Dış Ticarette Dengeler Değişiyor: İthalat Artarken İhracatta Yavaşlama Sinyali

TÜİK, Nisan 2025 dönemine ilişkin dış ticaret endekslerini yayımladı. Veriler, ihracat birim değerinde sınırlı artışa, ithalat miktarında ise belirgin yükselişe işaret ediyor.

• İhracat birim değer endeksi, geçen yılın aynı ayına göre %3,3 arttı. Gıda, içecek ve tütünde %11,0, imalat sanayinde %3,7 artış görülürken, yakıt kaleminde %17,6 düşüş yaşandı.
• İhracat miktar endeksi ise yıllık bazda %4,4 arttı. Ancak gıda, içecek ve tütünde %4,7, ham maddelerde %0,9 oranında azalma kaydedildi.
• İthalat birim değer endeksi %1,1 artarken, gıda kalemindeki artış %22,3’e ulaştı. Yakıtlarda %11,3, ham maddelerde %1,8 azalma görüldü.
• İthalat miktar endeksi %11,5 artarak dikkat çekti. Tüm alt kalemlerde artış gözlendi; ham maddelerde %13,7, imalat sanayinde %10,7 oranında yükseliş gerçekleşti.
• Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere göre, ihracat miktar endeksi bir önceki aya göre %10,3, geçen yılın aynı ayına göre %5,4 azaldı.
• Aynı şekilde ithalat miktar endeksi, aylık bazda %5,0, yıllık bazda %3,2 artış gösterdi.
• Dış ticaret haddi (ihracat birim değerinin ithalat birim değerine oranı) Nisan 2025’te 88,4’e yükselerek geçen yılın aynı ayına göre 1,9 puanlık iyileşme kaydetti.

Özel Sektörün Yurt Dışı Kredi Borcu Nisan 2025’te 185,9 Milyar Dolara Yükseldi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, özel sektörün yurt dışından sağladığı toplam kredi borcu, 2024 yıl sonuna göre 13,8 milyar dolar artarak 185,9 milyar dolara yükseldi.

🔹 Vade bazında gelişmeler:

• Uzun vadeli kredi borcu: 16,7 milyar dolar artışla 173,5 milyar dolar
• Kısa vadeli kredi borcu (ticari krediler hariç): 2,9 milyar dolar azalışla 12,5 milyar dolar

🔹 Kurumsal bazda değişim:

• Finansal kuruluşlar: 3,3 milyar dolar artış
• Finansal olmayan kuruluşlar: 10,4 milyar dolar artış
  • Uzun vadeli borç artışı: finansal kuruluşlarda 6,3 milyar dolar, finansal olmayanlarda 10,4 milyar dolar
  • Kısa vadeli borç: finansal kuruluşlarda azaldı, finansal olmayanlarda sınırlı artış görüldü

🔹 Döviz cinsi dağılımı:

• Uzun vadeli borçta: %57,9 dolar, %33 Euro, %2,1 TL, %7 diğer
• Kısa vadeli borçta: %46 dolar, %19,5 Euro, %31,1 TL, %3,3 diğer

Genel görünüm: Borçlanma uzun vadeye kayarken, özel sektörün dış kaynak ihtiyacının arttığı ve döviz cinsi dağılımda hâlâ doların belirleyici olduğu görülüyor.

Ar-Ge ve Teknopark Personeline Vergi Desteği Sınırlandırılıyor

16 Haziran 2025’te TBMM’ye sunulan 2/3160 esas numaralı kanun teklifi yasalaşırsa, 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge, tasarım ve teknopark çalışanlarına sağlanan gelir vergisi teşviki ile damga vergisi istisnasına yeni sınırlar getirilecek.

🔹 Gelir Vergisi Desteği:

• Brüt asgari ücretin 40 katını aşmayan kısım üzerinden hesaplanan gelir vergisinin,
  • %95’i: Doktora derecesi olanlar ve desteklenen program alanlarında yüksek lisans mezunları için
  • %90’ı: Yüksek lisans mezunları ve ilgili alanlarda lisans mezunları için
  • %80’i: Diğer çalışanlar için muhtasar beyannamede mahsup edilerek terkin edilebilecek.

🔹 Damga Vergisi İstisnası:

• Ücrete ilişkin damga vergisi istisnası da brüt asgari ücretin 40 katı ile sınırlandırılacak.

📌 Amaç: Vergi teşviklerinde üst sınır getirilerek uygulamanın mali disiplini gözeten şekilde revize edilmesi amaçlanmaktadır.

Asgari Ücrete Temmuz 2025 Ara Zammı Gündemde mi?

Temmuz ayında asgari ücrete ara zam yapılıp yapılmayacağına ilişkin belirsizlik sürüyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, “Zamanı geldiğinde değerlendiririz, bir aksilik olmazsa ara zam gündeme gelmeyebilir” diyerek ara zam ihtimalinin düşük olduğunu belirtti.

🔹 Geçmiş uygulamalar:

• 2022 ve 2023 yıllarında temmuz aylarında asgari ücrete ara zam yapılmıştı.
• 2024’te ise hükümet tek zam politikasına geçti.

🔹 2025’te mevcut durum:

• Ocak ayında %30 zamla net asgari ücret 22.104 TL olarak belirlenmişti.
• Ancak bu artış, yüksek enflasyon karşısında eridi.

🔹 Ekonomik veriler ve endişeler:

• Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon hedefi %24.
• Hazine ve Maliye Bakanı yıl sonunda enflasyonun %20’lere düşmesini bekliyor.
• Ara zammın enflasyonu tetikleyebileceği kaygısı ön planda.

🔹 İşveren cephesi: Emek yoğun sektörlerde yaşanan ekonomik sıkıntılar ve konkordato başvuruları nedeniyle işverenler ara zamma mesafeli.

Sonuç olarak, ekonomideki mevcut tablo ve resmi açıklamalar ışığında Temmuz ayında asgari ücrete ara zam yapılması düşük bir ihtimal olarak değerlendiriliyor.

Tekstil Sektöründe Deprem: 34 Yıllık Firma İflasını Açıkladı

Yılda 12 milyon parça üretim kapasitesine sahip olan ve Avrupa başta olmak üzere birçok ülkeye ihracat yapan YFA Tekstil Dış Ticaret A.Ş., resmi olarak iflas etti. 700’e yakın çalışanı ve 30 bin metrekarelik üretim tesisi bulunan şirketin çöküşü, tekstil sektöründe büyük yankı uyandırdı.

Bakırköy 1. İcra ve İflas Dairesi, 2025/43 sayılı dosya kapsamında şirketin tasfiye sürecini başlattı.
İflas kararı, sektörde artan ekonomik baskılar ve konkordato başvurularının ardından geldi

İş Başında Kaydedilen Personel: Sosyal Medya Paylaşımları Psikolojik Yük Oluyor

İngiltere’de özellikle NHS (Ulusal Sağlık Sistemi) çalışanlarının, izin alınmadan sosyal medyada paylaşılan görüntüler nedeniyle rahatsızlık ve kaygı yaşadıkları gündeme geldi. Hastalar ve yakınları, tedavi süreçlerini TikTok veya Instagram gibi platformlarda paylaşmak amacıyla personeli gizlice veya açıkça kayda alabiliyor.

Bir radyoloji çalışanı, kanser hastasına yapılan işlemin 19 yaşındaki kızı tarafından izinsiz şekilde kaydedildiğini belirtti. Bu durumun ardından günlerce uykusuz kaldığını ve işini yeterince iyi yapıp yapmadığını düşündüğünü söyledi. Diğer personel de görüntülere isim etiketleri, doğum tarihi gibi kişisel verilerin yansıyabileceği konusunda endişeli.

Bu durum sadece sağlık sektörüyle sınırlı değil; perakende, hizmet ve kamusal alanlarda da çalışanlar benzer sorunlarla karşılaşıyor. Özellikle müşteri şikayetlerinde ya da sosyal medya içeriklerinde çalışanların gizlice kayda alınması giderek yaygınlaşıyor.

📌 Uzmanlar Ne Öneriyor?

• HR birimleri, işyerlerinde çekim kurallarını açıkça belirlemeli ve müşterilere de bu kuralları bildirmeli.
• Çalışanlara, izinsiz çekimle karşılaştıklarında yasal haklarını bilmeleri ve nasıl müdahale edeceklerini öğrenmeleri için eğitim verilmesi öneriliyor.
• NHS yöneticilerine, hastalara açıkça önceden izin alınması gerektiğinin bildirilmesi tavsiye ediliyor.

📌 Neden Önemli?
İzinsiz çekimler, çalışanların mahremiyetini zedeliyor; işlerini dikkatli ve stressiz yapma yetilerini azaltıyor. Bu nedenle İK departmanlarının çalışanların refahını koruyacak önleyici adımlar atması kritik görülüyor.

Fransa – Yüksek Sıcaklıklarda Ofis Çalışanlarının Termal Konforu: İşverenin Sorumluluğu Ne?

Fransa’da sıcak hava dalgalarının giderek yaygınlaştığı bir dönemde, işverenlerin çalışanları korumaya yönelik termal konfor yükümlülüğü yeniden gündeme geldi. 27 Mayıs 2025 tarihli kararname, bu konudaki işveren yükümlülüklerini güçlendirmeyi hedeflese de, işin durdurulacağı net bir sıcaklık eşiği henüz belirlenmiş değil.

🔹 İşyeri Ortamı ve Risk Değerlendirmesi

• Fransız İş Kanunu’nun R. 4121-1 maddesi uyarınca, işverenin “tek risk değerlendirme belgesi” aracılığıyla tüm iş birimlerinde maruz kalınan riskleri analiz etmesi gerekiyor.
• Bu kapsamda sıcaklığa bağlı mesleki risklerin de tanımlanması ve önleme stratejilerinin belirlenmesi zorunlu.

🔹 Ofis Ortamında Sıcaklık ve Etkileri

• Ofislerde yüksek sıcaklık, uyuklama, dikkat dağınıklığı, tepki süresinin uzaması, hatta psikososyal risklerde artış gibi sonuçlara yol açabilir.
• Özellikle açık ofis düzeninde, sıcaklık huzursuzluk kaynağı olabilir ya da sosyal ilişkileri zedeleyen bir unsur haline gelebilir.
• Ancak Fransız hukukunda ofis ortamları için maksimum sıcaklık sınırı tanımlanmamıştır.

🔹 İşverenin Alması Gereken Önlemler

• İşveren, çalışma ortamında aşırı sıcaklık artışlarını önleyici havalandırma sistemleri, talimatlar, arıza planları gibi uygulamalarla riski yönetmelidir.
• Şantiye gibi dış mekanlarda, her işçiye günde en az üç litre su sağlanması, dinlenme alanlarının oluşturulması gibi özel düzenlemeler mevcuttur.

İngiltere – Aşırı Sıcaklıklar Kapıda: Ofiste Termal Konfor Yasal Hak Olmalı mı?

İngiltere’de yaklaşan sıcak hava dalgası ile birlikte hava sıcaklıklarının 30°C’ye ulaşması beklenirken, uzmanlar çalışanların aşırı sıcak ofis koşullarına karşı yasal bir korumadan yoksun olduğunu vurguluyor.

📌 Yasal Durum:
1992 tarihli İşyeri (Sağlık, Güvenlik ve Refah) Yönetmeliği sadece “makul sıcaklık” sağlanmasını şart koşuyor. Alt sınır 16°C olarak kabul edilse de, ofisler için yasal bir üst sıcaklık sınırı bulunmuyor. Yani bir çalışan sıcak bir ofiste bunalsa bile, bu durum işverenin yasayı ihlal ettiği anlamına gelmiyor.

📌 Psikolojik ve fiziksel etkiler:
Psikolog Darren Stanton, aşırı sıcaklığın serotonin dengesini bozarak sinirlilik, yorgunluk, konsantrasyon güçlüğü ve “bilinç bulanıklığı” gibi sonuçlara yol açabileceğini belirtiyor. Bu durum, hem çalışan sağlığını hem de iş verimliliğini olumsuz etkiliyor.

📌 Uzmanlardan çağrı:
Office Freedom CEO’su Richard Smith, sıcaklıklar arttığında işverenlerin yasal asgari koşulların ötesine geçmesi gerektiğini ifade ediyor.

• Vantilatör, soğuk su, iyi havalandırma sağlanmalı,
• Esnek çalışma saatleri uygulanmalı,
• Gerekirse uzaktan çalışma imkânı tanınmalıdır.

📌 Neden önemli?
Sıcak bir ofiste çalışmak, sadece rahatsızlık değil, aynı zamanda verimsizlik ve sağlık riski anlamına da geliyor. Uzmanlar, işverenleri personel refahını önceliklendirmeye çağırıyor.

CEVAP: “Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinler” çalışılmış gibi sayılır. Rapor süresi 1 haftanın üzerinde olduğu için, hafta tatili hak etmez. SGK rapor eğer hastalık raporuysa 28; iş kazası veya meslek hastalığı ise 30 gün öder.