Günlük Gelişmeler

EDU-CARE II Çalışan Annelere 20 Ay Boyunca Destek Ödemesi*

Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa finanse edilen ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülmekte olan Eğitimli Çocuk Bakıcılarının Teşviki Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Projesi II (EDU-CARE II); kayıtlı kadın istihdamının artırılması amaçlanırken bunun yanı sıra, ebeveynlerin çocuklarını eğitimli çocuk bakıcılarına baktırmaları ve çocuk bakıcılarını sigortalı olarak çalıştırmaları konusunda farkındalığı artırmak ve çalışan annelerin iş ve yaşam arasındaki dengeyi sağlamalarına destek olan bir projedir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, EDU-CARE II kapsamında, Ankara, İstanbul ve İzmir’de çalışan veya bekar annelere 20 ay boyunca aylık destek sağlanacağını duyurdu. Projeyle annelerin kayıtlı istihdama katılması ve eğitimli çocuk bakıcılığının teşvik edilmesi hedefleniyor.

Destek Tutarları:

• Tam zamanlı çalışan annelere: 510 Euro
• Bekar veya özel gereksinimli çocuğu olan tam zamanlı çalışan annelere: 560 Euro
• Yarı zamanlı çalışan annelere: 255 Euro
• Bekar veya özel gereksinimli çocuğu olan yarı zamanlı çalışan annelere: 305 Euro

2025 yılında projeye toplam 15 milyon TL’den fazla kaynak aktarılacak.

Banka Çalışan Sayısı Azaldı

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) tarafından yapılan açıklamaya göre:

• Çalışan Sayısı: Aralık 2024 itibarıyla mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarında toplam çalışan sayısı 187.909 olarak açıklandı. Bir önceki çeyreğe göre 657 kişi, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise 1.198 kişi azaldı. Mevduat bankalarında çalışan sayısı 1.403 kişi azalırken, kalkınma ve yatırım bankalarında 205 kişi arttı.
• Kadın-Erkek Çalışan Oranı: Kadın çalışan oranı %51,2, erkek çalışan oranı ise %48,8.
• Eğitim Durumu: Çalışanların %79’u yükseköğretim mezunu, %10’u yüksek lisans ve doktora mezunu, %11’i orta öğretim mezunu.
• Şube Sayısı: Aralık 2024 itibarıyla toplam şube sayısı 9.329 olup, bir önceki çeyreğe göre 130, bir önceki yıla göre ise 168 azalma kaydedildi.
• Şube ve Çalışan Sayısındaki Azalma: Mobil ve dijital bankacılık hizmetlerine olan talebin artması, şube dışı alternatif dağıtım kanallarının gelişmesi ve bazı hizmetlerin destek hizmet kuruluşlarından temin edilmesi, şube ve çalışan sayısını etkiledi.

Kurulan-Kapanan Şirketler 2024 Raporu

Davos 2025: PwC Başkanı, Yapay Zekayı İş Hayatının Yeni Meslektaşı Olarak Tanımladı

Davos 2025 Dünya Ekonomik Forumu’nda PwC Global Başkanı Mohamed Kande, yapay zekayı bir tehdit yerine “dijital bir iş arkadaşı” olarak görmenin önemini vurguladı. Çalışanların yapay zeka teknolojileriyle olan korkularını yenmek için bu teknolojilere maruz kalmalarının ve pratik yapmalarının önemli olduğunu belirtti. PwC, yapay zekayı çalışanlar için daha erişilebilir hale getirmek amacıyla teşvik partileri ve uygulamalı eğitim programları düzenledi.

Kande, yapay zekanın benimsenmesinin çalışanlardan gelen bir talep ile gerçekleşmesi gerektiğini, yukarıdan aşağıya bir iletişim modelinin yeterli olmayacağını ifade etti. Yapay zekanın iş süreçlerini desteklemesinin yanı sıra insan etkileşiminin ve becerilerinin öneminin artacağını vurguladı.

Goldman Sachs, bir yapay zeka asistanını kullanıma sunarak çalışanlara destek olmayı hedefledi. Diğer firmalar da benzer şekilde yapay zekayı iş süreçlerine entegre ederek çalışanların verimliliğini artırmaya çalışıyor. Dünya çapında yapılan bir araştırma ise işletmelerin %77’sinin yapay zekayı benimseme sürecinde çalışanlarına yeniden beceri kazandırmayı planladığını ortaya koydu.

Avrupa’da Net ve Brüt Maaşlar: Çalışanlar Gerçekte Ne Kadar Kazanıyor?

Euronews Business, Avrupa’da bir kişinin brüt maaşından ne kadarını net olarak kazandığını, evlilik durumu ve çocuk sahibi olma gibi dört farklı senaryoda inceliyor.

Eurostat’ın 2023 verileri, tüm AB üye ülkelerini, üç EFTA ülkesini ve bir AB aday ülkesini içermektedir.

1. Senaryo: Çocuksuz Bekar Bir Kişi
Bu senaryoda, çocuksuz bir bireyin yıllık brüt maaşının %60,1’i (Belçika) ile %85,9’u (Kıbrıs) arasında değişen oranlarda net maaş olarak kaldığı gözlemlenmiştir. AB ortalaması %68,8’dir.

• İsviçre (%81,4), Estonya (%81,1) ve Çekya (%80) da brüt maaşlarının %80’inden fazlasını alan ülkeler arasındadır.
• Belçika, Litvanya, Almanya, Romanya ve Danimarka’da oran %65’in altındadır.
• AB’nin en büyük dört ekonomisi arasında, İspanya %77,9 ile çocuksuz bekar bireyler için en avantajlı ülke olmuştur.

2. Senaryo: Çocuksuz Çift (İki Gelirli)
İki gelirli çocuksuz çiftler için net-brüt maaş oranları, çocuksuz bekar bireylere oldukça yakındır. AB genelinde ortalama net-brüt maaş oranı %69 olarak hesaplanmıştır.

3. Senaryo: Çocuklu Tek Gelirli Çift
Çocuklu tek gelirli çiftlerin net maaş oranları belirgin şekilde daha yüksektir ve AB ortalaması %82,7’dir. Slovakya (%109,3) ve Çekya (%102,3) gibi ülkelerde net maaş, brüt maaşı aşmıştır. Bu durum, negatif gelir vergisi ve aile yardımları gibi politikaların etkisiyle açıklanmaktadır.

4. Senaryo: Çocuklu İki Gelirli Çift
Çocuklu iki gelirli çiftlerde net-brüt maaş oranları %65,7 (Belçika) ile %89,5(Slovakya) arasında değişmektedir. AB ortalaması %73,8’dir. Bu grupta çocuk sahibi olmanın net maaş üzerindeki etkisi daha azdır.

Hollanda’da Çalışan ve Serbest Meslek Sahibi Ayrımı

Hollanda’da, bir çalışanın “çalışan” mı yoksa “serbest meslek sahibi” mi karar vereceğine kritik bir süreklilik gösteriyor. 1 Ocak 2025’ten itibaren Vergi Dairesi kanunlarını uygulamaya koyarken, bu konuyla ilgili sivil davalar da devam ediyor. Mahkeme kararları, çalışan uygulamalardan emin olmayan kuruluşlara rehberlik sağlıyor.

İki güvenlik görevlisinin davasında  biri “çalışan”, diğeri ise “gerçek bir serbest meslek sahibi” olarak değerlendirildi:

Birinci Karar: Güvenlik Görevlisi Çalışan Durumunda

Aralık 2024’te Kuzey Hollanda Mahkemesi’nde bir güvenlik görevlisinin “çalışan” olduğu belirlendi. Mahkeme, Deliveroo kriterlerini dikkate alarak kişinin göz önünde bulundurulmasını sağladı:

• Güvenlik görevlisi, kendisiyle aynı işi yapan çalışanlarla bir ekip halinde çalıştı;

• Güvenlik görevlisi kapsamlı talimatlar aldı;

• Güvenlik görevlisi eğitim oturumlarına katılmak zorunda kaldı ve bir koordinatör/yönetici tarafından işe alındı;

• Güvenlik görevlisinin sabit vardiyalar halinde çalışması planlandı;

• Güvenlik görevlisi üniforma giymek zorunda kaldı;

• Güvenlik görevlisi işi bir yıl boyunca tam zamanlı olarak gerçekleştirdi;

• İş, güvenlik ajansının organizasyonuna tamamen entegreydi.

İkinci Karar: Güvenlik Görevlisi Serbest Meslek Sahibi

Ağustos 2024’te Doğu Brabant Mahkemesi, başka bir güvenlik görevlisinin “serbest meslek sahibi” olduğuna karar verdi. Mahkemenin sonuçları dikkate alınmadı:

• Güvenlik görevlisi 5 ay boyunca çalıştı ve çalışmayı kendisi belirliyordu.
• Temel kurallara uymasına rağmen, herhangi bir talimat veya eğitim almadı; değerlendirmeye tabi tutulmadı ve üniforma giymek zorunda değil.
• Başka bir kişiyi kendi yerine çalıştırabiliyordu.
• Saatlik ücret, çalışanlara ödenen ücretlerden çok daha yüksekti.
• Geliri, günün maliyetine bağlıydı ve girişimcilik riskini taşıyordu.
• Daha önce başka bir ürün de serbest meslek sahibi olarak çalışmıştı.

ABD’li Yayın Kuruluşlarında İşten Çıkarmalar

ABD’deki haber kanalları, azalan kablolu ve geleneksel yayın izleyici kitlesi nedeniyle dijital platformlara odaklanarak yeniden yapılanmaya gidiyor. Bu kapsamda CNN ve NBC News işten çıkarmalar planlıyor.

CNN, Yüzlerce çalışanı işten çıkarmayı planlıyor. İşten çıkarmalar, doğrusal TV diziliminin yeniden düzenlenmesi ve dijital abonelik ürünlerinin geliştirilmesi çerçevesinde gerçekleşecek. CNN’in 3.500 çalışanı bulunuyor, ancak işten çıkarmalar çoğunlukla sözleşmeli çalışanları etkileyecek. CNN dijital operasyonlarını genişletiyor. Discovery’den 70 milyon dolarlık yatırım alan kanal, bu yatırımı, veri bilimi ve ürün geliştirme alanlarında işe alımlar için kullanılacak.

NBC News de işten çıkarmalar planlıyor ancak her iki yayın kuruluşu da konuyla ilgili yorum yapmayı reddetti.

Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı 2065’e Kadar Kapanmayacak

İngiltere’de emeklilik planları, yan haklar, maaş yönetimi ve çeşitlilik gibi konularda danışmanlık hizmetleri sunan Isio’nun analizine göre, cinsiyete dayalı ücret farkını mevcut hızla kapatmak 2065 yılına kadar sürecek. Kadınlar, erkeklerden saat başına ortalama %12,5 daha az ücret alıyor. Bu oran, 2017’den beri görülen en düşük fark olmasına rağmen, eşitlikten hâlâ uzak.

Sektörel Farklılıklar:

• Finans ve sigorta sektörlerinde ücret farkı ortalama %23 ile en yüksek seviyede.
• İnşaat, bilgi ve iletişim, madencilik ve bilim sektörlerinde de ücret farkları önemli ölçüde yüksek.
• Kamu yönetimi ve savunma sektörlerinde, eşitlik konusunda daha olumlu ilerlemeler kaydedildi.

Şirketlerin İlerleme Durumu:

• Raporda, şirketlerin %23’ünde cinsiyete dayalı ücret farkında hiçbir iyileşme sağlanmadığı ya da durumun kötüleştiği tespit edildi.
• Kadınlar, en yüksek ücret grubundaki çalışanların %41’ini oluşturuyor.

· Yaklaşan Yasal Düzenlemeler:

• İngiltere İstihdam Hakları Yasası kapsamında, şirketler cinsiyete dayalı ücret farkını kapatmaya yönelik eylem planları yayınlamak zorunda kalacak.
• Yeni düzenlemeler, etnik köken ve engellilik ücret farklarını bildirme yükümlülüklerini de kapsayacak.

Eleman.net: Asgari Ücret Anket Sonuçları Raporu

Bu rapor, Eleman.net tarafından gerçekleştirilen ve işverenlerin yeni asgari ücrete ilişkin görüşlerini ortaya koyan anketin sonuçlarını özetlemektedir.

Anket Katılımcı Profili

• Anket katılımcılarının:
  • %64’ü 1-10 aralığında asgari ücretli çalışan istihdam etmektedir.
  • %34’ü 10-30 aralığında asgari ücretli çalışan istihdam etmektedir.
  • %10’u 30-50, %12’si ise 100 ve üzeri sayıda asgari ücretli çalışan istihdam etmektedir.

Anket Sonuçları

1. Yeni Asgari Ücret Memnuniyeti
   • Katılımcıların %61’i yeni asgari ücret zam oranından memnun olmadığını belirtmiştir.
   • Sadece %39’u yeni asgari ücreti yeterli bulmuştur.
2. Asgari Ücretin Üzerinde Zam Yapma Durumu
   • Katılımcıların %43’ü çalışanlarına %30’dan fazla zam yapmayı planlamaktadır.
   • %32’lik kesim daha fazla zam yapmayı düşünmezken, %25 henüz karar vermemiştir.
3. Yıl Ortasında Zam Beklentisi
   • Katılımcıların %67’si 2024 yılı ortasında ikinci bir asgari ücret zammının gerçekleşmeyeceğini düşünmektedir.
4. Çalışanlara Yönelik Destek Uygulamaları
   • %12’si mutfak desteği,
   • %5’i kira yardımı,
   • %28’i ikramiye planlamakta;
   • %56 ise henüz herhangi bir plan yapmadığını belirtmiştir.
5. Çalışan Talepleri ve Davranışları
   • Katılımcıların %50’si çalışanların daha fazla zam talep edeceğini düşünmektedir.
   • %16’sı çalışanların mevcut maaşları yeterli bulmayarak iş değişikliğine yöneleceğini ifade etmiştir.

Doğum İzni Sonrası Görev Değişikliği Ayrımcılık Sayıldı: Mahkeme Kararı Bozuldu

Dosya kapsamındaki deliller, dinlenen tanıkların anlatımı dikkate alındığında davacı işçinin doğum iznine ayrıldığı, doğum izni sonrası davacıya eski işi yerine başka bir iş teklif edildiği, bu işin davacının uzmanlık alanının dışında olduğu davacı tarafından ispat edilmiştir. Davacı, 4857 sayılı Kanun’un 5. maddesinin son fıkrası uyarınca bir ihlalin varlığı ihtimalini güçlü biçimde gösteren bir durumu ortaya koymuştur. Bu durumda, böyle bir ihlalin mevcut olmadığını ispat yükü üzerinde olan işverenin davacının doğum öncesindeki konumunun ve görevinin doğum sonrasında hangi sebeplerle değiştirildiğini, davacıya farklı muamele yapılmasını gerektiren nedenleri somut olgularla ortaya koyamadığı anlaşılmaktadır. Hâl böyle olunca İlk Derece Mahkemesince ayrımcılık tazminatı talebinin kabulü gerekirken yazılı gerekçe ile reddi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E. 2024/3413, K. 2024/7893, T. 07.05.2024

Gece Çalışma Ücret Farkları Anayasa’ya Aykırı Bulundu: %50 İkramiye Kararı

Mecklenburg-Vorpommern Yüksek İş Mahkemesi, davacının gece çalışma ikramiyelerine yönelik taleplerinin büyük ölçüde haklı olduğuna karar vermiştir. Davacı, 2018 yılı Aralık ayı ile 2019 yılı Ocak, Şubat, Nisan-Haziran ve Ağustos-Ekim aylarında 22:00-06:00 saatleri arasında vardiyalı olarak gece çalışmış ve bunun için saatlik ücretin %25’i oranında ek ücret almıştır. Ancak davacı, vardiya dışındaki gece çalışmaları için toplu sözleşmede öngörülen %50 oranındaki ek ücret ile aldığı %25 oranındaki ek ücret arasındaki fark tutarını talep etmiştir. Mahkeme, bu farkın Anayasa’nın 3. maddesindeki eşitlik ilkesine aykırı olduğuna hükmetmiş ve her iki durum için eşit muamele gereği %50 oranında ödeme yapılmasına karar vermiştir. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’na da atıfta bulunarak, gece çalışması için yeterli bir tazminat sağlanmadığını vurgulamıştır.

Sonuç olarak, mahkeme davalının, 2019 yılı Ocak,Şubat, Nisan, Mayıs, Haziran ve Ağustos ayları için davacıya toplam 694,67 Euro ve 692,56 Euro tutarında ek gece çalışma ikramiyesi ödemesine karar vermiştir. Masrafların %90’ı davalıya, %10’u ise davacıya yüklenmiştir. Ancak, 2018 yılı Aralık ayı için yapılan talep, yeterli dayanak sunulmadığı gerekçesiyle reddedilmiştir.

Mecklenburg-Vorpommern Yüksek İş Mahkemesi, 10AZR 415/21, 13 Temmuz 2021

Günün Sorusu

SORU: Bedelli askerlik nedeniyle ayrılmak isteyen çalışanların kıdem tazminatı ödemesi ve  bedelli askerlik sonrasında tekrar çalışmak istemesi durumu hakkında görüşünüzü ve yönlendirmelerinizi rica ederiz.

CEVAP: Bedelli askerlik de, normal askerlik vazifesi gibidir. Sözleşmeyi bu sebeple sonlandıran çalışan kıdem tazminatına hak kazanır. Askerlik vazifesi bittikten sonra, 2 ay içinde işe girmek istemesi durumunda, eski işinde veya benzeri işte boş yer varsa hemen, yoksa ilk fırsatta istihdam etme yükümlülüğümüz bulunuyor.  

Askerlik ve kanundan doğan çalışma

Madde 31 – Muvazzaf askerlik ödevi dışında manevra veya herhangi bir sebeple silah altına alınan veyahut herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi yüzünden işinden ayrılan işçinin iş sözleşmesi işinden ayrıldığı günden başlayarak iki ay sonra işverence feshedilmiş sayılır.

İşçinin bu haktan faydalanabilmesi için o işte en az bir yıl çalışmış olması şarttır. Bir yıldan çok çalışmaya karşılık her fazla yıl için, ayrıca iki gün eklenir. Şu kadar ki bu sürenin tamamı doksan günü geçemez.

İş sözleşmesinin feshedilmiş sayılabilmesi için beklenilmesi gereken süre içinde işçinin ücreti işlemez. Ancak özel kanunların bu husustaki hükümleri saklıdır. Bu süre içinde iş sözleşmesinin Kanundan doğan başka bir sebebe dayanılarak işveren veya işçi tarafından feshedildiği öteki tarafa bildirilmiş olsa bile, fesih için Kanunun gösterdiği süre bu sürenin bitiminden sonra işlemeye başlar. Ancak iş sözleşmesi belirli süreli olarak yapılmış ve sözleşme yukarıda yazılı süre içinde kendiliğinden sona eriyorsa bu madde hükümleri uygulanmaz.

Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Çalışma İzni Olmaksızın Çalışan/Çalıştırılan Yabancılara İlişkin İdari Para Cezaları

• Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işverenlere her bir yabancı için: 81.683 TL
• Çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan yabancıya: 32.654 TL
• Çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya: 65.352 TL
• 6735 sayılı Kanunda öngörülen bildirim yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen bağımsız ve süresiz izinle çalışan yabancı ile yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için: 5.423 TL
• 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 23. maddesi hükmü uyarınca; yukarıda sayılan fiillerin tekrarı halinde idarî para cezaları bir kat  artırılarak uygulanır.
• 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 17.maddesinin 7. bendi uyarınca; idarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle belirlenen idarî para cezasının hesabında bir Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz.
• 2025 yılında uygulanacak yeniden değerleme oranı %43,93 olarak belirlenmiş ve 27.11.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.