Günlük Gelişmeler

Ücretli Çalışan İstatistikleri, Ağustos 2024

Ağustos 2024’te ücretli çalışan sayısı, bir önceki yılın aynı ayına göre %2,6 artarak 15 milyon 883 bin 831’e ulaştı. Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörlerini kapsayan bu artışta, sanayi sektöründeki çalışan sayısı %0,8 azalırken, inşaat sektöründe %6,9 ve ticaret-hizmet sektöründe %3,7 artış gözlemlendi.

Aylık bazda ise ücretli çalışan sayısı aynı kaldı. Sanayi sektöründe %0,4 azalma görülürken, inşaat sektöründe %0,4 ve ticaret-hizmet sektöründe %0,1 artış yaşandı.

Ağustos 2024’te Hizmet Üretim Endeksi Yıllık Bazda %0,1 Azaldı

Ağustos 2024’te hizmet üretim endeksi, yıllık bazda %0,1 azaldı. Ulaştırma ve depolama hizmetleri %4,1, konaklama ve yiyecek hizmetleri %0,2 azalırken; bilgi ve iletişim hizmetleri %6,3, gayrimenkul hizmetleri %14,8, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetler %0,4, idari ve destek hizmetleri %0,9 arttı.

Aylık bazda ise hizmet üretim endeksi %0,2 düştü. Ulaştırma ve depolama hizmetleri %2,3 azaldı, konaklama ve yiyecek hizmetleri %0,3, bilgi ve iletişim hizmetleri %4,5, gayrimenkul hizmetleri %7,4, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetler %0,6 artış gösterirken, idari ve destek hizmetleri %1,0 azaldı.

Memur Servislerinin Kaldırılması Kararından Vazgeçildi

Mayıs ayında yayımlanan kamu tasarruf tedbirleri genelgesinde, toplu taşıma olan yerlerde kamu kurumlarının servis hizmetlerinin kaldırılmasına ilişkin karar geri çekildi. Cumhurbaşkanlığı tarafından kamu kurumlarına gönderilen yazıda, servis ihtiyacının devam ettiği ve bu hizmetin sonlandırılmasının personel mağduriyetine ve trafiğin yoğunlaşmasına yol açtığı belirtildi. Bu nedenle, kamu hizmetlerinin aksamaması ve personel mağduriyetinin giderilmesi için, belirli şartlarla servis hizmetlerinin yeniden sunulmasına izin verildi.

Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapıldı

15 Ekim 2024 Tarihli ve 32693 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yabancıların çalışma izni muafiyet başvuruları ve işlemleri başta olmak üzere değişiklikler yapılmıştır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, “Uluslararası İşgücü Kanun Uygulama Yönetmeliği”nde yaptığı değişiklikle, Türkiye’ye ekonomik, sosyo-kültürel, teknolojik ve eğitim alanlarında önemli katkı sağlayabilecek yabancıların çalışma izni muafiyet süresini altı aydan üç yıla çıkardı. Bu yabancıların ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından bildirilmesi gerekiyor. Yeni düzenlemeye göre, çalışma izni muafiyeti süresi dolmadan aynı kapsamda yeni başvuru yapılamayacak. Ayrıca belirli durumlar için sadece çalışma izni muafiyet bilgi formu doldurulması yeterli olacak.

Kadın Girişimciler İçin 600.000 TL Hibe Desteği: Alarko ve Habitat İş Birliğiyle Girişim Öncüleri Projesi

Alarko Şirketler Topluluğu, Habitat Derneği ile birlikte 2023 yılında başlattığı Girişim Öncüleri Projesi kapsamında, kadın girişimcilere eğitim ve mentörlük desteği sağlıyor. Projenin bir parçası olan Hibe Programı ile 10 girişimci kadına toplamda 600.000 TL hibe desteği veriliyor. Bu destek, işlerini büyütmek, operasyonel süreçlerini iyileştirmek ve markalarını güçlendirmek için kullanılıyor. Programa katılım için kadın girişimcilerin dijital pazarlama eğitimlerine katılmış olmaları ve belirli ön koşulları sağlamaları gerekiyor. Başvurular 30 Ekim 2024’e kadar devam edecek, depremden etkilenen girişimcilere ise öncelik tanınıyor.

İtalyan Bankası, Eski Çalışanının Hesap Veri İhlali Nedeniyle Soruşturma Altında

İtalyan Bankası Intesa Sanpaolo, İtalya’da eski bir çalışanının binlerce müşterinin hesap verilerini yasadışı şekilde gözetlemesi nedeniyle savcılar tarafından soruşturuluyor. Banka, olayı ortaya çıkardıktan sonra çalışanın sözleşmesini önce askıya aldı, ardından işten çıkardı ve durumu İtalya Veri Koruma Otoritesi’ne bildirdi. Yaklaşık 3.500 müşterinin hesaplarının ihlal edilmiş olabileceği belirtilirken, aralarında Başbakan Giorgia Meloni ve eski Başbakan Mario Draghi de bulunuyor. İtalya Merkez Bankası, bankanın alacağı önlemleri talep ederken, olaya karışan müşterilerin avukatları tazminat davaları için bilgi istedi. İtalyan yasalarına göre, bir şirket çalışanlarının işlediği bazı iddia edilen suçlardan sorumlu tutulabilir.

Avusturya’da Eğitim Masraflarının Geri Talebi Üzerine Genel Bakış

1. Geri Ödeme Sözleşmesi:
   • İşveren, çalışanlarının eğitim masraflarını geri talep edebilmek için yazılı bir geri ödeme sözleşmesi yapmalıdır. Bu sözleşme, eğitim masraflarının miktarı ve içeriği hakkında tam şeffaflık gerektirir.
2. Eğitim Şartları:
   • Eğitim masraflarının geri ödenmesi, eğitimin başka işverenler için de faydalı olmasını gerektirir. Şirkete özel eğitimler (örneğin, belirli bir bilgisayar programı) geri ödenmez.
3. Geri Talep Edilebilecek Masraflar:
   • Sadece işveren tarafından yapılan gerçek eğitim maliyetleri geri talep edilebilir. Seyahat, otel, yemek gibi çerçeve maliyetleri de dahil edilir. İşverenin aldığı sübvansiyon veya vergi avantajları bu miktardan düşülmelidir. Eğitim süresince çalışana ödenen maaş geri talep edilebilir, ancak bu açıkça belirtilmelidir.
4. Taahhüt Süresi:
   • Geri ödeme sözleşmesine dayalı taahhüt süresi, eğitimin bitiminden itibaren dört yıl ile sınırlıdır. Özellikle yüksek eğitim maliyetleri olan durumlarda (örneğin, profesyonel pilotlar için) bu süre sekiz yıla kadar uzatılabilir.
5. Zamanla Azalan Geri Ödeme:
   • Geri ödenecek tutarın, taahhüt süresi boyunca her ay belirli bir miktarda azalacağına dair bir anlaşma yapılmalıdır. Böylece, taahhüt süresinin sonunda geri ödeme yükümlülüğü sıfıra ulaşır.
6. Fesih Durumları:
   • Aşağıdaki fesih türleri durumunda, işveren eğitim masraflarını geri talep edemez:
     • İşveren tarafından olağan fesih
     • Deneme süresi içinde fesih
     • İşveren tarafından haksız derhal fesih
     • Çalışan tarafından haklı derhal fesih
     • Belirli süreli sözleşmenin sona ermesi
7. Geri Talep Koşulları:
   • Eğitim masraflarının geri talep edilebilmesi için gerekli koşullar:
     • İki tarafça imzalanmış yazılı geri ödeme sözleşmesi
     • Eğitimin şirketler arası kullanılabilirliği
     • Eğitim masraflarının özel eğitimin maliyetleri, eğitim süresince ücret ve çerçeve maliyetleri için geri ödeme yükümlülüğüne dair anlaşma
     • Dört (istisnai durumlarda sekiz) yıllık taahhüt süresi
     • Zorunlu aylık indirimlerin belirlenmesi
     • İş akdinin karşılıklı rıza ile sona ermesi veya çalışanın işten çıkarılması, işveren veya çalışan tarafından haksız fesih durumları.

İrlanda’da Menopoz Politikalarının Uygulanmaması: İşletmelere Olası Mali Yükler

İrlandalı iş yerlerinin, menopoz politikalarını hayata geçirerek iş kayıplarını ve menopoz döneminde olan kadın çalışanların işten ayrılmasını önlemesi gerektiği belirtiliyor.

Uzmanlar, menopoz belirtilerine yönelik destek sunmamanın iş dünyasına ciddi maliyetler getirebileceği konusunda uyarıyor. İrlanda’da eski Kamu Dava Direktörü Claire Loftus, menopoz politikalarının uygulanmaması durumunda, kadın çalışanların işten ayrılma veya çalışma saatlerini kısma riski taşıdığını ve bunun işletmelere zarar verebileceğini belirtti.

2023 yılında Londra merkezli Chartered Institute for Personnel and Development (CIPD), 40-60 yaşları arasındaki 2.000’den fazla kadınla bir anket yapmıştır. Ankete göre, şirketler yazılı politikalar ve destek ağları uygulamış olsalar da, çalışanların en çok ihtiyaç duyduğu şeyler esnek çalışma saatleri ve iş yerinde vücut ısılarını kontrol etme imkânıdır.

• Çalışan kadınların neredeyse beşte biri (%20), regl izni ve %18’i menopoz izni istemiştir.
• 2023 yılında, Birleşik Krallık’taki işverenlerin sadece dörtte birinde bir menopoz politikası bulunmaktaydı, ancak ihtiyaç duyan kadınların sadece %9’u bu nedenle izne erişebilmiştir.
• CIPD ve Simplyhealth’in “İş Yerinde Sağlık ve Refah” raporunda, işverenlerin neredeyse yarısında (%44) esnek çalışma, menopoz desteği kapsamında sunulmuştur.
• G7 ülkelerinde menopoz döneminde olan kadınlar iş gücünün %11’ini oluşturmaktadır.

Araştırmalar, esnek çalışma ve sıcaklık kontrolü gibi desteklerin önemli olduğunu vurguluyor. İş kayıplarının yıllık olarak Birleşik Krallık’ta 10 milyar £, ABD’de ise 26 milyar $’a ulaşabileceği tahmin ediliyor.

İş İlanlarında Cinsiyetçi Dil Kullanımının Kadın Adaylar Üzerindeki Etkisi: IAB Raporu

Alman araştırma kurumu İşgücü Piyasası ve Meslekler Araştırma Enstitüsü (IAB) tarafından Eylül 2024’te yayınlanan bir rapora göre, iş ilanlarında kullanılan “maskülen” dil, kadın adayların bu pozisyonlara başvurma isteğini caydırmakta ve kadınları dezavantajlı duruma düşürmektedir. Bu rapor, iş ilanlarındaki cinsiyetçi dilin kadınların belirli mesleklerde ve pozisyonlarda yetersiz temsil edilmesine nasıl etki ettiğini araştırmaktadır.

Cinsiyetçi Dilin Kadın Adaylar Üzerindeki Etkisi

Rapor, iş ilanlarında kullanılan cinsiyet kalıplarının kadın adayların işlere başvurmaktan kaçınmalarına neden olabileceğini belirtmektedir. Kadınlar, niteliklere sahip olmalarına rağmen, iş ilanlarında kullanılan “maskülen” dil nedeniyle kendilerini bu işlere uygun görmemekte ve başvuru yapmamaktadırlar. Ayrıca, “stereotipik olarak erkeklere yönelik iş ilanları” kadınların daha az yetkin veya iş için uygun olmadıkları şeklinde haksız bir değerlendirmeye yol açabilmektedir.

IAB Araştırması

İş İlanlarındaki Cinsiyet Kalıpları IAB araştırmacıları, Almanya’nın en büyük online iş portallarından biri olan BA Jobbörse’de yayınlanan 710 meslek ilanını incelemiş ve bazı iş ilanlarının daha fazla kadınlara yönelik olmasına rağmen, özellikle STEM (bilim, teknoloji, mühendislik, matematik) alanlarındaki iş tanımlarında “maskülen” terimlerin yoğun olarak kullanıldığını ortaya koymuştur. Sağlık ve sosyal hizmetlerdeki ilanlar ise dil açısından daha “feminen”dir. Liderlik pozisyonlarına yönelik iş ilanlarında ise genel olarak “maskülen” bir dil tercih edilmektedir.

Cinsiyetçi Dilin Belirlenmesi: Etken ve Toplum Odaklı Terimler

Rapor, iş ilanlarında kullanılan kelimelerin cinsiyetli olup olmadığını belirlemek amacıyla “etken” ve “toplum odaklı” kategoriler kullanmıştır. Etken terimler kararlılık ve kişisel gelişim gibi nitelikleri vurgularken, toplum odaklı terimler sıcaklık ve topluluğu öne çıkarır. IAB araştırmacılarına göre, erkekler daha çok etken, kadınlar ise toplum odaklı özelliklerle ilişkilendirilmektedir. Araştırmada, iş ilanlarında kullanılan kelimeler bu iki kategoriye ayrılarak analiz edilmiştir.

Cinsiyetçi Söylemler ve Nötr Dil Kullanımı

Rapor, iş ilanlarında kullanılan etken veya toplum odaklı terimlerin işin gerektirdiği beceriler doğrultusunda gerekli olduğunu belirtmektedir. Ancak, cinsiyet temelli olarak adayları caydıran ifadeler iş ilanlarında yer almamalıdır. Almanya’da işverenlerin iş ilanlarında cinsiyet tercihini belirtmelerine izin verilmediği için, iş ilanlarında nötr bir dil kullanılması zorunludur.

Eğitim ve Mesleki Cinsiyet Ayrımı

Bielefeld Üniversitesi Sosyoloji Fakültesi’nden Profesör Alexandra Scheele’ye göre, iş ilanlarındaki dil mesleki cinsiyet ayrımlarını beslemekte ve bu durum eğitim sistemi ile de bağlantılıdır. Kadınlar, okuldan sonra mesleki eğitim fırsatlarını seçerken zaten daha dar bir yelpaze içerisinden seçim yapmaktadırlar. Eğitimde cinsiyet stereotipleri, kız öğrencilerin matematik gibi derslerde başarılı olsalar bile kendilerini erkekler kadar yeterli görmemelerine neden olmaktadır.

Çözüm Önerileri

Raporda, iş ilanlarının dilinin daha kapsayıcı hale getirilmesi, cinsiyet temelli mesleki dengesizliklerin azaltılması için önemli bir adım olarak görülmektedir. Ayrıca, işe alım sürecinde cinsiyet stereotiplerinin önüne geçmek için daha fazla teşvik edici önlemler alınması önerilmektedir.

GPS Kayıtlarının Fazla Mesai Tespiti İçin Yetersiz Olması

Somut olayda; mahkemece GPS kayıtları dikkate alınarak tespit olunan fazla çalışma alacağı hüküm altına alınmışsa da söz konusu kayıtların davacının çalışmalarını yansıtmaktan uzak olduğu, araç kontağının açılış ve kapanış saatleri arasındaki zaman dilimlerinde davacının fiili (fazla) çalışması olduğunu ispata yeterli olmadığı, salt bu kayıtlar doğrultusunda hesaplama yapılması mümkün olmadığından ispat edilemeyen fazla mesai alacağı talebinin reddi yerine kabulüne karar verilmesinde isabet bulunmamaktadır.

Bursa BAM 9. Hukuk Dairesi, E. 2024/1101, K. 2024/1570, T.03.07.2024

Almanya Federal İş Mahkemesi’nin Kararı: GDPR İhlaline Rağmen Video Kayıtları Delil Olarak Kullanılabilir

Almanya Federal İş Mahkemesi, GDPR madde 13’teki bilgilendirme yükümlülükleri ihlal edilmesine rağmen, bir çalışanın işten çıkarılmasıyla ilgili davada toplanan video kayıtlarının delil olarak kullanılabileceğine karar verdi.

Bir işveren, işyerinde bulunmadığı halde var olduğunu iddia eden çalışanı işten çıkardı. Bu iddiayı desteklemek için video kayıtları kullanıldı. Çalışan, bu kayıtların GDPR ihlali ile toplandığını ve iş davasında kullanılamayacağını ileri sürdü.

İlk derece ve ikinci derece mahkemeleri çalışanın iddiasını kabul etti, ancak Federal İş Mahkemesi, işverenin itirazını haklı buldu. GDPR madde 17(3)(e) uyarınca, kişisel verilerin yasal taleplerin savunulması için işlenmesine izin veren bir istisna olduğunu belirtti.

Mahkeme, çalışanın davranışlarının kameralarla kayıt altına alındığı ve bu davranışların disiplin suçu teşkil ettiğini belirterek, kayıtların delil olarak kullanılmasının meşru olduğuna hükmetti. Davayı esasa ilişkin karar için alt mahkemeye geri gönderdi.

Günün Sorusu

SORU: 08:00-18:00 çalışanlarımızın çıkış saatinin yarım saat geri çekilmesi ile ilgili sizin de görüşünüzü alabilir miyim?

CEVAP: Mesai başlangıç saatinin geri alınmadığını ve çalışma sürelerinin kısaltıldığını anlıyorum.

Eğer durum böyleyse, bu çalışanlar açısından kazanılmış bir hakka dönüşecek. Eğer bu durum geçici ise, geçici vurgusunun yapılmasını ve haftalık çalışma süresinde bir değişiklik olmadığını, bu süreleri denkleştirme hakkımızın olduğunu da belirtmeyi doğru buluyoruz.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Evlilik tazminatı (evlilik nedeniyle işten ayrılma) hakkında bilinmesi gerekenler:

• Kadın Çalışanlara Tanınan Hak: Sadece kadın çalışanlar evlilik nedeniyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatına hak kazanırlar. Erkek çalışanlar için böyle bir hak yoktur.
• Evlilikten Sonra 1 Yıl İçinde Başvuru Şartı: Evlilik tazminatına hak kazanmak için kadın çalışanın, resmi nikâh tarihinden itibaren 1 yıl içinde işten ayrılması gerekmektedir.
• İhbar Süresi Uygulanmaz: Evlilik nedeniyle fesihte, ihbar süresi uygulanmaz. Çalışan, işverene fesih dilekçesini vererek işten hemen ayrılabilir.
• Kıdem Tazminatı Ödenir: Evlilik nedeniyle ayrılan çalışan, çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücreti kadar kıdem tazminatına hak kazanır. Eksik yıl süreleri oranlanarak hesaplanır.
• Dilekçe ile Başvuru Yapılması: İşten ayrılmak isteyen kadın çalışanın, işverene evlilik nedeniyle işten ayrılmak istediğine dair yazılı bir dilekçe sunması gerekir. Evlilik cüzdanının fotokopisi de eklenmelidir.
• İstifa Değil, Fesih Sayılır: Evlilik nedeniyle yapılan ayrılış istifa değil, İş Kanunu’na göre haklı fesih sayılır. Bu nedenle çalışan tüm kıdem haklarını alır.
• İşsizlik Maaşı Hakkı Olmaz: Evlilik nedeniyle işten ayrılan çalışan, kendi isteğiyle işten ayrıldığı için işsizlik maaşına hak kazanamaz.
• Yıllık İzin Ücreti: İşten ayrılmadan önce hak edilmiş ancak kullanılmamış yıllık izin ücretleri de kıdem tazminatı ile birlikte ödenir.