Memur ve Emekliye Temmuz Zammı Netleşiyor: Gözler Mayıs Enflasyonunda

TÜİK’in 3 Haziran 2025’te açıklayacağı Mayıs ayı enflasyon verisi, memur ve emeklilerin Temmuz ayında alacakları zam oranlarının belirlenmesinde kritik bir aşamayı oluşturuyor. Ekonomistlerin beklentisi Mayıs enflasyonunun yaklaşık %2 civarında gerçekleşeceği yönünde. Bu tahmin gerçekleşirse, SGK ve Bağ-Kur emeklilerinin beş aylık enflasyon farkı %15,62’ye ulaşacak. Memur ve memur emeklileri ise toplu sözleşmeye göre yılın ilk yarısında %15, ikinci yarısında %10 zam alacak. Ancak enflasyonun bu oranların üzerinde gerçekleşmesi durumunda, aradaki fark maaşlara ek olarak yansıtılacak. Şu anki hesaplamalara göre memurlar Mayıs sonu itibarıyla %14,53’lük enflasyon farkını hak etmiş durumda. Temmuz zammının kesinleşmesi için Haziran ayı enflasyon verisi de bekleniyor.

Mayıs Ayında Dış Ticaret Açığı 6,5 Milyar Dolar Oldu

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, 2025 yılı Mayıs ayına ait dış ticaret verilerini açıkladı. Buna göre, Türkiye’nin ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre % 2,7 artarak 24,8 milyar dolara ulaştı ve tüm zamanların en yüksek Mayıs ayı mal ihracatı gerçekleştirildi. Aynı dönemde ithalat ise %2,1 artışla 31,3 milyar dolar olarak kaydedildi. Böylece Mayıs ayı dış ticaret açığı, %0,1’lik sınırlı bir artışla 6,5 milyar dolar seviyesine çıktı. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise %79,3 olarak gerçekleşti.

Tekstil ve Giyimde Alarm Zilleri: 3 Ayda 35 Binden Fazla Kişi İşsiz Kaldı

2025’in ilk çeyreğinde tekstil ve hazır giyim sektörlerinde toplam 2.147 firma kapandı, 35.460 kişi işsiz kaldı. Özellikle hazır giyimdeki firma kapanmaları ve çalışan çıkışları dikkat çekerken, işverenlerin sunulan istihdam desteklerine rağmen küçülmeyi tercih etmesi sektördeki krizi gözler önüne serdi.

2022 sonundan bu yana iki sektörde toplam 298 bin 674 kişi işten ayrıldı. SGK verilerine göre tekstil sektöründe çalışan sayısı 484 binden 374 bine, hazır giyimde ise 738 binden 549 bine düştü. Böylece toplam istihdam 1 milyon 222 binden 923 bine gerileyerek, 2019’daki seviyelere döndü.

Tekstil sektörü, konkordato sayısında 276 dosya ile en riskli ikinci sektör, hazır giyim sektörü ise 79 dosya ile yedinci sırada yer aldı. Sektörün ihracatında da kayıplar yaşandı. Hazır giyim ihracatı 2025’in ilk dört ayında %6 azalarak 5,41 milyar dolara, tekstil ihracatı ise %8 düşüşle 3,86 milyar dolara geriledi.

Sektörlerdeki bu daralmanın arkasında artış gösteren üretim maliyetleri, düşük döviz kuru, yüksek faiz oranları ve finansmana erişim zorlukları yer alıyor. Devlet destekleri ise çoğunlukla KOBİ’lerle sınırlı kaldığı için istihdam kayıplarının önüne geçemedi.

Özellikle hazır giyim sektöründe 2025’in ilk üç ayında 1.903 firma kapanırken, 25.123 kişi işsiz kaldı. Tekstil sektöründe ise 244 firma kapanarak 10.337 kişilik istihdam kaybı yaşandı. Sektör temsilcilerine göre, ihracatta toparlanma sağlanamazsa yılın geri kalanında tablo daha da ağırlaşabilir.

Pilot Krizi Derinleşiyor: Havayolları Personel Açığını Nasıl Yönetiyor?

Swiss’in ve diğer Avrupa havayolu şirketlerinin uçuş iptallerine yol açan temel neden, sektördeki ciddi pilot yetersizliği. Swiss, bu açığı kapatmak amacıyla bazı kısa vadeli önlemler geliştirdi. Bu kapsamda, gönüllü emeklilik erteleme programı, tatil geri alım planı ve yarı zamanlı çalışan pilotların uçuş saatlerini artırmaya yönelik teşvikler devreye alındı. Ayrıca, pilot sendikası Aeropers ile işbirliği içinde daha esnek vardiya planları hazırlanıyor ve yorgunluk kaynaklı devamsızlıkların önüne geçilmeye çalışılıyor. Tüm bu adımlar, yaklaşık 70 yeni tam zamanlı pilot ihtiyacını karşılamayı hedefliyor.

Pilot açığı yalnızca Swiss’e özgü değil; Avrupa genelinde birçok havayolu şirketi benzer sorunlarla karşı karşıya. KLM, Air France, British Airways ve EasyJet gibi firmalar ya uçuş programlarını azaltıyor ya da agresif işe alım kampanyaları yürütüyor. Özellikle British Airways, yılda 60 kişiye kadar pilot adayının eğitim masraflarını 100 bin Euro’ya kadar karşılamayı teklif ederek bu yarışta öne çıkmaya çalışıyor. Bu gelişmeler, pandemi sonrası hızlanan emeklilikler, pilot eğitiminin kesintiye uğraması ve artan yarı zamanlı çalışma eğilimleriyle birleşince, sektörde insan kaynağı krizine neden oluyor.

Bu tablo, havayolu çalışanlarının iş yükü, vardiya esnekliği ve iş-yaşam dengesi gibi konularda yeniden yapılandırma ihtiyacını da gündeme getiriyor.

Yapay Zekâda Yeni Dönem: Deneme Bitti, Operasyon Başladı

NTT DATA’nın 34 ülkeden 2.300 üst düzey yöneticinin katılımıyla gerçekleştirdiği Küresel Üretken Yapay Zekâ Raporu’na göre, üretken yapay zekâ artık şirketler için “deneysel bir araç” değil, “operasyonel bir kaldıraç” olarak görülüyor. CEO’ların %97’si bu teknolojiden maddi etki beklerken, %99’u yatırımları artırmayı planlıyor. Katılımcıların %83’ü yol haritalarının net olduğunu belirtirken, %95’i yapay zekânın yaratıcılık ve inovasyonda yeni bir seviyeye geçiş sağladığını düşünüyor. Ancak, eski altyapılar, veri kalitesi eksiklikleri ve siber güvenlik riskleri, entegrasyon sürecinde önemli engeller olarak öne çıkıyor. Her 10 yöneticiden 9’u artık deneysel projelerden uzaklaşıp, doğrudan iş performansını artıracak uygulamalara odaklandıklarını ifade ediyor.

Görev Maskeleme Yaygınlaşıyor: Çalışanlar Görünür, Ancak Etkisiz mi?

İngiltere merkezli şirketlerde, ofise dönüş baskılarının artmasıyla birlikte çalışanlar arasında “görev maskeleme” (task masking) eğilimi gözlemlenmeye başladı. Görev maskeleme; çalışanların, görünürde meşgul görünüp aslında anlamlı bir çıktı üretmeden iş yapıyor gibi davranmalarını ifade ediyor. Bu davranış, özellikle genç kuşaklar arasında yaygınlaşıyor ve giderek artan kontrol mekanizmalarına bir tepki olarak değerlendiriliyor.

HSBC gibi büyük kuruluşlar, çalışanlarını ofise dönmeye zorlarken, performans değerlendirmelerinde fiziksel mevcudiyeti merkeze alan yaklaşımlar öne çıkıyor. Ancak uzmanlara göre bu, üretkenliği artırmak yerine güven eksikliğine, anlamsız toplantılara ve verimliliğin yüzeysel göstergelerle ölçülmesine neden oluyor.

Uzman Andrew Wood, sorunun Z kuşağı kaynaklı değil, yönetimsel bir güven ve netlik eksikliği olduğunu vurguluyor. Çalışanların neyin “iyi performans” olarak kabul edildiğini bilmediği ortamlarda, görünürlük için çalışmak norm haline geliyor. Bu duruma çözüm olarak ise İK liderlerine şu üç strateji öneriliyor: çıktıya dayalı performans yönetimi, gereksiz toplantıların azaltılması ve ofise dönüşün amacı konusunda şeffaf iletişim.

Sonuç olarak görev maskeleme, direnç değil bir tür tepkidir. Bu sorunun çözümü ise kültürel bir dönüşüm ve yönetsel zihniyet değişimiyle mümkün olabilir.

Sanal Deneyim İkinci Tercih mi, Yoksa Geleceğin Normu mu?

İngiltere’de öğrencilerin yalnızca %36’sı okuldan mezun olmadan önce yüz yüze iş deneyimi kazanabiliyor. Ancak bu oran, hem bölgesel hem de sosyoekonomik eşitsizlikler nedeniyle büyük farklılık gösteriyor. Giderek daha fazla işveren ise gençlerin iş dünyasına hazırlıksız geldiğini vurguluyor. Bu bağlamda, sanal iş deneyimi, sadece eksiklerin telafisi değil, erişimi demokratikleştiren etkili bir çözüm olarak öne çıkıyor.

Eğitim teknolojisi platformu Springpod’un sanal programlarına katılan öğrencilerin %90’ı geleceği konusunda daha net hissettiğini, %59’u kariyere hazır olma duygusunun arttığını ve %45’i güven kazandığını belirtiyor. Şirketin hesaplamalarına göre, bu deneyimler bugüne kadar 98 milyon sterlin değerinde sosyal etki yarattı.

Sanal deneyim, seyahat, ekipman ve esneklik gibi sınırlayıcı faktörleri ortadan kaldırarak dezavantajlı gençlerin ulaşamadığı işveren ve sektörlerle temas kurmalarına olanak sağlıyor. Aynı zamanda işverenlerin işe alım maliyetlerini düşürmesine, yetenek havuzunu genişletmesine ve kapsayıcılığı artırmasına katkı sağlıyor. Deloitte verilerine göre, bu tür programlara yatırım yapan şirketler işe alım maliyetlerinde %40’a kadar tasarruf edebiliyor.

Sonuç olarak, sanal iş deneyimi yüz yüze deneyimin alternatifi değil, onu tamamlayan ve daha geniş kitlelere ulaşmayı mümkün kılan bir araç olarak görülüyor. Gençlerin potansiyelini erken keşfetmeleri ve kendilerine güvenle bir kariyer yolu çizmeleri için sistemin sadece fiziksel değil, dijital olarak da kapsayıcı ve yapılandırılmış olması gerektiği vurgulanıyor.

Sosyal Haklar Sorusuna Eksik Cevap Hayat Sigortası Kaybına Yol Açtı

ABD’nin Colorado eyaletinde görülen Watson v. EMC Corp. davasında federal mahkeme, bir işverenin, eski çalışanından gelen sosyal yardımlarla ilgili bir soruya eksik bilgi vererek ERISA kapsamındaki mütevelli (fiduciary) yükümlülüğünü ihlal ettiğine hükmetti.

Çalışan, ayrılık sözleşmesi kapsamında maaşı devam ettiği sürece tüm sosyal haklardan yararlanma, ardından yalnızca sağlık yardımlarına erişim hakkına sahipti. Maaşının sona erdiği dönemde, şirkete sosyal yardımlarına çalışan oranında nasıl devam edebileceğini sorduğu bir e-posta gönderdi. Şirket, yalnızca fatura geleceği yönünde yanıt verdi; ancak hayat sigortasının bireysel poliçeye dönüştürülmesi gerektiğine dair bilgi paylaşılmadı. Çalışan kısa süre sonra hayatını kaybetti.

Mahkeme, çalışanın sosyal haklara dair genel bir soru yönelttiğini ve işverenin, hayat sigortasının dönüşüm süreci hakkında bilgilendirme yaparak sorumluluğunu yerine getirmesi gerektiğini belirtti. EMC’nin bu konuda eksik davranmasının çalışanı mağdur ettiği sonucuna varıldı. Mahkeme, çalışanın eşi olan davacıya, kaybedilen hayat sigortası teminatı olan 633.000 doların (ödenecek prim düşülerek) tazmini yönünde karar verdi.

CEVAP: Avansı tahsil etmediğiniz tarih itibariyle bu artık bir menfaat olacaktır, bu sebeple hakkedilme kavramı da doğduğu için tahsilden vazgeçtiğiniz aya SGK primine tabi olacaktır. Avansı ödediğiniz ayda vergi kesmediyseniz, ayrıca vergilendirilecektir.

Başka bir ifade ile nakit yardım gibi olacak, avans kaydıyla muhasebe hesabı kapatmış olacaktır.