Günlük Gelişmeler

Eylül 2024 Ciro Endeksleri: Yıllık %47 Artış

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 12.11.2024 tarihli verilerine göre, Eylül 2024’te sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörlerinden oluşan toplam ciro endeksi, yıllık %47,0 oranında arttı. Sektörel bazda yıllık artış oranları ise; sanayide %33,2, inşaatta %76,4, ticarette %49,0 ve hizmette %55,4 olarak gerçekleşti. Aylık artış oranı ise toplamda %5,5 olarak ölçüldü; sanayi %5,8, inşaat %5,0, ticaret %5,7 ve hizmet %4,3 artış gösterdi.

Sosyal Güvenlik Denetimleri Sıklaştı: 67 Bin Sahte Sigortalı Belirlendi

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, bu yıl Ekim ayına kadar 100 bin 500 iş yerinin denetlendiğini, 17 bin 284 kayıt dışı çalışan, 67 bin 398 sahte sigortalı tespit edildiğini ve idari para cezası uygulandığını bildirdi.

Işıkhan, sosyal medya hesabındaki paylaşımda, çalışan haklarının korunması, iş hayatının sürdürülebilirliği ve çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik çalışmaları titizlikle sürdürdüklerini belirtti.

Sosyal Güvenlik Kurumu aracılığıyla iş yerlerine denetimler yaparak hak ihlallerinin önüne geçtiklerini vurgulayan Işıkhan, “Unutulmamalıdır ki sosyal güvenlik haklarının korunması güvenli çalışma hayatının teminatıdır.” ifadesini kullandı.

Bakan Işıkhan, bu denetimlerde 1 milyar 609 milyon 466 bin 742 lira idari para cezası uygulandığını duyurdu.

Yurt Dışında Yaşayan Emekliler İçin Sağlık Hizmetlerinde Değişiklik

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 07.11.2024 tarihli, Sağlık Uygulaması Bulunan Sözleşmeli Ülkelerde İkamet Eden Gelir/Aylık Sahiplerine Sağlık Yardım Belgesi Düzenleme Şartları konulu 2024/13 sayılı Genelgesi uyarınca, birlikte maaş transferi şartı kaldırıldı. Artık sağlık hizmetlerinden yararlanmak için sadece iki koşul yeterli:

• İkamet belgesi veya oturum izni sunmak
• Kimlik sistemindeki adresi güncel tutmak

Bu uygulama 14 ülkede geçerli olacak: Avusturya, Arnavutluk, Belçika, Bosna-Hersek, Fransa, Hollanda, Hırvatistan, Karadağ, KKTC, Kuzey Makedonya, Lüksemburg, Macaristan, Romanya, Sırbistan.

Düzenleme, önceki haliyle karşılaştırıldığında, sağlık uygulaması bulunan anlaşmalı ülkelerde yaşayan emeklilerin sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi için üç koşul gerekiyordu: ikamet belgesi veya oturum izni sunmak; kimlik sistemindeki adresi güncel tutmak ve emekli maaşını yaşadıkları ülkeye transfer ettirmek.

Emekliler artık, ikamet belgesi ve güncel adres kaydı şartlarını sağladıkları takdirde, maaşlarını istedikleri yerde alabilecek ve yaşadıkları sözleşmeli ülkenin sağlık hizmetlerinden yararlanabilecektir.

ALFA Awards’da 62 Kategoride En İyi Müşteri Deneyimi Sunan Markalar Ödüllendirildi

ALFA Awards Ödül Töreni, 11 Kasım’da gerçekleştirildi. Marketing Türkiye ve Akademetre iş birliğiyle düzenlenen törende, 2014 yılından beri “Müşteri Deneyimini En İyi Yöneten Markalar” seçiliyor. Bu yıl 62 kategoride en iyi müşteri deneyimini sunan markalar, halk jürisinin oylarıyla “Customer Brand” olarak ödüllendirildi.

Ödül töreninde, müşteri deneyimi trendleri ve markaların dikkat etmesi gereken konular ele alındı. Marketing Türkiye Genel Yayın Yönetmeni Günseli Özen, bu trendleri altı ana başlıkta özetledi: dijitalleşme ve erişim kolaylığı, sadakat programları, iletişim ve şeffaflık, müşteriye değer katma, hız ve pratik çözümler, kişiselleştirme ve veri odaklı yaklaşımlar. Özen, markaların bu alanlardaki yatırımlarla müşteri memnuniyetini artırabileceğini belirtti.

Enflasyonun Derinleşen Yüzü: Greedflasyon ve Deepflasyon Nedir?

Enflasyonu düşürmeye yönelik adımlar atılmasına rağmen TCMB’nin yıl sonu enflasyon beklentisinin yüksek olması, enflasyona dair terminolojiyi yeniden gündeme getiriyor.

Son dönemde Türkiye ekonomisinde dikkat çeken iki önemli kavram, “Greedflasyon” ve “Deepflasyon” terimleri oldu. Bu kavramlar, özellikle iş dünyasında maliyetler ve fiyatlandırmalar üzerine etkili olmakta ve bu etkilerin uzun vadeli etkiler yaratabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Greedflasyon Nedir?

“Greedflasyon” kelimesi, İngilizce “açgözlülük” anlamına gelen “greed” ve”enflasyon” kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Bu terim, ekonomik kriz ve yüksek enflasyon ortamlarında, mal ve hizmet fiyatlarının enflasyon oranından daha yüksek oranlarla artmasına işaret eder. Bu durum, fırsatçılık yapan şirketlerin, maliyetleri haklı göstermek adına aşırı fiyat artışları yapmasını içerir. Greedflasyonun temel nedenleri:

• Açgözlülük: Fırsatçılar, “insanlar zorunlu olarak satın alacaklar” düşüncesiyle, mevcut ekonomik koşulları fırsat bilerek fiyatları artırabilirler.
• Kısa Vadeli Kazanç Odaklılık: Finansal kurumlar ve yatırımcılar, kısa vadede yüksek kâr elde etmek için aşırı risk alabilir ve bu da fiyat artışlarına neden olabilir.
• Ekonomik Dengesizlikler: Gelir eşitsizliği, piyasa dalgalanmaları ve dengesiz ekonomik yapılar, greedflasyonun bir sonucu olarak daha belirgin hale gelebilir.

Greedflasyonun Etkileri:

• Gelir eşitsizliğini artırarak düşük gelirli grupların alım gücünü düşürür.
• Ekonomik belirsizlik yaratır ve piyasalarda dalgalanmalara yol açar.
• Yatırımcılar için riskleri artırır ve uzun vadeli istikrarsızlık yaratabilir.

Deepflasyon Nedir?

“Deepflasyon” terimi ise daha derin bir ekonomik krize işaret eder. Bu kavram, sadece fiyat artışlarını değil, aynı zamanda yüksek enflasyonun ekonomik büyüme üzerindeki olumsuz etkilerini ve insanların yaşam standartlarındaki büyük düşüşü de ifade eder. Deepflasyon, uzun süreli ve geniş çaplı enflasyonist baskılara neden olarak ekonominin derin bir daralma yaşamasına yol açabilir. Deepflasyon, genellikle şu etkenlerle ortaya çıkar:

• Yüksek İşsizlik Oranları: Ekonominin daralması ile birlikte işsizlik oranları artar.
• Tüketici Talebinde Azalma: Enflasyon nedeniyle, tüketici harcamalarında büyük bir azalma gözlemlenir.
• Büyüme Oranlarında Düşüş: Yatırımların azalması ve iş dünyasında belirsizliklerin artması, ekonomik büyümeyi yavaşlatır.

Greedflasyon ve deepflasyon kavramları, Türkiye ekonomisindeki mevcut zorlukları ve bunların iş dünyası üzerindeki uzun vadeli etkilerini anlamamıza yardımcı olmaktadır. Bu durum, hem şirketlerin maliyet yönetimini hem de çalışan hakları ve iş gücü stratejilerini yeniden gözden geçirmeleri gerektiğini ortaya koymaktadır.

Çin’de Resmi Tatiller Uzatıldı: Çalışanlar İçin Daha Fazla Tatil İmkanı

Çin’de yapılan yeni düzenlemeyle, resmi tatil günleri çalışanlar için daha uzun hale getirildi. Bahar Bayramı tatili 4 güne, 1 Mayıs İşçi Bayramı tatili ise 2 güne çıkarıldı. Resmi tatiller, hafta sonu veya yıllık izinlerle birleştirilerek daha uzun tatil imkanları sağlanabilecek ancak Ulusal Gün tatili en fazla 6 gün sürebilecek. Birleştirilen tatil günleri, çalışanlar tarafından tatil öncesi hafta sonlarında telafi çalışması yapılarak karşılanacak. Yeni düzenleme 1 Ocak 2025’ten itibaren geçerli olacak.

Singapur’da İşyerinde Eşitlik İçin Önemli Adım: Ayrımcılık Yasakları Genişletiliyor

Singapur İşgücü Bakanlığı, Parlamento’da ayrımcılığa karşı işçileri korumayı amaçlayan yeni bir İşyeri Adaleti Yasası önerdi. Bu yasa, işverenlerin yaş, milliyet, cinsiyet, medeni durum, hamilelik, bakım sorumlulukları, ırk, din, dil yeteneği, engellilik ve akıl sağlığı durumu gibi özellikler üzerinden ayrımcılık yapmasını yasaklıyor. Yasa, ciddi ihlallerde minimum 50.000 Singapur Doları ceza öngörüyor. Yasayla, 1990 tarihli Yabancı İşgücü İstihdamı Yasası’nda da değişiklik yapılacak.

“Bağlantıyı Kesme Hakkı” Hindistan’ın Gündeminde: Çalışanlar İçin Yeni Bir Dönem mi?

Singapur, Hindistan ve Avustralya’daki “Bağlantıyı Kesme Hakkı” hareketi, çalışanları iş saatleri dışında iş iletişimlerinden korumayı hedefliyor. Avustralya, işçilerin mesai sonrası arama veya mesajlara yanıt vermeyi reddetme hakkını yasalaştırırken, Hindistan’da da bu hakkın tartışmaları sürüyor. Bu hak, iş-yaşam dengesini korumak, tükenmişliği azaltmak ve çalışanların refahını artırmak amacıyla işverenlerin çalışanlara iş saatleri dışında iletişim kurma zorunluluğu getirmemesini sağlıyor. Ancak acil durumlarda ve makul koşullarda işverenlerin iletişim kurma hakları korunuyor. Hindistan’da 2018 yılında gündeme gelen ancak ilerlemeyen bu yasa, yeniden tartışmaya açılırken uzmanlar, yasanın etkin olması için iş dünyası ve toplumun desteğine ihtiyaç duyulduğunu vurguluyor.

GİG Ekonomisinde Yeni Bir Dönem: Bolt Sürücüleri, Çalışan Statüsüyle Haklarını Kazandı

Birleşik Krallık’ta Bolt sürücüleri, mahkeme kararıyla çalışan statüsü kazanarak işçi haklarından yararlanma hakkı elde etti. Yaklaşık 15.000 sürücü, Bolt’un kendilerini “serbest meslek sahibi yüklenici” olarak göstermesinin bir kurgu olduğunu öne sürerek yasal işlem başlattı. Mahkeme, sürücülerin bağımsız olmadığını ve Bolt’un çalışma koşullarını belirlediğini savunarak, sürücülere tatil ve asgari ücret gibi çalışan hakları sağlanmasına karar verdi. Bu kazanım, sürücülere 200 milyon sterlinlik bir tazminat da kazandırabilir ve Birleşik Krallık’taki diğer Bolt sürücülerini de etkileyebilir. Ancak mahkeme, yalnızca Bolt ile çalışan sürücülerin bu haklardan yararlanabileceğini belirtti. Karar, daha önce Uber davasında verilen kararla benzerlik gösteriyor ve esnek ekonomi çalışanları için yeni bir emsal niteliğinde. Bolt, karara itiraz etmeyi değerlendiriyor.

Birleşik Krallık’ta İşverenlere Elektrikli Araç Şarj Maliyetleri İçin Yeni Düzenleme

Birleşik Krallık’ta elektrikli şirket araçlarının şarj maliyetlerinin vergilendirilmesi konusundaki düzenlemeler, çalışanların araçlarını evde şarj etmeleri durumunda işverenin elektrik maliyetini vergisiz ve sosyal güvenlik primi ödemeden geri ödeyebileceğini öngörmektedir. Ancak, işverenin bu geri ödeme için elektriğin gerçek maliyetini belirlemesi ve kanıtlaması gerekmektedir. 26 Eylül 2024’te Maliye Bakanı, bu süreci kolaylaştırmak amacıyla vergi idaresinin yeni yönergeler hazırlayacağını açıkladı. Yeni kurallar, araç şarj edilirken ne kadar elektrik kullanıldığını ölçen cihazların kullanılmasını ve maliyetlerin Elektrik ve Gaz Düzenlemeleri Komisyonu tarafından belirlenen oranlara göre hesaplanmasını öngörmektedir. Bu, işverenlerin her çalışanın elektrik maliyetini ayrı ayrı takip etme zorunluluğunu ortadan kaldıracaktır. Ancak, yeni yönergelerin yürürlüğe giriş tarihi henüz belirlenmemiştir.

2024 Güvenlik Farkındalığı ve Eğitimi Küresel Araştırma Raporu

Fortinet’in 1.850 yönetici ve yönetim düzeyindeki profesyonel ile gerçekleştirdiği görüşmeler sonucu oluşturulan “2024 Güvenlik Farkındalığı ve Eğitimi Küresel Araştırma” raporuna göre, çalışanların %70’e yakını siber güvenlik farkındalığına sahip değil. Raporu’ndaki bazı bulgular şu şekilde;

• Şirketlerin %67’si, çalışanlarının genel güvenlik farkındalığının yetersiz olduğundan endişe ediyor, bu oranın 2023’te ise %56 olduğu belirtiliyor.
• Geçmişte yaşanan güvenlik ihlalleri veya ihlal tehdidi, şirketlerin güvenlik farkındalığı ve eğitim programlarını benimsemelerindeki en önemli itici faktör.
• Şirketlerin %81’i, siber farkındalığı artırmak için yılda üç saatlik bir eğitim süresinin yeterli olduğunu düşünüyor.
• Yapay zeka risklerine dair endişelere rağmen, şirketlerin %31’i çalışanlarının yapay zeka uygulamalarını nasıl kullandığını denetlemiyor.
• Şirketlerin %62’si, çalışanlarının yapay zekayı kötüye kullanan siber suçlular tarafından gerçekleştirilen saldırılara kurban gideceğini bekliyor.
• Çalışanlara veri güvenliği konusunda eğitim verilmesi, en önemli güvenlik konularından biri olarak öne çıkıyor.
• Şirketlerin %97’si, daha fazla eğitim ve farkındalığın siber saldırıları azaltmada yardımcı olacağına inanıyor.
• Şirketlerin %95’i, siber saldırılara karşı savunma yapmak amacıyla yapay zeka çözümleri kullanıyor, uyguluyor veya araştırıyor.

Yargıtay Kararı: Avans İzni Bulunan Çalışanın İşten Ayrılması

Mahkemece, taraflar arasındaki sözleşmeyi davalı çalışanın feshettiği konusunda ihtilaf bulunmadığı, ayrıca davalı işçinin de fesih bildirim sürelerine uymadığı, bu nedenle 6 haftalık bildirim süresi tutarında davacı işverenin ihbar tazminatı almaya hak kazandığı, davalı işçinin 2 yıl kıdemi karşılığında yıllık ücretli izin hakkının 28 gün olduğu, ancak 34 gün izin kullandığı, dolayısıyla hakkettiği yıllık izin süresini 6 gün aştığı, bu durumda davacı işverenin davalı işçiden 6 günlük yıllık izin ücreti almaya hak kazandığı, davalı karşı davacı işçi yönünden ise iş akdinin kıdem tazminatı ödenmesini gerektirmeyecek şekilde sona erdiğini ispat yükünün davacı işverene ait olduğu, davacı işverenin bunu ispatlayamadığı, davalı işçinin işe giriş bildiriminin geç yapıldığı, bu durumda davalı işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı doğduğu, davalı karşı davacının kıdem tazminatına hak kazandığı gerekçesiyle asıl davanın kısmen kabulüne ihbar tazminatı ve fazla kullanılan yıllık ücretli izin alacağının davalı işçiden alınarak davacı karşı davalı işverene verilmesine, karşı davanın ise kısmen kabulüne kıdem tazminatı ve ikramiye alacağının davacı karşı davalı işverenden alınarak davalı karşı davacı işçiye verilmesine karar verilmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E. 2016/26145, K. 2020/11957, T. 14.10.2020

Rekabet Kurulundan Centilmenlik Anlaşması Kararı

Rekabet Kurulu, Menarini Sağlık ve İlaç Sanayi Ticaret AŞ ve Genveon İlaç Sanayi ve Ticaret AŞ’nin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettikleri gerekçesiyle yürütülen soruşturmayı uzlaşma ile sonlandırdı.

• Menarini Sağlık ve İlaç Sanayi Ticaret AŞ’nin rakibiyle rekabete hassas bilgi değişimi gerçekleştirdiği ve bu yolla 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle Menarini Sağlık ve İlaç Sanayi Ticaret AŞ’ye 42.148.808,07TL tutarında,
• Genveon İlaç Sanayi ve Ticaret AŞ’nin rakipleriyle iş gücü piyasasında birbirlerinin çalışanlarını işe almamaya yönelik olarak centilmenlik anlaşmaları yapmak suretiyle anlaşma/uyumlu eylem içerisinde olduğu ve bu yolla 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle Genveon İlaç Sanayi ve Ticaret AŞ’ye 35.722.195,45TL tutarında idari para cezası uygulanmasına ve yürütülen soruşturmanın anılan teşebbüsler bakımından uzlaşma ile sonlandırılmasına karar verilmiştir.

İrlanda İş Mahkemesi’nin Vize Yenileme Sürecinde İşten Çıkarılan Çalışana Tazminat Kararı

Davacı, Brezilyalı bir çalışan olup, İrlanda’da geçici oturma izni (IRP Kartı) ile yaşamaktadır. Davacı, şirketindeki bordro yöneticisiyle vizesinin yenilenmesi hakkında konuşmuş ve tüm şartları sağladığı için vizesinin yenileneceğinden emindi. Ancak, vizesinin bitiş tarihi olan 23 Ocak 2023’te işten çıkarıldı. Şirket, vizesinin süresinin dolduğunu ve bu yüzden işten çıkarıldığını belirtti. Davacı, vizesinin yenilenme sürecinde olduğuna dair belge sunarak ertesi gün durumu doğruladı ancak buna rağmen işten çıkarma işlemi iptal edilmedi.

Mahkemeye taşınan davada Yargıç, davacının vize süresinin dolmadan önce yenilemek için başvurmuş olduğuna ve yasal 8 haftalık süre hakkını kullanma şartlarını karşıladığına kanaat getirdi. Ancak, davalı işveren, bu yasal bilgiye sahip değildi ve dolayısıyla yanlış bir şekilde işten çıkarma kararı almıştı.

Yargıç, davalının işten çıkarma kararının haksız olduğunu, çünkü işverenin göçmenlik ve çalışma izni ile ilgili doğru araştırmayı yapmadığını ve prosedürleri yerine getirmediğini belirtti. Davacıya, haksız işten çıkarma nedeniyle 25.000 € tazminat verilmesine karar verildi.

İrlanda İş Mahkemesi, ADJ-00049872, 26/01/2024 Tarihli Karar

Günün Sorusu

SORU: Ay içerisinde çıkışı yapılacak bir çalışanın kıdem ve ihbar tazminata esas ücreti bulurken, örneğin 13 gün çalıştı, 13 günlük brütü/13*30 yaparak mı ilerlemeliyiz? Yoksa bir önceki 30 gün çalışmasındaki brüt ücreti mi baz almalıyız?

CEVAP: Eğer kısmi süreli çalışan değil ise 30 günlük brüt ücreti üzerinden giydirilmiş ücret hesaplanacaktır. Dikkate alınacak ücret ise son ücretidir. Dolayısıyla çıkış yapılan ayda örneğin zam aldıysa 13 gün de çalışsa zamlı 30 günlük ücreti dikkate alınacaktır (son günlük ücret*30).

30 günlük giydirilmiş ücret bulunur, akabinde yıl ay ve gün üzerinden kıdem tazminatı hesaplanır.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Alt İşveren İlişkisinde Müteselsil Sorumluluk

• Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı bu işyeri ile ilgili olarak yasadan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işverenle birlikte (müteselsilen) sorumlu tutulmuştur.
• Alt işverenin işçisi yasadan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan ücret veya diğer bir hakkını ister kendi işvereninden, ister asıl işvereninden, isterse her ikisinden birlikte talep edebilecektir.
• Asıl işverenin rücu hakkı saklıdır.
• Birlikte sorumluluk, ihbar, kıdem, kötü niyet ve işe iade sonucu işe başlatmama tazminatları ile ücret, fazla çalışma, hafta  tatili, bayram ve genel tatili, yıllık izin, ikramiye, prim, yemek yardımı, yol yardımı gibi tüm işçilik haklarını içerir.
• İşverenler, alt işverene iş vermeleri halinde, bunların işçilerinin ücretlerinin ödenip ödenmediğini işçinin başvurusu üzerine veya aylık olarak resen kontrol etmekle ve varsa ödenmeyen ücretleri hak edişlerinden keserek işçilerin banka hesabına yatırmakla yükümlüdür.
• Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin birörneğini asıl işverene vermekle yükümlüdür.
• Asıl işveren bakımından söz konusu sorumluluk, alt işverenin işçinin  o yerdeki çalışması ve orada çalıştığı süre ile sınırlıdır.