Günlük Gelişmeler

İşgücü İstatistikleri, 4. Çeyrek (Ekim-Aralık 2024)

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 18.02.2025 tarihli verilerine göre işsizlik oranı %8,6’ya geriledi.

• 2024 yılının 4. çeyreğinde işsiz sayısı 23 bin kişi azalarak 3 milyon 80 bin oldu. İşsizlik oranı %8,6’ya düşerken, erkeklerde %6,9, kadınlarda %11,8 olarak gerçekleşti.
• İstihdam edilenlerin sayısı 141 bin kişi artarak 32 milyon 755 bine ulaştı.
• İstihdam oranı %49,6’ya çıkarken, bu oran erkeklerde %67,0, kadınlarda %32,5 olarak kaydedildi.
  İşgücüne katılım oranı 0,1 puan artarak %54,2’ye yükseldi. Erkeklerde %72,0,kadınlarda %36,8 olarak hesaplandı.
• 15-24 yaş grubundaki genç işsizlik oranı %16,1 olarak kaydedildi. Bu oran erkeklerde %12,6, kadınlarda %22,5 seviyesinde gerçekleşti.
• İstihdam edilenlerin %57,8’i hizmet sektöründe yer alırken, tarımda 86 bin, sanayide 82 bin, inşaatta 9 bin kişilik artış görüldü. Ancak hizmet sektöründe 36 bin kişilik düşüş yaşandı.
• İşbaşında olan çalışanların haftalık ortalama fiili çalışma süresi 42,8 saate çıktı.
  Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı %28,0 oldu.

Türkiye Asgari Ücrette Avrupa’da Sondan 6. Sırada

2025 yılında yapılan %30’luk zam ile Türkiye’de brüt asgari ücret 26.005 TL (684 Euro), net asgari ücret ise 22.104 TL olarak belirlendi. Ancak bu rakam, Türkiye’yi Avrupa’da 28 ülke içinde 22. sıraya yerleştirerek sondan 6. konuma getirdi.

Avrupa’daki Güncel Asgari Ücretler

• En yüksek brüt asgari ücret: Lüksemburg (2.637 Euro), İrlanda (2.281 Euro), Almanya (2.161 Euro), Hollanda (2.193 Euro)
• Yunanistan (968 Euro), Bulgaristan (550 Euro), Karadağ (670 Euro), Arnavutluk (487 Euro), Moldova (284 Euro), Ukrayna (182 Euro)

Türkiye’de Asgari Ücret ve Sosyal Görünüm

• Asgari ücretle çalışanların oranı: Avrupa ülkelerinde genellikle %10’un altında iken, Türkiye’de bu oran %42’yi aşıyor.
• Enflasyon farkı: Avrupa’da enflasyon oranları tek haneli seviyelerde kalırken, Türkiye’de yıllık enflasyon %42 seviyesinde seyrediyor.
• Asgari ücretli çalışanların toplam iş gücüne oranı: Türkiye’de asgari ücret ve komşu ücret aralığında kazananların oranı %50’yi buluyor.

1 Ekim 2008 Sonrası Doğanlar İçin GSS Kuralları

1 Ekim 2008’den önce doğan ve ebeveynleri üzerinden sağlık yardımı hakkı kazanan kız çocukları, sigortalı çalışmadıkları, emekli olmadıkları ve evlenmedikleri sürece yaş sınırı olmaksızın sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyor. Ancak, 1 Ekim 2008 sonrasında doğanlar için bu ayrıcalık kaldırılmış ve erkek çocuklarla eşit şartlara tabi tutulmuşlardır.

Lise mezunları en fazla 20 yaşına, üniversite mezunları ise 25 yaşına kadar devletin karşıladığı primlerle sağlık hizmeti alabilir. Bu sürenin sonunda gelir testine tabi tutulmaları gerekir. 2025 itibarıyla GSS kapsamında kendi primini ödemesi gereken kişilerin aylık ödemesi 780,17 TL olarak belirlenmiştir.

Yetim aylığı alanlar, sigortalı çalışmadıkları, emekli olmadıkları ve evli olmadıkları sürece GSS’den yararlanabilir. Ancak, ebeveynleri hayatta olup 18 yaşını dolduran (öğrenciyse 25 yaş) kişiler, GSS’den yararlanamaz ve prim ödeyerek sigortalarını devam ettirmeleri gerekir.

Özel Sektör, Rüzgar ve Güneş Enerjisi Yatırımlarına Hız Veriyor

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2024’te ilan ettiği YEKA ihaleleri kapsamında 2000 MW’lık kapasite tahsis etti. Rüzgar enerjisi için 1200 MW, güneş enerjisi için 800 MW’lık kapasite tahsisi tamamlandı.2025 yılı sonunda yeni 2 bin MW’lık kapasite tahsisi daha planlanıyor.

Özel sektör, YEKA süreçlerinin hızlandırılmasını talep ediyor. Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB) Başkanı İbrahim Erden, yatırımcıların ihale öncesinde sahalar hakkında daha erken bilgiye ulaşmasının kritik olduğunu vurguladı. Özellikle yabancı yatırımcılar için saha incelemeleri ve finansman süreçlerinin zaman aldığını belirterek, uzun vadeli bir planlama gerektiğini ifade etti.

Depolamalı enerji yatırımları yatırım aşamasına yaklaşırken, bazı firmalar teknik çalışmalarını tamamladı ve finans kuruluşlarıyla görüşmelere başladı. Yüksek faiz oranlarının yatırım süreçlerine etkili olduğu belirtilirken, uluslararası finans kuruluşlarıyla temaslar arttı.

Bakanlık, 2035’e kadar rüzgar ve güneş enerjisi kapasitesini 120 bin MW’ye çıkarmayı hedefliyor. 2024 sonu itibariyle Türkiye’nin güneş enerjisi kapasitesi 20.016 MW, rüzgar enerjisi kapasitesi ise 12.864 MW seviyesine ulaştı.

Yapay Zeka ile İşe Alım Süreci 42 Günden 12 Güne İndi

Beta Kuşağı İş Dünyasını Nasıl Etkileyecek?

Beta Kuşağı,1 Ocak 2025’ten itibaren doğanları kapsayan ve iş dünyasında büyük dönüşümlere yol açması beklenen yeni nesil olarak tanımlanıyor. Youthall CEO’su Emre Aykan, iş dünyasının bu değişime uyum sağlaması gerektiğini vurgulayarak, teknoloji, yapay zeka ve sürdürülebilirlik odaklı bir iş ortamının kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.

İşverenler İçin Çıkarımlar:

• Dijitalleşme ve yapay zeka entegrasyonu iş süreçlerinde kritik hale gelecek.
• Çalışan bağlılığını artırmak için hibrit çalışma modelleri ve veri odaklı İK yönetimi önem kazanacak.
• Uzun vadeli iş gücü planlaması, Beta Kuşağı’nın beklentilerini karşılamak için kaçınılmaz olacak.

Çalışanlar Açısından Değişimler:

• Beta Kuşağı, tamamen dijitalleşmiş ve yapay zekaya entegre bir çalışma ortamına doğacak.
• Esnek, yenilikçi ve kişiselleştirilmiş iş modelleri bu neslin en büyük beklentileri arasında yer alacak.
• Geleneksel iş rollerinin yerine yeni nesil meslekler ortaya çıkacak.

Youthall’un “Türkiye’de İK’nın Geleceği: 2025 İK Trendleri Araştırması” verilerine göre, iş dünyasında çalışan mutluluğuna odaklanan, dijital dönüşümü benimseyen ve yapay zekayı stratejik bir şekilde kullanan şirketler başarıya ulaşacak.

Almanya’da İş Hukukunda Dijitalleşmeye Yönelik Değişiklikler

• Referans Mektupları: Çalışan kabul ederse, artık elektronik olarak verilebilir. Ancak nitelikli elektronik imza gereklidir, basit bir e-posta yeterli değildir.
• Ebeveyn ve Bakıcı İzni: Mayıs 2025’ten itibaren, ebeveyn izni ve yarı zamanlı ebeveyn izni talepleri e-posta ile yapılabilecek, işveren de aynı yöntemle yanıt verebilecek.
• Emeklilik Yaşı ve İş Sözleşmeleri: İş sözleşmelerindeki emeklilik yaşına bağlı otomatik fesih hükümleri artık metin formatında yapılabilir. Eksikse, işveren çalışanla e-posta yoluyla anlaşabilir.
• Çalışma Saatleri Yasası: Çalışanlara yönelik yasal düzenlemeler artık fiziksel olarak değil, intranet veya uygulama gibi dijital araçlarla duyurulabilecek.

Almanya’da iş hukuku dijitalleşmeye adapte ediliyor, iş süreçleri e-posta ve elektronik imza ile daha esnek hale geliyor.

Southwest Airlines, Kurumsal İşlerin %15’ini Azaltıyor

Southwest Airlines Pazartesi günü yaptığı açıklamada, ABD bütçe taşıyıcısının maliyetleri düşürmeye ve organizasyon yapısını düzene koymaya çalıştığı için kurumsal işlerin yaklaşık %15’ini veya yaklaşık 1.750 rolü azaltacağını söyledi.

Macaristan’da İşten Muafiyet ve İzin Koşulları

Macaristan İş Kanunu, işçilerin hangi durumlarda ve hangi koşullarda işten muaf tutulabileceğini ve izin hakkını düzenlemektedir. İşçinin en temel yükümlülüğü işyerinde bulunmak ve iş görmek olduğundan, bu muafiyet ve izin süreleri işverenler için kritik öneme sahiptir.

1. İşten Muafiyet: Bazı istisnai durumlarda işçiler iş yükümlülüğünden muaf tutulabilir. Bu durumlar arasında şunlar yer almaktadır:

• İşe uygun olmama durumu
• Tıbbi işlemler (zorunlu muayeneler, kan bağışı, üreme tedavileri vb.)
• Ciddi sağlık sorunu olan bir akrabaya bakma
• Emziren anneler
• Yakın akrabanın ölümü
• Eğitim veya mahkeme çağrısı nedeniyle işten uzak kalma
• Kaçınılmaz dış nedenler veya özel ailevi durumlar

Çoğu durumda, muafiyet süresi boyunca işçiye ücret ödenir, ancak ödeme koşulları muafiyet nedenine bağlı olarak değişebilir.

2. İzin Türleri: İzinler, planlı ve genellikle daha uzun süreli işten uzak kalma durumlarını kapsar. İzin süreleri ve ödeme koşulları değişiklik gösterebilir:

• Yıllık İzin: Başlangıçta 20 gün olup, çalışanın yaşı ve çocuk sahibi olup olmamasına göre artar. İşveren izin tarihini belirler, ancak işçi yılda 7 gününü kendisi seçebilir.
• Hastalık İzni: Doktor raporuna bağlıdır ve işveren ilk 15 gün için maaşın %70’ini öder, ardından sosyal güvenlik devreye girer.
• Doğum, Babalık ve Ebeveyn İzni:
  • Annelere sosyal güvenlik tarafından destek sağlanır.
  • Babalar 10 gün babalık izni ve 44 gün ebeveyn izni kullanabilir. Ancak ebeveyn izni maaşın yalnızca %10’u kadar ödeme içerdiğinden, ücretsiz izne yakın bir hak olarak değerlendirilir.
• Ücretsiz İzin: İşçi bebek bakımı gibi belirli durumlarda tek taraflı olarak talep edebilir. Diğer durumlarda işçi ve işveren karşılıklı anlaşmalıdır. İşveren çalışanı rızası olmadan ücretsiz izne çıkaramaz.

Bir Japon Şirketi, Hangover İzni ve Ücretsiz Ofis Birası ile Çalışan Memnuniyetini Artırıyor

Japon teknoloji firması Trust Ring Co., çalışanlarına akşamdan kalma izni ve ofiste ücretsiz bira gibi sıra dışı yan haklar sunarak çalışan bağlılığını artırdığını ve Z kuşağını cezbettiğini öne sürdü.

Uygulamanın Detayları:

• Akşamdan kalma izni: Çalışanlar, bir önceki gece fazla içki içmişlerse sabah saat 9 yerine öğlen saatlerinde işe gelme hakkına sahip.
• Ücretsiz ofis birası: İş yerinde çalışanlara çeşitli alkollü içkiler sunuluyor.
• Diğer özel izinler: Çalışanlara, sevdikleri ünlünün vefatını yas tutmak için “kayıp izni” gibi farklı izinler de sağlanıyor.

Sonuçlar:

• Şirketin 60 çalışanı arasında son üç yılda istifa eden olmadı.
• Çalışanlar, bu politikanın üretkenliklerini artırdığını belirtti.
• Trust Ring, rekabetçi maaş veremese de, sosyal yardımlarla yetenek çekmeyi ve elde tutmayı başarıyor.

Tartışmalar:

• Z kuşağını cezbetmek için esneklik önemli bir faktör olarak görülüyor.
• Ancak işyerinde alkol tüketimini teşvik eden politikaların uzun vadede üretkenlik kaybı, sağlık sorunları ve güvenlik riskleri doğurabileceği eleştirileri de bulunuyor.
• Alternatif olarak, esnek çalışma saatleri, sağlık odaklı alkol politikaları ve genişletilmiş izin hakları gibi daha sürdürülebilir çalışan destek paketleri öneriliyor.

İşgücü Piyasalarının Değişen Demografiye Uyum Sağlaması

Dünya genelinde demografik değişimler hızla ilerlemekte ve işgücü piyasalarını doğrudan etkilemektedir. Yaşlanan nüfus ve genç işsizlik, ekonomilerin sürdürülebilirliği için kritik zorluklar yaratmaktadır. Bu rapor, nesiller arası bir istihdam politikası çerçevesinin nasıl oluşturulabileceğini ve dayanıklılığı artırmak için hangi adımların atılması gerektiğini analiz etmektedir.

• 2030 yılına kadar 60 yaş ve üzeri nüfusun 1,4 milyara ulaşması bekleniyor.
• Yaşlı nüfusun yaklaşık %75’i gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor olacak.
• Yaşlı işçilerin işgücü piyasasında kalması zorlaşırken, ekonomik bağımlılık oranı artıyor.
• Küresel genç işsizlik oranı %13 seviyesinde kalmaya devam ediyor.
• Gençlerin %20’si eğitimde veya istihdamda değil (NEET).
• İstikrarsız çalışma koşulları ve kayıt dışı istihdam, gençler için uzun vadeli riskler oluşturuyor.
• Yaşlı işçilerin yetersiz emekli maaşları nedeniyle işgücü piyasasında kalmaya zorlanması
• Genç işçilerin deneyim eksikliği nedeniyle iş fırsatlarına ulaşamaması
• İş dünyasında yaş ayrımcılığına bağlı yanlış algılar ve önyargılar.

Nesiller Arası İstihdam Politikası Çerçevesi

İşgücü piyasalarının sürdürülebilirliği için önerilen politikalar:

• Beceri Yatırımları ve Sürekli Eğitim
  • Yaşam boyu öğrenme programları oluşturularak, hem genç hem de yaşlı işçilerin yetkinlikleri artırılmalı.
  • İşgücü piyasasına yeni giren gençlerin ve deneyimli çalışanların yeniden vasıflandırılması sağlanmalı.
• Güçlü Sosyal Koruma Sistemleri
  • Yaşlı çalışanlar zorunluluktan değil, tercihen çalışmalı.
  • Genç işçiler kayıt dışı ve güvencesiz işlerde sıkışmamalı, sosyal haklar korunmalı.
  • İşsizlik ve emeklilik sistemleri, uzun vadeli ekonomik sürdürülebilirliği desteklemeli.
• İşgücü Piyasası Katılımını Artırmak
  • Gençlerin iş gücüne katılım oranlarının arttığı ülkelerde, yaşlıların da işgücü içinde kalma oranlarının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.
  • İsveç ve Hollanda gibi ülkelerde bu entegrasyon başarıyla sağlanmıştır:
  • İsveç’te 55-64 yaş iş gücüne katılım oranı %80
  • Hollanda’da 15-24 yaş iş gücüne katılım oranı %80
• İşverenlerin Yaş Dostu Politikaları
  • Mentorluk ve tersine mentorluk programları genç ve yaşlı işçileri bir araya getirmeli.
  • Karma yaştaki ekiplerin üretkenliği artırdığı araştırmalarla kanıtlanmıştır.
    ✔İş yerinde inovasyon kültürünün yaş farkı gözetmeden teşvik edilmesi gereklidir.

Sonuç ve Öneriler
Yaşlanan toplumlar bir kriz değil, doğru yönetilmesi gereken bir dönüşüm süreci olarak ele alınmalıdır. Hem genç hem de yaşlı işçilerin işgücü piyasasında yer almasını teşvik eden kapsayıcı istihdam politikaları geliştirilmelidir.

✅Devletler: Eğitim ve sosyal güvenlik politikalarını entegre etmeli.
✅İşverenler: Yaş dostu iş yerleri oluşturmalı, nesiller arası işbirliğini teşvik etmeli.
✅Çalışanlar: Sürekli eğitim ve beceri gelişimine yatırım yapmalı.

Görevini İhmal Eden Bekçinin İşten Çıkarılması Haklı Bulundu

Davalı işyerinde bekçi olarak çalışan davacı, görevli olduğu gece fabrikada hırsızlık olayı meydana gelmiştir. Güvenlik kulübesinin 200 metre yakınında bulunan 1.800 kg ağırlığında bir trafonun yaklaşık 10 metre yükseklikten aşağı atıldığı, çalınan parçaların alınabilmesi için 1,5 metre yüksekliğindeki dikenli tellerin 3 metrelik kısmının kesildiği tespit edilmiştir.

Davacı, olay sırasında hiçbir ses duymadığını iddia etse de, soruşturma sürecinde, fabrika çevresinde devriye gezmediğini ve komşu işyerindeki arkadaşlarıyla yemek yediğini kabul etmiştir. Kamera kayıtları da davacının 02.23-05.55 saatleri arasında güvenlik alanına hiç girmediğini ve fabrikanın çevresini kontrol etmediğini göstermiştir.

İlk derece mahkemesi, feshin haksız olduğuna karar vererek işçiye kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesine hükmetmiştir. Ancak temyiz üzerine Yargıtay, işçinin görevini ihmal ettiğine ve hırsızlık olayına ağır ihmali nedeniyle zemin hazırladığına hükmederek işverenin haklı fesih yetkisini kullandığını belirlemiştir. Sonuç olarak, işçinin kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin reddedilmesi gerektiğine karar verilmiş ve yerel mahkeme kararı bozulmuştur.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E. 2022/12787, K. 2022/14631, T. 09.11.2022

LAG Baden-Württemberg Kararı: Enflasyon Desteği İş Performansına Bağlanabilir

Bir çalışan 2023 boyunca hiç çalışmadı ve rapor ödemelerini aldı. İşveren, yalnızca fiilen çalışan personele enflasyon desteği ödemesi yaptı. Çalışan, işverenin ayrımcılık yaptığını öne sürerek iş mahkemesine başvurdu, ancak dava reddedildi.

LAG Baden-Württemberg, çalışanın temyiz başvurusunu reddetti. Mahkeme, işverenin desteği işin fiili performansına bağlı olarak vermesinin eşit muamele ilkesine aykırı olmadığını belirtti. İşverenin, ödemenin yapıldığı dönemde işin yapılmasını özel bir ödeme koşulu olarak belirleyebileceği vurgulandı.

İşverenler, enflasyon desteğini iş performansına bağlama hakkına sahiptir. Hak sahibi çalışan grubunun iş sözleşmeleri veya şirket düzenlemeleri ile net şekilde tanımlanması önerilir.

Temyiz başvurusu Federal İş Mahkemesi’ne (BAG) taşınmıştır (10 AZR 240/24)

Günün Sorusu

SORU: Bedelli askerliğe giden çalışanların SGK günlerini tam bildiriyorduk fakat artık SGK günlerini eksik bildirerek maaş ödemelerini ek ödeme kaleminde göstererek ilerleyeceğiz. Doğru bir uygulama mıdır?

CEVAP: Askerlik süresi kişinin sigortalı sayılmadığı dönemdir. 5510/6. Madde gereği kişiler bu dönemde sigortalı olamamaktadır. Bu sebeple kural olarak askerlik süresince kişi adına prim günü bildirimi olmaması gerekir.

Bedelli askerliğe gidecek olan çalışan istifa etmiyor ve askerlik sonrası iş ilişkisinin devam etmesi talep ediliyorsa, çalışanın yazılı talebi bulunması koşuluyla bedelli askerlik sürecinin ücretsiz izin olarak işleme alınması ve bu sürelerin “21-Diğer Ücretsiz izin” eksik gün koduyla bildirilmesi mümkündür. Ücretsiz izin süreleri sözleşmenin askıda olduğu ve herhangi bir prim gününün doğmadığı süreler olduğundan sakınca arz etmeyecektir. Bu sürede ücret ödenmez ancak ek ödeme yapılmasında bir engel bulunmuyor. Ücretsiz izin talebi için dilekçe alınması gerekir.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Kıdem Tazminatı Şartları

Kıdem tazminatı, en az 1 yıl aynı işverene bağlı olarak çalışan işçiye, iş sözleşmesinin belirli nedenlerle sona ermesi durumunda ödenen tazminattır.

Kıdem Tazminatını Kimler Alabilir?

• İşveren tarafından haksız şekilde işten çıkarılan işçi
• İşçi tarafından haklı fesih yapan işçi (İş Kanunu 24.madde)
• Erkek işçilerin askerlik nedeniyle işten ayrılması
• Kadın işçilerin evlilik nedeniyle (evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde) işten ayrılması
• İşçinin emekliliğe hak kazanması
• İşçinin ölümü (Mirasçılara ödenir)

Kıdem Tazminatını Kimler Alamaz?

• İşçinin istifa etmesi (Haklı neden yoksa)
• İşverenin işçiyi ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeniyle işten çıkarması