Günlük Gelişmeler

29 Ekim Cumhuriyet Bayramımız Kutlu Olsun!

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde ilan edilen; özgürlük, eşitlik ve halk iradesinin en güçlü teminatı olan Cumhuriyetimizin 101. yılını büyük bir gurur ve coşkuyla kutluyoruz. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramımızı bizlere armağan eden başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere tüm kahramanlarımızı saygıyla anıyoruz.

Saygılarımızla

Hizmet, Perakende Ticaret ve İnşaat Güven Endeksleri, Ekim 2024

TÜİK verilerine göre, Güven endeksi hizmet sektöründe % 1,5 arttı, perakende ticaret sektöründe % 0,1 arttı, inşaat sektöründe % 1,7 azaldı.

Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi, ekimde aylık bazda hizmet sektöründe %1,5 artarak 114,2, perakende ticaret sektöründe % 0,1 yükselişle 110,7 olurken inşaat sektöründe %1,7 azalışla 86,3 değerini aldı.

Hizmet sektöründe ekimde bir önceki aya kıyasla son 3 aylık dönemde iş durumu %2,4, son 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep %1,7, gelecek 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisi % 0,4 arttı.

Perakende ticaret sektöründe son 3 aylık dönemde iş hacmi-satışlar % 1,3 azalırken mevcut mal stok seviyesi % 1,5, gelecek 3aylık dönemde iş hacmi-satışlar beklentisi % 0,4 artış kaydetti.

İnşaat sektöründe ise alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyinde % 4 gerileme olurken gelecek 3 aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisinde %0,3 yükseliş gerçekleşti.

Bankaların Çalışan Sayısı Azalmaya Devam Ediyor

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) raporuna göre, bankaların çalışan sayısı ve şube sayısı azalmaya devam ediyor. Eylül 2024 itibarıyla, mevduat bankalarında çalışan sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 1.043 kişi azalırken, kalkınma ve yatırım bankalarında ise 355 kişi arttı. Genel olarak, bankacılık sektöründe toplam çalışan sayısı 188.564 olarak belirlendi; bu da bir önceki çeyreğe göre1.028 ve bir önceki yıla göre 688 kişi azalma anlamına geliyor.

Bankacılık sektöründe kadın çalışan oranı %51,1, erkek çalışan oranı ise %48,9 olarak kaydedildi. Çalışanların %79’u yükseköğretim mezunu, %9’u ise yüksek lisans veya doktora yapmış. Yaş dağılımında, çalışanların %44’ü 36-45 yaş aralığında, %38’i ise 26-35 yaş aralığında.

Ayrıca, Eylül 2024 itibarıyla mevduat ve kalkınma bankalarında toplam şube sayısı 9.459 oldu; bu, bir önceki çeyreğe ve yıla göre 157 şube azalma gösteriyor. Raporda, şube dışı alternatif dağıtım kanallarının artması ve dijital bankacılığa olan talebin yükselmesi gibi faktörlerin, şube ve çalışan sayısını etkilediği belirtiliyor. 100 bin kişiye düşen çalışan sayısı 22, şube sayısı ise 11 olarak kaydedildi.

“24 Saatte İş Raporu”: Gençlerin Çalışma Tercihleri ve Sektörel Dinamikler

2017 yılında ilk operasyonunu Türkiye’de başla­tan 24 Saatte İş’in kurucuları eko­nomist Mert Yıldız ve Gizem Ya­sa platformda açılan ilanlar, yapı­lan başvurular ve işverenler ile iş arayanların taleplerinden derledikleri istatistikleri paylaştı.

• Genç çalışanlar, “Barista” unvanı kazanmak ve promosyonlardan faydalanmak için Starbucks gibi zincir kahve dükkanlarında çalışmayı tercih ediyor.
• Erişilebilir lüks markalar (Zara, Mango)için çalışmayı tercih eden gençler, daha prestijli markalarda (Vakko, Beymen, Louis Vuitton) çalışmaktan ziyade, kazandıkları ücretle o markalardan alışveriş yapmak istiyorlar.
• İş değişiminde, pandemi öncesi 6 ayda bir değişim yaşanırken, şu an 45 günde bir iş değiştirenler artmış durumda.
• Çalışan sadakati açısından en az değişimin olduğu sektörler bankacılık ve sigorta, en yüksek değişim ise yeme-içme sektöründe görülüyor.
• Yıldız ve Yasa, İstanbul’da asgari ücretin minimum 23 bin lira olduğunu ve şirketleri asgari ücretle ilan açmamaları konusunda uyardıklarını belirtti.
• İşverenlerin, açılan ilanlarda sunduğu maaşlar asgari ücretin üzerinde; Eylül ayında ortalama maaş 22.713,53 TL’ye çıktı.
• İşverenlerin asgari ücret beklentisi 22.700 TL iken, adayların beklentisi 23.200 TL.
• Deneyimsiz adaylar için beklenti 22.400 TL, 7 yıldan fazla deneyimi olanlar için ise 26.000 TL.

KVKK, “Standart Sözleşme Bildirim Modülü”nü Erişime Açtı

Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 17.10.2024 tarih ve 2024/1793 sayılı kararı ile, veri sorumlusu ve veri işleyenlerin bildirim yükümlülüklerini internet üzerinden daha hızlı ve etkin bir biçimde yerine getirebilmeleri amacıyla hazırlanan “Standart Sözleşme Bildirim Modülü” vasıtasıyla bildirimlerin yapılabilmesine karar verilmiş olup; söz konusu modül ilgililerin kullanımına sunulmuştur.

Almanya: Yabancı Düşmanlığı, Yabancı İşgücü İhtiyacını Etkiliyor

Almanya, demografik nedenlerle ciddi bir işgücü açığı ile karşı karşıya. Ekonominin ayakta kalması için yılda yaklaşık 400 bin nitelikli göçmene ihtiyaç duyulurken, toplumda göçmen karşıtı eğilimler yükseliyor. Almanya’nın işgücü açığının 500 binin üzerinde olduğu ve bu durumun ekonomiye yıllık 50 milyar euro (55,6 milyar dolar) kaybettirdiği belirtiliyor. Olaf Scholz hükümeti, göçmen alımını artırırken aynı zamanda sınır kontrollerini sıkılaştırmayı planlıyor. Fakat aşırı sağcı “Almanya için Alternatif” (AfD) partisinin seçimlerdeki yükselişi, göçmen karşıtı tutumların siyasette güçlendiğini gösteriyor. Scholz’un Türkiye gibi ülkelerle göç anlaşmalarını genişletme girişimi, tıpkı 1950-60’lardaki “misafir işçi” programlarını andırıyor. Ancak bu politikaların, Scholz’un seçim şansını olumsuz etkileme riski de bulunuyor.

Kömürden Yeşil Enerjiye: Romanya’da Çalışan Madenciler Yeni Geçişe Direnç Gösteriyor

Romanya’daki kömür madencileri, ülkenin 2032 yılına kadar kömürden çıkma süreci çerçevesinde yeşil enerji sektöründe yeniden beceri kazanmak için bir dizi eğitim sürecinden geçiyor. Kömür madencilerinin çoğu, sektörden çıkma ve yeni beceriler kazanma konusunda tereddüt ediyor; buna geleneksel değerler, belirsizlik ve korku gibi faktörler etki ediyor. Yenilenebilir enerji sektörüne geçişin sağlanabilmesi için güçlü teşviklerin ve güvence mekanizmalarının eksikliği, bu sürecin önündeki ana engellerden biri.

Bazı madenciler, yenilenebilir enerji şirketleri Monsson ve OMV Petrom’un desteğiyle sağlanan, güneş paneli ve rüzgar türbini montajcılarına yeniden beceri kazandırmak için 800 kömür işçisinden oluşan bir grubu hedef alan RenewAcad gibi programlara katıldılar. Ancak, veriler toplam çalışan sayısına göre eğitim alanların oranı (%1,3) hâlâ çok düşük olduğunu gösteriyor. Katılımın düşük olmasının nedenleri arasında geçişin belirsizliği, maaş seviyelerinin benzer olması, fakat işlerin farklı bölgelerde veya yurtdışında olma zorunluluğu ve uzun kurs süresine katılmak için izin almak zorunda olmaları gösteriliyor.

Gorj County’deki yerel enerji şirketlerinden CE Oltenia çalışanları bu yıl bir yeniden beceri kursuna katılma imkânı buldu. Ancak, kursa katılan çalışan sayısının az olması, madencilerin mesleki değişime olan direncini ortaya koyuyor. Yerel kuruluşlar ve yetkililer ise bu süreçte madencilere destek sağlamak ve gelecekteki iş fırsatlarını artırmak amacıyla çeşitli projeler geliştirmeye çalışıyor.

EY, Çevrimiçi Eğitimleri Aynı Anda Alan Çalışanlarını İşten Çıkardı

ABD’deki Ernst & Young (EY) bazı çalışanlarını, aynı anda çevrimiçi eğitim oturumları aldıkları gerekçesiyle işten çıkarıldı. EY, bu kişilerin şirketin Küresel Davranış Kuralları ve ABD Öğrenme Politikasını ihlal ettiklerini belirtti.

Bir EY sözcüsü, “EY’da dürüstlük ve etik gibi temel değerlerimiz yaptığımız her şeyin ön planda yer alır. Davranış Kurallarımızın ve/veya ABD Öğrenme Politikamızın herhangi bir ihlalinde uygun disiplin cezası uygulanacaktır” dedi.

İşten çıkarılan çalışanların, şirketin Mayıs ayında düzenlediği “EY Öğrenme Haftası” sırasında birden fazla çevrimiçi kursu eş zamanlı aldıkları iddia edildi.

Ancak işten çıkarılan çalışanlar, cezalarının eylemlerine kıyasla orantısız olduğunu savundu. Quartz’ın haberine göre, çalışanlar, dijital markalar ve yapay zeka gibi konulardaki eğitimlerin önemsiz olduğunu düşündüklerinden, çoklu görev yapmanın işten çıkarmaya yol açabileceğini fark etmediklerini belirttiler.

İşten çıkarılan bir çalışan, The Financial Times’a yaptığı açıklamada, şirketin “çoklu görev kültürünü beslediğini” belirterek, “Haftada 45 saat faturalama yapmaya ve çok daha fazla saat dahili işler üzerinde çalışmaya zorlanırsanız, bu nasıl olmaz?” dedi.

Bu fesihler, büyük kuruluşların çalışanlar arasındaki suistimalleri engelleme çabaları çerçevesinde gerçekleşti. Bu yılın başlarında, Wells Fargo da “çalıştıkları izlenimini vermek için klavye etkinliğinin simülasyonu” yaptığı gerekçesiyle bir düzineden fazla çalışanını işten çıkarmıştı.

SpeakHub: 2024 3. Çeyrek Kurumsal Etik Trendleri Raporu

SpeakHub, iş dünyasında etik yönetimi ve iletişim danışmanlığı sağlayan bir dijital platform olarak, 2024 yılı üçüncü çeyrekte işyerlerindeki etik ihlallerle ilgili bir analiz yayımladı. Raporda, işyerlerinde “ayrımcılık” bildirimlerinin bir yılda iki katına çıktığı, ayrıca çalışma saatleri ve izin haklarıyla ilgili haksız uygulamaların ve çalışan kaynaklı suiistimallerin arttığı ortaya kondu.

• Ayrımcılık Bildirimlerinde Artış: 2023 yılında %16,9 olan ayrımcılık şikayet oranı, 2024’te %31,6’ya ulaşarak iş dünyasında en çok bildirilen etik ihlal türü oldu.
• Diğer Şikayet Konuları: Ayrımcılığı, %19,4 ile çalışma saatleri ve izin haklarıyla ilgili haksız uygulamalar; %17,1 ile çalışan kaynaklı hırsızlık, yolsuzluk ve sahtecilik ihlalleri takip etti.
• Sektörel Dağılım: Bildirimlerin %49,1’i perakende sektöründen geldi; grup şirketler %19 ile ikinci sırada, hızlı tüketim sektörü ise %13,2 oranla en az bildirim yapan sektör oldu.
• Bildirim Yöntemleri: Bildirimlerin %42,01’i telefonla, %41,74’ü web üzerinden, %17,6’sı ise e-posta ile gerçekleştirildi.
• Kimlik Paylaşımı: Bildirim yapan çalışanların %46,8’i kimlik bilgilerini paylaşırken %53,52’si anonim kalmayı tercih etti.

SpeakHub Satış ve Müşteri Yönetimi Müdürü Begüm Akçal’a göre, ayrımcılık ve kötü muamele gibi etik sorunların çözümü için kuruluşların etik süreçleri doğru yapılandırması büyük önem taşıyor. Akçal, “Bu tür durumların mağdurlar, tanıklar ve şirketler üzerinde olumsuz etkileri olduğunu gözlemledik” diyerek, etik yönetimi süreçlerinin düzenlenmesinin bu gibi durumları azaltmaya katkı sağlayacağını ifade etti.

Hafta Tatili ve Resmi Tatillerde Kısmi Çalışma Durumunda Tam Günlük Ücret Hakkı

Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının hafta tatilinde çalıştığı, ancak bu çalışmasının sabah ekmek ve gazete dağıtımı için yarım saat, akşam da çöp toplamak için yarım saat olmak üzere toplam bir saat olduğu esas alınarak, bir saat karşılığı hafta tatili ücreti alacağına hak kazandığı kabul edilmiştir. Ne var ki, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 46. maddesi uyarınca, hafta tatili izni, yedi günlük zaman dilimi içinde kullandırılması gerekli yirmi dört saatlik kesintisiz izindir. Yirmi dört saatin altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandırıldığından söz edilemez. Hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin yirmi dört saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır.

Açıklanan bu hususlar nazara alındığında, davacının hafta tatili gününde her ne kadar bir saat çalışmış ise de bu çalışması karşılığında, bir günlük yevmiyesinin %50 zamlı hesaplanarak ödenmesi gereklidir. Yazılı şekilde kabulle sonuca gidilmesi hatalıdır. Ulusal bayram ve genel tatil çalışması bakımından da davacının tatil gününde sadece bir saat çalışması sebebiyle, bir saat çalışma karşılığı ücret hesaplanmış ise de söz konusu tatilin de kesintisiz kullandırılması gereklidir. Tatil gününde bir saat çalışılmış ise de çalışma karşılığı ücretin, bir günlük yevmiye tutarında ödenmesi gereklidir. Bu yöne aykırı kabulle sonuca gidilmesi hatalıdır. Hükmü bulunmaktadır.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, E. 2014/23997, K. 2015/34572, T. 15.12.2015

İş İlişkilerinde Güven: Hong Kong Mahkemesi, Eski Genel Müdüre Karşı Tazminat Kararını Açıkladı

Hong Kong İlk Derece Mahkemesi, eski Genel Müdür (GM) Lam Shi Yan’ın, işvereni olan Green Light Multiplex Co. Limited’e karşı şirkete karşı borçlu olduğu yükümlülüklerini ihlal ederek iş fırsatlarını haksız yere başka firmaya yönlendirmesinden dolayı sorumlu olduğuna hükmetti. Mahkeme, şirkete $2 milyonun üzerinde tazminat ödenmesine karar verdi.

Lam Shi Yan, 2010 yılında şirkete katıldı ve 30 yılı aşkın deneyimiyle proje aydınlatma işini sıfırdan geliştirmekle görevlendirildi. Şirketin günlük yönetimi ve satış ile proje yönetimi ekibinin oluşturulmasından sorumluydu. GM, şirketin proje aydınlatma işini genişletti ve Abacus ile “Özel Distribütörlük Anlaşması” (EDA) imzalayarak ürünleri Hong Kong ve Makao’da satma hakkı kazandı. 2014 yılının ortalarında, şirketin kurucusu, GM’in yetkilerini azaltmaya başladı. GM, bu durumu istihdam ilişkisinin güvenini zedeleyici buldu ve 2014 Eylül’de istifa ederek bir rakip şirkete katıldı. Şirket, GM’in EDA’yı ihlal ederek iş fırsatlarını haksız yere yönlendirdiğini ve buna bağlı olarak kar kaybına yol açtığını iddia ederek dava açtı. GM, şirkete karşı sözleşme ihlali, yapısal işten çıkarma iddiasıyla ödenmemiş maaş talebi ve bekleyen performans bonusu talebiyle karşı dava açtı.

Mahkeme, GM’in borçlu olduğu yükümlülükleri olduğunu belirtti. GM, şirkete iş bağlantılarını getirmek ve şirketin işini genişletmekle görevlendirildiği için bu yükümlülükler doğmuştu. Mahkeme, GM’in şirkete karşı sadakat ve iyi niyet yükümlülükleri olduğunu kabul etti. Ancak, GM’in iddia ettiği bazı örtülü yükümlülüklerin kabul edilmesini reddetti.

Karar

Mahkeme, GM’in şirkete karşı borçlu olduğu yükümlülüklerini ihlal ettiğine ve bu nedenle şirkete zarar verdiğine hükmetti. Ancak, GM’in sözleşmesine göre performans bonusuna hak kazandığını belirledi ve bu nedenle mahkeme, şirkete $2 milyonun üzerinde tazminat ödenmesine, bu miktarın GM’in bekleyen performans bonusu ile mahsup edilmesine karar verdi.

Günün Sorusu

SORU: Part time çalışanları fazla süreli çalıştırdığımızda ödeyeceğimiz %25 zamlı mesai hesaplaması konusunda desteklerinizi rica ederiz.

CEVAP: Yasal olarak, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçilere fazla sürelerle çalışma da yaptırılamaz. Yani özü itibariyle kısmi sürelide böyle bir çalışma yapılmamalı. Ancak çok arızi gerçekleşmişse, 45 saate kadar %25 zamlı olarak hesaplayabiliriz.

“Hal böyle olunca davacının iş sözleşmesi ile kararlaştırılan haftalık yirmi iki buçuk saatten fazla çalışmasının haftalık çalışma süresi kırk beş saate kadar olan çalışma süresi fazla süreli çalışma kabul edilerek fazla çalışma ücret alacağı hesaplanması gerekirken iş sözleşmesi ile kararlaştırılan haftalık yirmi iki buçuk saat çalışmanın üstündeki çalışmaların fazla çalışma olarak kabul edilerek yapılan hesaplama hatalıdır.”  (Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, E. 2013/3027, K. 2014/7495 T. 09.03.2014)

Bunu Biliyor Muydunuz?

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışma

• İş Kanunu’nun 47. maddesine göre kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen bugünlerde işçiler çalışmazsa, bir iş karşılığı olmaksızın o güne ait ücretleri tam olarak ödenirken; tatil yapmayıp çalışırlarsa ayrıca çalıştıkları her gün için bir günlük ücretleri de ödenir.
• İşçilerin Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerinde çalıştırılıp, ertesi gün ya da başka bir zaman izin verilmesi yasal değildir.
• Asıl olan çalışmaları karşılığı Yasanın öngördüğü zamlı ücreti ödemektir.
• “İş Kanunu’nda fiili izin müessesesi yalnızca fazla çalışma için öngörülmüş olup çalışılan hafta ve genel tatil karşılığı izinle telafi edilemez.” (Yargıtay 9.HD. 25.06.2018 T., E.2018/5764, K.2018/13666).
• İşçilerin hafta ve genel tatil yapmayarak çalışmaları halinde, hafta tatilinde her gün için 1,5 kat, genel tatillerde ise, 1 kat fazla günlük ücret ödenir.
• İşçi, resmî tatilde çalışmazsa o günün ücretini tam olarak alacaktır. .
• Kanun’da çalışmanın ne kadar süreyle olup olmadığına ilişkin bir sınırlama getirilmemiştir. Dolayısıyla resmî tatilde 1 saat de çalışılsa 7,5 saat de çalışılsa karşılığı bir günlük ücret olacaktır.
• Resmî tatil günlerindeki çalışmalar, kural olarak fazla çalışma değildir. Ancak, resmî tatilde çalışıldığı için haftalık çalışma süresi aşılmışsa aşılan süre için fazla çalışma ücretinin ödenmesi gerekecektir. Fazla çalışma ücreti %50 artırımlı olarak hesaplandığı için, daha fazla olacaktır. Fakat burada bir karşılaştırma yaparak, işçi açısından hangisi fazla ise onun ödenmesi gerekecektir.
• Örneğin, resmî tatilde 1 saat çalışan işçiye bu çalışma haftalık 45 saatlik aşılarak yapılmış olsa dahi o günün ücreti yani 7,5 saat karşılığı ücret ödenir, 1 saatlik fazla çalışma ücreti ödenmez. Çünkü 7,5 saatlik ücret, 1,5 saatlik ücretten daha fazladır.