Günlük Gelişmeler

2025 Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Süreci Başladı

2025 Yılı Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolü, karayolları, demiryolları, elektrik santralleri, bakanlıklar, üniversiteler ve hastaneler gibi kamu kurumlarında çalışan yaklaşık 600 bin işçiyi kapsıyor. Türk-İş ve Hak-İş Konfederasyonları bu süreçte hazırlıklarını sürdürüyor.

Türk-İş’te oluşturulan Kamu Koordinasyon Kurulu, 22 Ocak’ta toplanacak ve alınan kararlar, 23 Ocak’ta Türk-İş Başkanlar Kurulu’nda değerlendirilecek. Hak-İş’te ise ilk toplantısını 26 Aralık 2024’te gerçekleştiren Kamu Koordinasyon Kurulu, ilerleyen günlerde tekrar bir araya gelecek.

Bu süreçte sendikalar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yetki başvurularını tamamlamaya çalışıyor. Tüm yetki belgelerinin Ocak ayı sonuna kadar tamamlanması bekleniyor.

Protokol, yalnızca kamu işçilerini değil, memurların 2026-2027 yıllarını kapsayan toplu sözleşmesi ve özel sektördeki toplu iş sözleşmeleri açısından da kritik önem taşıyor. Memurların 8. Dönem Toplu Sözleşme görüşmeleri ise 1 Ağustos 2025’te başlayacak.

Esnaf ve Sanatkârlara Faizsiz ve İndirimli Kredi İmkânı

Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile esnaf ve sanatkârlara faizsiz ve indirimli kredi imkânı sağlanacağı açıklandı.

Faizsiz Kredi:

• Geleneksel el sanatlarıyla uğraşan esnaf ve sanatkârlar,
• Ustalık belgesiyle son bir yıl içinde işletme kuran girişimciler,
• KOSGEB İleri Girişimci Destek Programı’nı bitiren 35 yaşını tamamlamış girişimciler, faizsiz kredi kullanabilecek.

Faiz İndirimli Kredi:

• Girişimcilik eğitim desteği ile danışmanlık ve mentorluk hizmeti alan esnaf ve sanatkârlara %60 faiz indirimli kredi imkânı sağlanacak.
• Diğer esnaf ve sanatkârların kredilerinde ise %50 faiz indirimi uygulanacak.
  

Hazine faiz desteği ödemeleri, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ilgili yıl bütçesinden karşılanacak.

Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi Aralık 2024: Yıllık %23,50 Artış

50’den Az Çalışanlı ve Az Tehlikeli İşyerlerine İlişkin İşveren Vekili İSG-Katip Taahhütnamesi Sistem Kılavuzu Yayımlandı*

İlgili Yönetmelik kapsamında 50’den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin işveren/işveren vekilleri Bakanlık tarafından yayımlanan kılavuzda belirtilen başvuru adımlarını izleyerek iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimine verilen görevleri, işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç olmak üzere yürütebilmek için İSG-KATİP sisteminde taahhütte bulunmaları gerekmektedir.

İşgücü Gelişimi İçin Eğitim ve Teşvik Politikalarının Önemi

Türkiye İnsan Yönetimi Derneği (PERYÖN), Dünya Ekonomik Forumu’nun “2025 İşlerin Geleceği” raporunu değerlendirdiği bir webinar düzenledi. PERYÖN Başkanı Ebru Taşcı Firuzbay, Türkiye’de işverenlerin %48’inin çalışanların yeniden beceri kazanması ve eğitimine yatırım planladığını vurguladı. Firuzbay, Türkiye’de işgücü piyasasındaki temel beceri değişim ihtiyacının küresel ortalamadan (%39) daha yüksek olduğunu (%44) belirtti ve kadın ve genç istihdamına odaklanmanın önemine dikkat çekti.

EAPM Başkanı Berna Öztınaz ise, Türkiye’nin yetenek açığını kapatmak için kapsamlı teşvik politikalarına ve seferberliğe ihtiyaç duyduğunu ifade etti. Çekya, Polonya ve Bulgaristan gibi ülkelerde bu açığın Türkiye’ye kıyasla daha düşük olduğunu belirten Öztınaz, ekonomiyi destekleyen stratejik politikaların önemini vurguladı.

Webinar moderatörü Bloomberg HT Genel Yayın Yönetmeni Açıl Sezen, 2028 yılı itibarıyla iş süreçlerindeki kararların %15’inin yapay zeka tarafından alınacağını öngören rapora değindi. Sezen, insan kaynaklarının bu teknolojik dönüşümdeki dengeleyici rolünü vurguladı.

2024’te İrlanda İş Hukuku Gelişmeleri ve 2025’e Etkileri

Doğum İzni ve Eşitlik Yasası:

• Yeni Düzenlemeler: Doğum izni, ciddi tıbbi durumlar için 5-52 hafta arasında ertelenebilecek.
• Gizlilik Sözleşmeleri: Taciz, ayrımcılık gibi durumlarda gizlilik sözleşmelerinin kullanımı sınırlandırıldı. İşverenlerin kıdem tazminatı sözleşmelerini bu doğrultuda güncellemesi gerekiyor.

Otomatik Emeklilik Katılımı:

• Başlangıç: 30 Eylül 2025’te yürürlüğe girecek ve kademeli olarak uygulanacak.
• Kapsam: 23-60 yaş arasında, yıllık 20.000 € üzeri kazanan çalışanlar programa dahil edilecek. İşveren katkıları çalışan katkılarıyla eşleşecek.

Esnek Emeklilik Reformu:

• Yeni Model: Çalışanlar 70 yaşına kadar çalışma hakkına sahip. Zorunlu emeklilik yaşına ilişkin yeni düzenlemeler işverenlerin politikalarını yeniden gözden geçirmesini gerektiriyor.

Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı:

• Raporlama Eşiği: 2024’te 50 çalışan sınırına indirildi.
• AB Ücret Şeffaflığı Direktifi: İşverenler, 2026 itibarıyla daha kapsamlı ücret raporlamaları yapmak zorunda kalacak.

Uzaktan ve Esnek Çalışma:

• Yasal Hak: Çalışanlar uzaktan veya esnek çalışma talep edebilecek. İşverenlerin talepleri uygun prosedürlerle değerlendirmesi gerekiyor.

Çalışma İzinleri:

• Değişiklikler: İşgücü Piyasası İhtiyaç Testi kaldırıldı. Yeni mevsimlik çalışma izinleri ve mevcut izinler için daha esnek düzenlemeler yapıldı.

İşyerinde Yapay Zeka:

• AB Yapay Zeka Yasası: 2026’ya kadar uygulanacak. İşverenler yapay zeka politikalarını ve denetim süreçlerini oluşturmalı.

Yasal İstirahat Ödemesi:

• Genişleme: Yıllık istirahat ödeme tutarı 5 günden 7 güne çıkacak.

Toplu İşten Çıkarmalar:

• Yeni Yükümlülükler: Bildirim ve danışma süreçlerine ilişkin değişiklikler yapıldı. İhlallerde 4 haftaya kadar ücret ödenebilecek.

Ebeveyn İzni:

• Artış: İzin süresi 7 haftadan 9 haftaya çıkarıldı.

2025 Yılında İspanya’da Çalışma Mevzuatında Beklenen Değişiklikler

Çalışma Saatlerinin Azaltılması:

• Haftalık çalışma süresi 37,5 saate indirilecek.
• Dijital bağlantı kesme hakkı güçlendirilecek.

Kıdem Tazminatı Reformu:

• Tazminatların bireysel durumları dikkate alacak şekilde düzenlenmesi bekleniyor.

Sürekli Engellilik Durumunda İşten Çıkarmalar:

• İş pozisyonunda makul uyum yapılması zorunluluğu getirilecek.

Mesleki Risklerin Önlenmesi Kanunu Reformu:

• Psikososyal ve iklim kaynaklı riskler gibi yeni konulara odaklanılacak.

Sanayi Kanunu Değişiklikleri:

• Kapanışlarda 9 ay önceden bildirim yapma ve yeniden sanayileşme planları hazırlama zorunluluğu getirilecek.

Stajyer Tüzüğü:

• Stajyer sayısı, saat sınırı ve eğitmen düzenlemeleri gibi yeni kurallar uygulanacak.

Ebeveyn İzninin Ücretlendirilmesi:

• AB Direktifi doğrultusunda ebeveyn izninin ücretli hale getirilmesi bekleniyor.

Sürdürülebilir Hareketlilik Planları:

• Şirketlerin çalışanları için sürdürülebilir hareketlilik planları hazırlaması zorunlu hale getirilecek.

Şeffaf ve Öngörülebilir Çalışma Koşulları:

• AB Direktifi kapsamında sözleşme şeffaflığı artırılacak ve yarı zamanlı çalışanlara daha fazla bilgi sağlanacak.

Zaman Kaydı ve Dijitalleşme:

• Çalışma saatlerinin dijital olarak kaydedilmesi zorunlu olacak ve bu alanda cezalar artırılacak.

Starbucks, Destek Ekiplerinde Küçülmeye Hazırlanıyor

Starbucks, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na (SEC) yaptığı bildirimde, CEO Brian Niccol’un açıklamalarına yer verdi. Niccol, şirketin yenilenme planı kapsamında ABD ve Kanada’daki şubelere öncelik verdiklerini, ancak küresel destek ekiplerinin rolü ve yapısında değişiklik yapma gerekliliğini belirtti. Daha hızlı ve verimli çalışabilmek için organizasyonel değişikliklere gidileceğini ifade eden Niccol, destek ekiplerinin küçültüleceğini ve işten çıkarmalar yapılacağını öngördüklerini açıkladı. Mağaza içi ekipler ve çalışma saatleri bu değişikliklerden etkilenmeyecek. Niccol, bu değişikliklerin detaylarının Mart ayında paylaşılacağını belirtti.

CEO’ların 2025 Vizyonu: Yapay Zeka, Dijitalleşme ve Sürdürülebilir Büyüme

Teknoloji ve Yapay Zeka: Yeni Dönemin Anahtarı

Emre Hantaloğlu, Lenovo Türkiye Genel Müdürü:

• 2024’teki Başarılar: Türkiye’nin en büyük süper bilgisayarı ARF’nin kurulumu gerçekleştirildi. ARF, Top 500 Süper Bilgisayar Listesi’nde 230. sıraya yükseldi.
• 2025 Planları: Yapay zeka teknolojilerine daha fazla odaklanarak, kamu ve özel sektörde bu alandaki yatırımları artırmayı hedefliyor.

Sektör Dinamikleri ve Çeşitlendirme Stratejileri

Yenal Gökyıldırım, FLO Group CEO’su:

• 2024’teki Başarılar: Çok markalı ve çok coğrafyalı iş modeli sayesinde riskleri yöneterek istikrar sağlandı.
• 2025 Stratejileri: Tedarik zinciri yönetimi, müşteri odaklı dijital dönüşüm ve omni-channel dağıtım ağı ile büyüme devam edecek.

Sağlık Sektöründe Dijitalleşme ve Uzaktan Sağlık

Gamze Arbak, Philips Türkiye Genel Müdürü:

• 2024 Gelişmeleri: Dijital sağlık uygulamaları ve yapay zekanın etkisiyle sağlık sektöründe önemli projeler hayata geçirildi.
• 2025 Vizyonu: Uzaktan sağlık ve büyük veri analitiği alanında yeni projelerle sürdürülebilir büyümeye odaklanılacak.

Döngüsel Ekonomi ve Yeniden Ticaret

Burak Ertaş, sahibinden.com CEO’su:

• 2024 Başarıları: Otobid modeli ve Auto King yatırımları ile hizmet kapsamı genişletildi.
• 2025 Hedefleri: Emlak ve vasıta kategorilerinde yapay zeka odaklı yenilikler ve “recommerce” uygulamaları ile döngüsel ekonomiye katkı sağlanacak.

Fintech ve Dijital Bankacılık

Ayşegül Adaca Oğan, Aktif Bank Genel Müdürü:

• 2024’teki İlerlemeler: Fintech ekosisteminde liderlik korunarak, dijital bankacılık hizmetlerinde kullanıcı sayısı artırıldı.
• 2025 Hedefleri: Yatırım bankacılığı ve kişiselleştirilmiş finansal hizmetlerle daha geniş kitlelere ulaşmak.

Kargo Sektöründe Teknoloji ve Kapasite Artışı

Kağan Gündüz, MNG Kargo CEO’su:

• 2024 Başarıları: DHL Group bünyesine katılım sonrası yenilikçi projelerle müşteri memnuniyeti artırıldı.
• 2025 Planları: Operasyonel kapasitenin iki katına çıkarılması ve modernizasyon yatırımları.

2025 yılı, yapay zeka, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik ekseninde iş dünyasında köklü değişimlerin yaşanacağı bir dönem olacak. CEO’lar, sektörel dinamiklere uyum sağlayarak inovasyon ve teknolojiye dayalı stratejilerle bu dönüşümü yönetmeyi hedefliyor.

Trafik Cezaları İşten Çıkarılma Sebebi mi? Yargıtay Kararı

Yapılan uyarılara rağmen personelin hız kurallarına uymamak nedeniyle trafik cezası alması fesih nedeni teşkil eder mi?

“Dosyadaki deliller kapsamından, davacıya 01.04.2013 tarihli elektronik posta ile üç radar cezası alanların iş sözleşmelerinin feshedileceği bildirilmiş, davacı 18.11.2013 tarihinde beş kez hız ihlalinden davacının savunmasının alınmış, davacı eylemi savunmasında kabul etmiştir. Daha sonra 28.11.2013 tarihinde davacı hız limitlerine uymamaktan trafik cezası almış, 29.11.2013 tarihinde davacıdan savunma istenmiştir. Davacının trafik hız limitlerine uymadığı, birden fazla trafik cezası aldığı, davranışlarıyla davacının iş güvenliği hükümlerine uymadığı anlaşılmaktadır. Feshin geçerli sebebe dayandığının kabulü ile davanın reddine karar verilmesi gerekirken davanın kabulü hatalıdır.”

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, E. 2014/20889, K. 2014/25874, T. 20.09.2014.

Fazla Mesai Ücretinde Eşitsizlik: Toplu Sözleşme Geçersiz Sayıldı

Alman Federal İş Mahkemesi, yarı zamanlı çalışan bir davacının, toplu sözleşme (MTV) hükümlerine dayanarak fazla mesai ikramiyesinden mahrum bırakılmasının ayrımcılık teşkil ettiğine karar verdi. Mahkeme, yarı zamanlı çalışanların, tam zamanlı çalışanlara kıyasla dezavantajlı duruma düşmesini ve toplu sözleşme hükümlerinin orantısız şekilde uygulanmasını yasa dışı buldu.

Davacı, tam zamanlı bir çalışanın %40’ı oranında yarı zamanlı çalışmaktadır. Fazla mesai ödemesi yapılmadığını ve cinsiyet temelinde dolaylı ayrımcılığa uğradığını iddia etmiştir. Toplu sözleşme, tam zamanlı çalışanların aylık çalışma saatlerini aşan durumlarda fazla mesai ikramiyesi ödenmesini öngörürken, yarı zamanlı çalışanlara bu hakkı tanımamaktadır.

Mahkeme, toplu sözleşmenin, yarı zamanlı çalışanlara karşı ayrımcılık yasağını ihlal ettiğine hükmetmiştir. Yarı zamanlı çalışanların %90’ından fazlasının kadın olması nedeniyle, sözleşme hükümleri dolaylı cinsiyet ayrımcılığı oluşturmuştur. Ayrımcı uygulamanın nesnel bir gerekçesi bulunmadığı için, ilgili toplu sözleşme hükmü geçersiz sayılmıştır.

Mahkeme, davacıya fazla mesai karşılığı 38 saat 39 dakikalık zaman kredisi verilmesine karar vermiştir. Davacıya, manevi zararı ve caydırıcılığı temin etmek amacıyla 250 Euro tazminat ödenmesi hükmedilmiştir.

Alman Federal İş Mahkemesi, 5 Aralık 2024 Kararı – 8 AZR 370/20

Günün Sorusu

SORU: Engelli işe alımlarında dikkat etmemiz gereken, özellikle sağlık raporunun tarihi ile ilgili bir kural var mı? Ayrıca engelli çalışanlarımızın bu raporu zaman zaman yenilemesi gerekiyor mu?

CEVAP: Engelli sağlık raporlarında dikkate dilmesi gereken iki husus bulunuyor;

• Rapor süreli mi süresiz mi düzenlenmiş?
• Rapora kontrol muayenesi şerhi düşülmüş mü?

Eğer süresiz düzenlenmiş ve kontrol şerhi yer almıyorsa, aksi veya daha farklı bir rapor düzenlenmediği sürece bu rapor geçerliliğini korur.

Eğer rapor süreli veya kontrol şerhi mevcutsa süresi sonunda kişinin kontrole gitmesi, engellilik durumunun devam ettiğine dair yeni rapor alması gerekir. Bu raporu yenilemediği sürece süresi sonunda artık engelli olarak işleme almayız. Ancak pek tabi çalışma koşulları belirlenirken işyeri hekiminin görüşü çerçevesinde hareket edilmesi gerekir.

Son olarak, Sağlık Bakanlığınca yayınlanan duyuru ile geçerlilik süresi 01.01.2020 tarihinden sonra sona ermiş/erecek süreli sağlık raporu bulunan (engelli raporları dahil) ve yeniden rapor düzenlenmemiş olan kişilerin raporlarının 30.06.2025 tarihine kadar geçerli kabul edilmeye devam edilmesi düzenlenmiştir. Ancak bu düzenlenme yalnızca engelli raporunun geçerliliğine ilişkindir. Vergi indirim ve istisnası amacıyla kullanılacak engelli raporlarının geçerli kabul edilmeye devam edilmesi uygulaması 30.06.2024 tarihi itibarıyla sona erdi.

Yani eğer ilgili çalışanın mevcut engelli raporu 01.01.2020 tarihinden sonra sona ermiş ise yeni raporu düzenlenene kadar mevcut rapor 30.06.2025 tarihine geçerli kabul edilir. Ancak bu rapora bağlı olarak vergi indiriminden yararlanıyorsa vergi indirimi raporun sona erdiği tarih itibariyle (en geç 30.06.2024 tarihine kadar) son bulur. Vergi indiriminden yararlanabilmesi için yeni raporunu vergi dairesine ibraz etmesi gerekir.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Fazla Mesai ve Yasal Düzenlemeler

Fazla Mesai Nedir?
Fazla mesai, bir iş yerinde haftalık çalışma süresini aşan ek çalışmalardır. İş Kanunu’na göre, haftalık çalışma süresi en fazla 45 saat olabilir, ancak iş sözleşmesinde daha düşük bir süre belirlenmişse, fazla mesai bu süreyi aşan çalışmalardır. Çalışanlar, fazla mesai karşılığında ücret veya izin hakkına sahiptir.

Fazla Mesai Takibi ve İspatı
Fazla mesainin doğru hesaplanabilmesi için çalışanların bordrolarına işlenmesi ve işveren tarafından düzenli olarak kayıt altına alınması gereklidir. Bordroda eksiklik varsa, çalışan itiraz etme hakkına sahiptir. Bu kayıtlar, olası anlaşmazlıkların çözümünde delil olarak kullanılabilir.

Fazla Mesai ve Fazla Süreli Çalışma Ayrımı

• Fazla Süreli Çalışma: Haftalık çalışma süresi 45 saatten az belirlenmişse, bu süre ile 45 saat arasındaki çalışmalar fazla süreli çalışma olarak tanımlanır.
• Fazla Çalışma: 45 saati aşan her çalışma fazla mesai olarak adlandırılır ve yıllık 270 saatten fazla olamaz.

Yasal Düzenlemeler

• Fazla mesai ücretleri doğru hesaplanarak bordroya yansıtılmalıdır.
• Fazla mesai süreleri yarım saatten azsa yarım saat, yarım saati aşarsa bir saat olarak sayılır.
• Ancak fazla mesai yapan çalışana zamlı ücret ödenmeyip kendisinin talebi üzerine serbest zaman uygulanması söz konusu ise serbest zamanının işçinin talebi üzerine 6 ay içerisinde kullandırılması gerekir. 6 aylık süre geçtikten sonra fazla mesainin zamlı ücret olarak ödenmesi gerekir.
• Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı 30 gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.