesi’nde itiraz aşamasında ve gelecekte Hindistan Yüksek Mahkemesi’ne taşınabilir.

Bu karar, Hindistan’daki platform temelli iş modellerinin ve GİG ekonomisinin geleceği üzerinde önemli etkiler yaratabilir. Şirketlerin iş modellerini yeniden yapılandırması gerekebilir, bu da sektörde büyük bir dönüşümün habercisi olabilir.

Birleşik Krallık Çalışanlarının Yanlış Uygulamaları Bildirme Eğilimi

Safecall tarafından yapılan bir ankete göre, Birleşik Krallık’taki çalışanların %94’ü işyerinde yanlış uygulamaları rapor edeceğini belirtirken, %6’sı bunu asla yapmayacağını ifade ediyor. Çalışanların %53’ü anonim kalacaklarını düşünse de, %38’i yanlış uygulamayı bildirdiklerinde işyerinde sonuçlarla karşılaşacaklarına inanıyor.

• Çalışanların %52’si yanlış uygulamaları ilk olarak bölüm yöneticilerine bildiriyor. Ancak, yöneticilerin bu tür olayları yönetmek için yeterli eğitime sahip olmaması, yanlış süreçlerin uygulanmasına ve sorunların etkili bir şekilde ele alınamamasına yol açabilir.
• Katılımcıların %56’sı bağımsız bir bilgi uçurma hizmetinin, şirket içi süreçlerden daha güvenilir olduğunu düşünüyor. Ancak sadece %12’si bir olayı bağımsız bir ihbar hattına bildireceğini söylüyor.
• Çalışanların %65’i iyi bir bilgi uçurma sürecinin şirket kültürünü geliştirdiğini düşünüyor.
• Anonimlik sağlanması ve sonuçsuz bir ortamın teşvik edilmesi, güvenli bir alan yaratmanın ve sorunları çözmenin anahtarı olarak değerlendiriliyor.

Safecall Genel Müdürü Joanna Lewis, yöneticilerin yanlış uygulamaları ele alacak şekilde eğitilmesinin kritik olduğunu vurguluyor. Ayrıca, raporlama sonrası soruşturma süreçlerinin kapsamlı ve adil olması gerektiği belirtiliyor. Çalışanların kendilerini güvenli hissetmeleri için anonimlik sağlayan bağımsız çözümler önem taşıyor.

Yasal Düzenlemeler

• Yeni Yasa: Ekim 2024’te yürürlüğe giren İşçi Koruma Yasası, bilgi uçurmanın önemini vurgularken, Bilgi Uçurmanın Korunması Yasası da Parlamento’da değerlendiriliyor.

Şirketlerin, bağımsız bilgi uçurma çözümleri sunarak ve çalışanlarına anonim ve güvenli bir ortam sağlayarak, yanlış uygulamaları raporlama kültürünü teşvik etmesi gerektiği vurgulanıyor.

2024 Kadınların İş ve Sektör Tercihleri Raporu

Eleman.net’in verilerine göre, 2024 yılında kadınlar tarafından en çok başvuru yapılan sektörler ve önceki yıla göre değişim oranları:

• Mağazacılık/Perakendecilik: 625.711 başvuru (%45 artış)
• Gıda: 471.629 başvuru (%25 artış)
• Çağrı Merkezi: 392.645 başvuru
• Hizmet: 367.623 başvuru
• Güvenlik: 274.947 başvuru
• Otomotiv: 192.163 başvuru (2024’te listeye yeni giren sektör)

2024 yılında kadınların başvuruda bulunduğu iş pozisyonlarında öncelik şu şekilde sıralandı:

1. Ön Muhasebe Elemanı: 355.663 başvuru
2. Mağaza Satış Danışmanı: 300.197 başvuru
3. Müşteri Temsilcisi: 298.978 başvuru
4. Güvenlik Görevlisi: 283.094 başvuru
5. Sekreter: 278.758 başvuru
6. Depo Elemanı: 236.609 başvuru
7. Temizlik Görevlisi: 229.882 başvuru
8. Kasiyer: 122.554 başvuru
9. Paketleme Elemanı: 122.022 başvuru (Yeni trend pozisyon)

Kadınların en hızlı şekilde istihdam edildiği pozisyonlar:

• Güvenlik Görevlisi
• Temizlik Görevlisi
• Depo Elemanı

Kadınların İş Gücü Tercihlerinde Değişim (2023-2024)

• Kadınlar, 2023’te en çok mağazacılık (%432 bin başvuru), gıda (%376 bin başvuru) ve çağrı merkezi (%317 bin başvuru) sektörlerine yöneldi.
• 2024’te bu üç sektör hâlâ en üst sıralarda yer alırken, başvurular önemli ölçüde arttı.
• Otomotiv sektörü, kadınlar için 192.163 başvuru ile en çok tercih edilen 10. sektör oldu.

Eleman.net CEO’su Levent Dicle’ye göre:

• Kadın iş gücünün mağazacılık ve hizmet sektörlerine ilgisi artıyor.
• Yeni iş alanları olarak ön muhasebe ve depo elemanı pozisyonlarına başvurular dikkat çekici bir şekilde yükseldi.
• Güvenlik görevlisi ve temizlik görevlisi pozisyonlarındaki anında işe yerleştirme oranları, sektörde kadın iş gücü talebinin çeşitlendiğini gösteriyor.

Bu veriler, kadınların iş tercihlerini belirlerken perakende ve hizmet sektörlerinin önemini vurgulamakta, ancak yeni trend pozisyonlara da yöneldiklerini göstermektedir. İşverenler, kadın çalışanların artan taleplerine uygun pozisyon ve çalışma koşulları sunarak bu potansiyelden faydalanabilir.

Yargıtay: 12 Saat Çalışmada Hafta Tatili

Somut uyuşmazlıkta, Mahkemece davacının 15 günde bir değişen vardiya sistemi ile 07.00-19.00 ve 19.00-07.00 saatleri arasında çalıştığı ve her hafta tatilinde çalıştığı kabul edilerek hesaplanan alacaklar hüküm altına alınmıştır. Ancak 07.00-19.00 ve 19.00-07.00 saatleri arasında 15 günde bir değişen vardiya sistemine göre çalışma halinde, davacının vardiya değişim günlerinde kesintisiz 24 saat dinlenme imkanına sahip olacağı açıktır. Mahkemece bu yön gözetilmeden, davacının her hafta tatilinde çalıştığı kabul edilerek hesaplanan hafta tatili alacağının hüküm altına alınması hatalıdır.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, E.2017/26369, K.2019/23539, T. 17.12.2019T.

Bağlantı Kesme Hakkı Uygulandı: İşverenin Program Gerekçesiyle Yaptırımı İptal Edildi

9 Ekim 2024’te Fransa Yüksek Mahkemesi, bir çalışanın, işvereninin kendisine programdaki bir değişikliği bildirme zorunluluğu olsa dahi, kişisel telefonundan ulaşılamadığı gerekçesiyle yaptırıma tabi tutulamayacağına karar verdi.

Dava, bir kamyon şoförünün ertesi günkü çalışma programını kontrol etmesi gerektiği bir durumu kapsıyordu. İşveren, çalışanın programı kontrol etmediği ve kendisine ulaşılmak istendiğinde kişisel telefonunu kullanmadığı gerekçesiyle yaptırım uygulamıştı. Ancak Fransa Yüksek Mahkemesi, 8 Ağustos 2016 tarihli bağlantı kesme hakkına dayanarak, çalışanların dinlenme zamanlarının yanı sıra özel ve aile hayatlarının korunmasını amaçlayan bu düzenleme çerçevesinde, bu durumun disiplin cezasına dayanak olamayacağına hükmetti.

Günün Sorusu

SORU: Mevcut uygulamada çalışanlara Migros market çeki verilerek erzak yardımı yapılmakta, ancak daha esnek bir sisteme geçmek istenmektedir. Alternatif olarak, Pluxee gibi bir ticket sistemi veya farklı bir firma üzerinden market, giyim, ayakkabı gibi birçok mağazada geçerli olacak kartlar kullanılmayı planlanıyor. Bu sistemle ayakkabı çekleri de karta yüklenerek çalışanların harcamalarını daha esnek bir şekilde yapması sağlanacak. Dikkat etmemiz gereken hususlar varsa görüş ve yönlendirmelerinizi rica ederiz.

CEVAP: Market kartları için uygulamamız aynen geçerli, sadece gelir ve damga vergisi ile brütleşecek. Burada değişen yemek yardımı uygulaması bu yönüyle sizi etkilemiyor.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Periyodik Kontrol İzni

• Periyodik kontrol izni, hamile çalışanlara doğuma kadar bebeğin sağlığının takibi için verilen ücretli izin türüdür.
• Ücretlidir.
• Hamileliğin 32. haftasına kadar ayda en az 1 kez, gerekli durumlarda ise daha sık aralıklarla periyodik kontrollere gidilmelidir.
• Hamile çalışan doktor tarafından önerilen tüm periyodik kontrollere ücretli izin kapsamında gidebilir.
• Hamilelik/gebelik süresince kadın çalışana periyodik kontroller için ücretli izin verilmesi zorunludur. Kadın çalışanın periyodik kontrollere gitmiş olması nedeniyle ücretinden kesinti yapılması yasalara aykırı bir durumdur. Periyodik kontrollerin yanı sıra doktorun gerekli gördüğü durumlarda hamile çalışan daha hafif işlerde çalışabilir. Bu durumda da kişinin maaşından kesinti yapılamaz.
• 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. analık halinde çalışma ve süt izni maddesi kapsamında; “Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.” ifadesi yer alır.