Günlük Gelişmeler

Yeniden Değerleme Oranı*

27.11.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:574) ile yeniden değerleme oranı 2024 yılı için % 43,93 olarak tespit edilmiştir.

 4857 sayılı İş Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun idari para cezalarının yeni tutarları belli olmuştur.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun idari para cezaları 2025 yılında uygulanacak asgari ücretin kesinleşmesinden sonra belli olacaktır.

Mehmet Şimşek’ten Enflasyon Mesajı: “Sabır ve Kararlılıkla Devam Edeceğiz”*

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Turizm Yatırım Forumu’nda yaptığı açıklamalarda, enflasyonla mücadelede sabır ve kararlılık vurgusu yaptı ve dezenflasyon programının başarıyla uygulanacağını ifade etti. Şimşek’in konuşmasındaki önemli noktalar şunlardı:

• Yıl sonunda enflasyonun %44-45 seviyesinde, hedefin bir miktar üzerinde tamamlanması bekleniyor. Ancak, 2025 itibarıyla güçlü bir düşüş öngörülüyor ve hedef tek haneli enflasyon oranları.
• 2025’te daha sıkı bir maliye politikası izlenecek, bütçe açığı azaltılacak ve Maastricht kriterleriyle uyum sağlanacak.
• Yapısal dönüşüm ve reformlar, ekonomide kalıcı kazanımların elde edilmesi için esas gündem olacak. Enflasyon dışındaki ekonomik sorunlarda (örneğin, cari açık ve borç yönetimi) önemli ilerlemeler sağlandığı belirtildi.
• Reel sektörün enflasyon beklentilerinin gerçekçi olmadığı vurgulandı. Hizmet enflasyonundaki katılığın devam ettiği ifade edildi.
• Döviz kurlarındaki oynaklığın azaldığına dikkat çekildi.

Şimşek, enflasyonun çözümünün kolay olmadığını, ancak sabır ve kararlılık ile bu sorunun üstesinden gelineceğini vurguladı.

Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay’dan Asgari Ücret Açıklaması*

Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, yaklaşan asgari ücret görüşmeleri öncesinde işçi kesiminin beklentilerini dile getirerek, “insanca yaşanabilecek bir ücret” talebini vurguladı. Atalay, belirli bir rakam telaffuz etmenin pazarlık sürecini zayıflatabileceğini belirtti ve işçilerin insanca yaşayabileceği bir ücretin belirlenmesi gerektiğini ifade etti.

Öne çıkan açıklamalar:

• Atalay, işçi kesiminin taleplerinin insanca yaşam standardını sağlayacak düzeyde olduğunu belirtti, ancak net bir rakam ifade etmekten kaçındı.
• Hükümetle yapılacak toplu sözleşme görüşmelerinde, toplumun beklentilerine uymayan bir sonucu kabul etmeyeceklerini ve gereken mücadeleyi sürdüreceklerini ifade etti.
• Atalay, işçi hakları mücadelesinden geri adım atmayacaklarını ve Türk-İş’in işçi haklarını savunmaya devam edeceğini belirtti.

Atalay ayrıca, hükümetin tepkisizliğine rağmen halkın bu konudaki farkındalığının arttığını vurguladı ve mücadelelerini sürdüreceklerini söyledi.

Yeni Noterlik Kanunu ile Tatil Çalışmaları ve Elektronik İmzaya Düzenleme*

7532 sayılı Noterlik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 28.11.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

• 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 16. maddesinin ikinci fıkrası hükmünde değişikliğe gidilerek mahkeme stajının yapılabilmesi için aylıksız veya ücretsiz izin alınması şartı getirilmiş; bunun yanında yıllık iznin bu sürede kullanılmasına imkân verilmiştir.
• Ayrıca avukat yanında yapılacak stajda ise kamu kurum ve kuruluşunda yapılan görevin aksamaması hâlinde staj için bir çalışma saati ve düzeni oluşturulabileceği; şayet yapılan iş aksayacak ise ilgiliye aylıksız veya ücretsiz izin verileceği öngörülmüştür.
• Kamu kurum ve kuruluşlarının kadro veya pozisyonlarında görev yapanların staj sürecindeki izin dönemleri ve süreleri ile çalışma saatlerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar ise Cumhurbaşkanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecektir.
• 1136 sayılı Kanun’a eklenen Geçici Madde 25 ile bu maddenin yürürlük tarihinden önce avukatlık stajına başlamış olanlar için mevcut düzenlemenin eski halinin uygulanacağı öngörülmüştür.
• 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nun 52. maddesinde değişikliğe gidilerek tatil günlerinde yapılan çalışmanın kapsamı genişletilmiştir. Buna göre; noterlerin tatil gün ve saatlerinde çalışmasına ilişkin usul ve esaslar, Türkiye Noterler Birliğinin mütalaası alınarak Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikte düzenlenecektir.
• Tarife değişikliklerinde tarih Mart ayından takvim yılı başına çekilmek suretiyle tarife değişikliklerinin takvim yılı başından itibaren uygulanması öngörülmüştür.
• Noterlik Kanunu’nun 198/A maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesine “yapılabilecek noterlik işlemleri” ibaresinden sonra gelmek üzere “el yazısıyla imzalanarak hazırlanan ve güvenli elektronik imzayla Türkiye Noterler Birliğinin Bilişim Sistemine kaydedilen noterlik işlemleri” ibaresi eklenerek el yazısı ile imzalanarak tanzim edilen noterlik işlemlerinin güvenlik elektronik imza ile bilişim sistemine kaydedilebilmesi mümkün kılınmıştır.

Ambalajdan Çimentoya: Türkiye’nin Yeşil Dönüşüm Stratejileri*

Yeşil dönüşüm, iklim krizinin etkisiyle tüm sektörlerin öncelikli gündem maddesi haline geldi. Üretimden tüketime kadar her alanda sürdürülebilir uygulamalara yönelim hız kazanırken, Türkiye de bu dönüşüme ayak uydurmak için önemli adımlar atıyor.

Küresel Enerji Yatırımları

• Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre, 2024’te temiz enerjiye yapılan küresel yatırım 2 trilyon dolara ulaşacak. Türkiye de bu süreçte enerji verimliliği ve emisyon azaltımı hedeflerine odaklanıyor.

Türkiye’nin Hedefleri

• Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı: 2030’a kadar enerji tüketimini %16 azaltmayı ve 100 milyon ton emisyonu engellemeyi amaçlıyor.
• Yeşil Taksonomi ve ETS: Emisyon Ticaret Sistemi’nin kurulması ve karbon fiyatlandırma politikalarının uygulanması bekleniyor.

Sektörel Adımlar

• Ambalaj Sektörü: Karbon ayak izini azaltma ve geri dönüştürülebilir materyaller kullanma hedefleri.
• Atık yakıt kullanımı, düşük karbonlu üretim projeleri ve yeşil çimento uygulamalarıyla enerji verimliliğini artırma.

Finansman ve Teknolojik İhtiyaçlar

• Enerji Verimliliği ve Yönetimi Derneği (EYODER) ile Türk Çimento gibi kurumlar, finansman desteği ve mevzuat düzenlemeleri olmadan hedeflere ulaşmanın zorluğuna dikkat çekiyor.

Gelecekteki Odak Alanları

• Yenilenebilir enerji yatırımları, enerji depolama sistemleri, akıllı şebeke altyapıları ve döngüsel ekonomi uygulamalarına yönelik yatırımlar hız kazanacak.

Türkiye, Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakat kriterlerine uyum sağlayarak ihracat pazarındaki rekabetçiliğini korumayı ve karbon nötr hedeflere ulaşmayı amaçlıyor

Citigroup, Terfiler ve Ücret Zamlarını Kısıtlama Kararı Aldı*

Citigroup, CEO Jane Fraser yönetiminde yeniden yapılanma planı çerçevesinde ücret artışlarını ve promosyonları (terfileri) büyük ölçüde kısıtlama kararı aldı. Geçen yıl 8 bin çalışan terfi ve ücret zammı alırken, bu yıl yalnızca 2 bin çalışana bu fırsat tanınacak. Bu değişiklik, bankanın daha sınırlı bir terfi politikası izlemeye karar verdiğini gösteriyor. Ücret artışlarının ortalama %15 civarında olacağı belirtiliyor. Yeniden yapılanma süreci çerçevesinde geçen yıl 20 bin çalışanın işten çıkarılacağı açıklanmıştı ve yılın ilk yarısında 10 bin kişi ile yollar ayrıldı. Citi’nin mevcut çalışan sayısı ise 219 bin.

İngiltere Veri Koruma Otoritesi, İşe Alımda Yapay Zekâ Kullanımına İlişkin Önerilerini Açıkladı

Birleşik Krallık Veri Koruma Otoritesi (ICO), işe alım süreçlerinde yapay zekâ araçlarının kullanımına ilişkin gerçekleştirilen denetimlerden ulaşılan bulguların değerlendirildiği bir rapor yayımladı. Raporda, iş arayan kişilerin haklarının korunmasını sağlamak amacıyla, yapay zekâ araçlarını geliştirenler, sağlayıcılar ve bu araçları kullanan profesyonellere yönelik çeşitli tavsiyeler paylaşılmaktadır. Bu çerçevede, işe alım süreçlerinin desteklenmesi amacıyla yapay zekâ araçlarının kullanılmasından önce değerlendirilmesi gereken temel hususlar ise Otorite tarafından şu şekilde belirtilmektedir:

• Veri koruma etki değerlendirmesi gerçekleştirilmesi,
• Kişilerin verilerin hangi hukuki sebebe dayalı olarak işlendiğinin belirlenmesi,
• Sorumlulukların belgelendirilmesi ve veri işleme talimatlarının net bir şekilde ortaya konulması,
• Yapay zekâ araçlarının ortaya çıkarabileceği ön yargıların sağlayıcı tarafından yeterince azaltılıp azaltılmadığının kontrol edilmesi,
• Yapay zekâ aracının şeffaf bir şekilde kullanılıp kullanılmadığının tespit edilmesi,
• Yapay zekâ aracının amacına ulaşması için asgari seviyede kişisel veri elde edildiğinden emin olunması ve işleme amacı kapsamında gerekli olmayan işlemelerin nasıl sınırlandırılabileceğinin belirlenmesidir.

Dijital İş Platformlarında Çalışma Koşullarını İyileştiren Yeni Düzenleme

Dijital İş Platformlarında Çalışma Koşullarını İyileştiren Yeni Düzenleme: (AB) 2024/2831 Sayılı Direktif Yayımlandı.
Avrupa Birliği, dijital iş platformlarında çalışanların haklarını güçlendirmek ve daha iyi çalışma koşulları sağlamak için önemli bir adım attı.

• İstihdam Durumunda Netlik Sağlanıyor: Platform çalışanlarının iş hukuku çerçevesinde iş ilişkisi içinde olduklarına dair karine getirilerek, belirsizliklerin önüne geçiliyor.
• Otomatik Karar Süreçlerinde Şeffaflık: Platformlar, çalışanların işlerini etkileyen otomasyon sistemlerini açıklamak ve bu süreçleri daha şeffaf bir hale getirmekle yükümlü olacak.
• Kişisel Verilere Saygı: Çalışanların özel yaşamını korumak amacıyla kişisel verilerin işlenmesi sınırlandırılıyor.
• Hakların Kullanımı Güvence Altında: Çalışanların haklarını kullandıkları için işten çıkarılmaları veya cezalandırılmaları yasaklanarak güvenceler artırılıyor.

Bu düzenleme, platform ekonomisinde çalışanların iş güvenliği ve hakları açısından önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.

Kadın Egemen İşlerde Cinsiyete Dayalı Ücret Farkları: Erkekler Lehine Eşitsizlik Devam Ediyor

Ciphr tarafından yapılan araştırmaya göre, kadın egemen işlerin çoğunda erkeklerin lehine cinsiyete dayalı ücret farkı bulunmaktadır. Araştırma, 50.000’den fazla çalışanın yer aldığı bir iş gücü üzerinde yapılmış ve kadınların çoğunlukta olduğu işlerin %70’inde erkeklerin daha yüksek ücret aldığı tespit edilmiştir. Bu yıl, kadınların egemen olduğu işlerin yalnızca %3’ünde ücret farkı yokken, %27’sinde kadınların lehine bir durum söz konusu .Ancak, ofis yöneticileri, pazarlama yöneticileri, avukatlar ve finansal hesap yöneticileri gibi yüksek sayıda çalışana sahip pozisyonlarda erkeklerin lehine %13,4 ile %18,4 arasında değişen ücret farkları bulunuyor.

Genel olarak, tüm çalışanlar arasında cinsiyete dayalı ücret farkı %13,1erkeklerin lehine. Ayrıca, kadınların çalışma hayatları boyunca emekli maaşlarını da olumsuz etkileyebilecek bu eşitsizlik, işyerinde eşitlik, katılım ve güven açısından ciddi sorunlar yaratıyor. Araştırma, işverenlerin bu eşitsizlikleri anlaması ve çözmek için daha fazla çaba sarf etmesi gerektiğini vurguluyor.

AB, Zorla Çalıştırmayla Üretilen Ürünlere Kapıları Kapattı

Avrupa Birliği (AB), Zorla Çalıştırma Tüzüğü’nü resmi olarak kabul etti. Bu yönetmelik, zorla çalıştırmayla üretilen ürünlerin AB’ye ithalatını ve satışını yasaklayacak. Yönetmelik, üç yıl içinde tedarik zincirlerinde zorla çalıştırma kullanımıyla ilgili denetimler ve izleme prosedürlerinin uygulanmasını zorunlu kılacak. Ayrıca, ürünlerin zorla çalıştırma içermediğini kanıtlamak için firmalar, ilgili makamlar tarafından yapılacak soruşturmalara karşı hazırlıklı olmalı.

Tüzük, şirketlerin zorla çalıştırma risklerini en aza indirgemek için iç izleme sistemleri oluşturmasını ve kayıt tutmalarını gerektiriyor. Yetkililer, zorla çalıştırma içeren ürünlerin AB pazarına girişini engellemek için geniş yetkilere sahip olacak. Zorla çalıştırma ile üretilen mallara dair ticaret yasağı, AB’yi küresel tedarik zincirlerinde insan hakları ihlallerine karşı daha güçlü bir tutum sergileyen bir bölge haline getiriyor.

Bu yeni düzenlemeye uyum sağlamak için şirketlerin denetim süreçlerini gözden geçirmeleri ve tedarik zincirlerinde risk temelli yaklaşımlar benimsemeleri öneriliyor.

“Türkiye Nasıl Yaşlanıyor?” Araştırması Raporu

AgeSA, “Her Yaşta” Projesi’nin, 5. yılına özel olarak 35-55 yaş arasındaki orta yaş grubunun emeklilik planlarına ilişkin Türkiye Nasıl Yaşlanıyor? araştırmasının sonuçlarını açıkladı. 

Türkiye’nin Yaşlanma Durumu

• Yaşlı Nüfus Oranı:
  • 2023 yılında %10,2’ye ulaştı (Birleşmiş Milletler’e göre “yaşlanmakta olan ülke”).
  • 2030’da bu oranın %12,9’a çıkması bekleniyor.

• Ortalama Yaşam Süresi (TÜİK Verileri):
  • Tahmini yaşam süresi: 80,1 yıl.
  • Kadınlar: 82,3 yıl, Erkekler: 77,8 yıl.
• Kişisel Beklentiler:
  • Kadınların tahmini yaşam beklentisi: 72,4 yıl.
  • Erkeklerin tahmini yaşam beklentisi: 75,4 yıl.

Araştırmanın Öne Çıkan Bulguları

• Yaşlılık Hazırlığı ve Beklentiler:
  • %29’u emekliliğe hazır olduğunu belirtirken, çoğunluk yaşlılıkla ilgili hazırlık yapmamış.
  • Katılımcıların %45,4’ü emeklilik maaşlarının düşük olacağını düşünüyor.

• Hayaller ve Gerçeklik:
  • Yaşlılık hayali olanların oranı düşük; genellikle hayaller emeklilik sonrasına erteleniyor.
  • Hayaller: Sakin bir yaşam alanına (Antalya, İzmir gibi) yerleşmek, sosyal hayatı sürdürmek.
• Emeklilik Öncesi Çalışma Hayatı:
  • Katılımcıların yalnızca %58’i 65 yaşından önce çalışmayı bırakmayı planlıyor.
• Eğitim Seviyesi:
  • Eğitim düzeyi yüksek olan bireylerin kaygıları daha düşük, hazırlıkları daha fazla.

AgeSA’nın Görüşleri ve Proje Vizyonu

• BES’in (Bireysel Emeklilik Sistemi) önemi, bireylerin yaşlılık dönemine finansal hazırlığı için kritik.
• Yaşlanma sürecinde toplumsal farkındalığın artırılmasının önemi.
• Türkiye’de yaşlanma süreci genel olarak ihmal edilmekte, bireyler hazırlık yapmaktan uzak.
• Maddi ve manevi hazırlık eksikliği, yaşlılık dönemindeki refahı olumsuz etkileyebilir.
• Eğitim seviyesi, gelecekteki yaşlılık deneyimlerini şekillendirmede önemli bir rol oynuyor.

Yargıtay’dan Sosyal Medya Paylaşımları Üzerine Fesihte Geçerli Neden Kararı

İşçiye ait olduğu kesin olarak tespit edilemese de Twitter (X) isimli sosyal medya platformunda yaptığı paylaşımların ülkenin bölünmez bütünlüğüne aykırı, terörü ve terör örgütünü övücü olması nedeniyle şüpheye düşen işveren tarafından yapılan fesih geçerli nedene dayanır.

Sonuç itibariyle, feshe konu edilen sosyal medya paylaşımlarına ilişkin Twitter hesabının davacıya ait olduğu, bu paylaşımların davacı tarafından yapıldığı kesin olarak ortaya konulamamakla birlikte, yukarıda yer verilen dava dilekçesinde ki açıklamalar hep birlikte değerlendirildiğinde işverenin söz konusu paylaşımların davacıya ait olduğu hususunda şüphe duyup kaygılanması da makuldür. Taraflar arasındaki güven ilişkisinin bozulduğu, sarsıldığı açıktır. Bu durumda davalı işverence yapılan feshin haklı değil ancak geçerli nedene dayandığı kabul edilerek davanın reddi gerekirken, yerinde olmayan gerekçe ile kabulü hatalıdır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E. 2019/8231, K. 2020/532, T.16.01.2020

İsveç İş Mahkemesi: Düşük Performans ve Talimata Uymama Nedeniyle Fesih Kararı

9 Ekim 2024 tarihinde İsveç İş Mahkemesi, düşük performans ve işverenin talimatlarına uymama gibi kişisel nedenlerle feshedilen bir tele pazarlamacının davasına karar vermiştir. İşveren, çalışanın düşük performansı ve sipariş reddi nedeniyle iş sözleşmesini feshetmiştir. Mahkeme, feshin objektif nedenlere dayandığını belirlemiştir.

Mahkeme, çalışanın iş sözleşmesinde belirtilen aylık satış bütçesine ulaşmama ve işin gerektirdiği 250 arama girişimini yapmama yükümlülüklerini yerine getirmediğini tespit etmiştir. Çalışan, belirtilen performans hedeflerini bir yıl boyunca yerine getirmemiş ve defalarca uyarılmasına rağmen hala iş sözleşmesine uymamıştır. İşveren, çalışana daha fazla arama yapması için uyarılarda bulunmuş ve yazılı uyarılar yapmıştır.

Mahkeme, düşük performansın fesih için objektif bir neden oluşturduğuna ve çalışanın iş sözleşmesini ihlal ettiğine karar vermiştir. Çalışanın, iş sözleşmesine ve işverenin talimatlarına uymaması nedeniyle fesih haklı bulunmuş, sendika tarafından geçerli bir savunma sunulmamıştır. Bu durumda, fesih için objektif nedenler olduğu sonucuna varılmıştır.

Günün Sorusu

SORU: Engelli kadromuzda bulunan bir çalışanımız, yasal olarak ayda 1 mazeret izni kullanması gerektiği bilgisi ile talep de bulunuyor. Böyle bir yasal izin hakkı var mıdır?

CEVAP: Kanunda, engelli çocuğu olan işçi için mazeret izni düzenlenmiştir ancak engelli işçinin kendisi için böyle bir mazeret izni mevcut değildir.

Elbette sağlık durumunun gerekliliği çerçevesinde kontrollerine gidebilir. Ancak bu süreler için ya rapor alır ya da izin (yıllık izin, ücretsiz izin, işyeri uygulamasında varsa ücretli izin) kullanır.

Ancak yasal olarak her ay 1 günlük bir mazeret izni hakkına sahip olması söz konusu değildir.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Geniş Anlamda Ücrete Dahil Olan Ödemeler

Ücrete Bağlı Ödemeler

• Fazla çalışma ücretleri ücrete bağlı ödemelere örnek olarak gösterilebilir.

Ücret Benzeri Ödemeler

• Gece veya vardiyalı çalışmalar ile yeraltı ve maden işlerindeki çalışmalarda işçilere maktu olarak yapılan ödemeler ücret benzeri ödemelere örnek gösterilebilir.

Sosyal Yardımlar

• İşçiye verilen öğle yemekleri, lojman, kreş, ya da işçinin işe gidiş gelişini sağlamak üzere sunulan servis hizmeti gibi sosyal imkânlar ile ayni veya nakdi olarak verilen süt, yoğurt, giyim, bayram, izin, çocuk, yakacak vb. nitelikteki yardımlar sosyal yardım kapsamındaki ödemelere örnek gösterilebilir.