Günlük Gelişmeler

Ciro Endeksleri, Temmuz 2024

Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2021=100), 2024 yılı Temmuz ayında yıllık %39,8 arttı.
Toplam cironun alt detaylarına bakıldığında; 2024 yılı Temmuz ayında yıllık sanayi sektörü ciro endeksi %27,0 arttı, inşaat ciro endeksi %58,8 arttı, ticaret ciro endeksi %40,6 arttı, hizmet ciro endeksi %56,1 arttı.

Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2021=100), 2024 yılı Temmuz ayında aylık %0,4 azaldı.
2024 yılı Temmuz ayında aylık sanayi sektörü ciro endeksi %0,3 arttı, inşaat ciro endeksi %8,6 azaldı, ticaret ciro endeksi %0,7 arttı, hizmet ciro endeksi %1,3 azaldı.

Temmuz Ayında Teşvik Belgeli Yatırımlarda Artış

Temmuz ayında teşvik belgeli yatırımlarda artış yaşandı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın verilerine göre, Temmuz ayında teşvikli yatırımlar, bir önceki aya göre %81.8 artarak 115 milyar liraya ulaştı. Ancak, yıllık bazda %20.4’lük artış, %61.78 olarak açıklanan enflasyonun gerisinde kaldı. Ocak-Temmuz döneminde teşvikli yatırımlar geçen yıla göre %33.7 azalarak 572 milyar liraya geriledi.

Türkiye, HIT-30 programı ile 2030 yılına kadar yüksek teknoloji alanında 30 milyar dolarlık yatırım teşviki hedeflerken, mevcut teşvikli yatırımlar bu hedefin gerisinde kalıyor. Temmuz ayında düzenlenen 1059 teşvik belgesinde 115 milyar liralık sabit yatırım öngörüldü. Bunun 15 milyar lirası yabancı sermayeli şirketlere, geri kalanı yerli şirketlere yapıldı.

Yatırımların bölgesel dağılımında ise, yatırımların yarısı gelişmiş 1. Bölge illerine (Ankara, İstanbul, İzmir gibi) yapılacak. En az gelişmiş bölgeler olan 5. ve 6. bölgelere yapılan yatırımlar ise toplamda %9.5 oranında kaldı.

Mehmet Şimşek: Girişim Şirketlerine Yurt Dışı Yatırımı Kolaylaştıracak Düzenleme Geliyor

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sermaye piyasalarına yeni bir finansman aracı getireceklerini açıkladı. Şimşek, girişim sermayesi yatırım fonlarının artık yurt dışında kurulmuş, yatırımlarının yarıdan fazlası Türkiye’de bulunan girişim şirketlerine yatırım yapabileceğini belirtti. Ayrıca, henüz kurulmamış girişim şirketlerine gelecekte ortak olma hakkı veren sözleşmelerle yatırım yapılmasının önünü açacaklarını ifade etti.

Bu yeni düzenlemeyle Türkiye’nin girişim ekosistemine daha fazla yabancı kaynağın girmesi hedefleniyor. Şimşek, girişim sermayesi yatırım fonları aracılığıyla riskin dağıtılarak yatırımların çeşitlendirilebileceğini ve yeni fonların kuruluş süreçlerinin ‘şemsiye fon’ yapısı sayesinde hızlanacağını belirtti.

Şirketler, Çalışan Ebeveynler İçin Destekleyici Politikalar Geliştiriyor

İş dünyasında, çalışanların yalnızca iş gücü değil, aynı zamanda özel hayatlara sahip bireyler olduğu anlayışı giderek yaygınlaşıyor. Çocuk sahibi çalışanlar, özellikle okulların açıldığı dönemde, iş ve aile dengesini kurmakta zorluklar yaşayabiliyor. Şirketler de bu süreçte destekleyici politikalar geliştirerek çalışanlarının yaşamlarını iyileştirmeye çalışıyor.

Açık Holding İnsan Kaynakları Direktörü Arzu Şafak, çalışan ebeveynlerin iş yerleri için büyük değer taşıdığını ve onlara destek olmanın hem çalışan memnuniyetini hem de şirket performansını artıracağını belirtti. Şafak, okulların açılmasıyla ebeveynlerin günlük rutinlerini düzenlemeleri, çocuk bakımı için güvenilir sistemler oluşturmaları ve kendilerine zaman ayırmalarının önemine dikkat çekti. Haftalık planlamalar yaparak iş ve aile hayatı arasında denge kurulabileceğini, yıllık izinlerin okul tatillerine göre planlanabileceğini ve destek sistemleri oluşturulabileceğini vurguladı. Yoğun dönemlerde ise dinlenmeye zaman ayırmanın, sağlıklı bir ortam sağlamak açısından kritik olduğunu ifade etti.

İngiltere’de İşsizlik Oranı %4,1’e Geriledi, Ücret Artışları Yavaşlıyor

İngiltere’de işsizlik oranı, 2023 yılı Mayıs-Temmuz döneminde %4,1 olarak hesaplandı ve bu oran beklentilere paralel gerçekleşti. Bir önceki dönemde (Nisan-Haziran) işsizlik oranı %4,2 idi. İstihdam oranı ise bu dönemde %74,8 olarak belirlendi. Ücret artışlarına bakıldığında, ikramiye hariç maaşlar yıllık %5,1, ikramiyeler dahil maaşlar ise %4 arttı. Enflasyona göre ayarlanan reel maaşlar ise yıllık %1,1 ve %2,2 oranında arttı.

Temmuz ayında sağlık ve sosyal hizmet sektörlerinde yaşanan grevler nedeniyle 42 bin iş gücü kaybı yaşandı. Ücret artışları ise yüksek faiz oranlarının enflasyonu kontrol altında tutma etkisiyle yavaşlamaya devam etti. Ortalama kazançlar, üç aylık dönemde %5,1 artış gösterdi, bu da son iki yıldan fazla sürenin en düşük oranı olarak kaydedildi.

Ekonomistler, bu durumun İngiltere Merkez Bankası’nın (BOE) daha fazla faiz indirimi yapmasının önünü açabileceğini ifade ediyor, ancak merkez bankası, enflasyon hedeflerine ulaşılması için daha fazla gelişme görmek istiyor.

Volkswagen’den Büyük Karar: İş Güvencesi Sona Erdi, Tasarruf Planları Gündemde

Volkswagen (VW) aralarında 2029’a kadar istihdam güvencesi sağlayan altı toplu sözleşmeyi feshettiğini açıkladı. Bu karar, özellikle Almanya’daki üretim tesislerinin kapatılması ve işten çıkarmaların gündeme gelmesine yol açtı. VW yönetimi, mevcut ekonomik zorluklar nedeniyle bu adımı attıklarını belirtti. İstihdam garantisi, 1994’ten beri sendikalarla yapılan toplu sözleşmelerin bir parçasıydı.

VW, Almanya’daki üretim tesislerinde maliyetlerin sürdürülemez olduğunu ve üretkenliğin artırılması gerektiğini vurguladı. Ayrıca, meslek eğitimi sözleşmesi de feshedildi, bu sözleşme yılda 1.400 gence meslek eğitimi sağlıyordu.

IG Metall sendikası ve iş yeri temsilciliği, tasarruf önlemlerine karşı sert bir mücadele başlatacaklarını belirtti. Geçtiğimiz hafta VW’nin Wolfsburg’daki merkezinde yapılan bir toplantıya 25 bin çalışan katıldı ve yönetim protesto edildi.

Eğer sendikalar ve VW arasında Haziran 2025’e kadar bir uzlaşma sağlanamazsa, şirket büyük maliyetlerle karşı karşıya kalabilir. 1994 öncesi toplu sözleşmelere dönülmesi, VW için milyarlarca dolarlık ek maliyet anlamına gelecek.

Saksonya Ekonomi Bakanı Martin Dulig, VW yönetimini sert bir şekilde eleştirerek, sözleşmenin feshedilmesinin yanlış bir strateji olduğunu ve çalışanlara zarar verdiğini söyledi.

Brüksel’deki Audi Fabrikasında Grev: İşçiler Anahtarları Alıkoydu

Brüksel’deki Audi fabrikasında çalışan işçiler, fabrikanın kapalı kalacağını ve kendilerine ödeme yapılmayacağını bildiren yönetimi protesto etmek için eylem başlattı. Üretimin tamamen durduğu fabrikada, kaynaklara göre 16 Eylül’de daha büyük bir protesto planlanıyor.

Protestolar sırasında fabrika çalışanları, üretimi tamamlanan ve yarım kalan yaklaşık 200 aracın anahtarlarını alıkoydu. Audi yönetimi ise çalışanlardan anahtarları derhal iade etmelerini istedi. Volkswagen Grubu’nun fabrikaya yeni bir model tahsis etmeyeceği haberinin ardından, yaklaşık 3.000 işçinin işini riske atan bu durum nedeniyle işçiler oybirliğiyle işe geri dönmeme kararı aldı.

İş Dünyasında Z Kuşağı ve Çalışma Düzeni

Dayforce adlı insan kaynakları platformunun verilerine göre, ABD’deki şirketlerde Z Kuşağı, iş dünyasında yeni trendlerin öncüsü olarak öne çıkmakta ve iş-yaşam dengesi için daha fazla izin kullanmaktadır.

• Hastalık Günleri Artışı: 2023’te ABD’deki hastalık izinleri, 2019’a göre %55 arttı. Z Kuşağı bu artışta önemli bir rol oynamaktadır.

• Yaş Grubuna Göre İzin Kullanımı: 25-34 yaş arası çalışanlar daha fazla hastalık izni kullanmaktadır. 35 yaş altı çalışanlarda 2019’dan bu yana %29 artış görülmüştür.

• Uzaktan Çalışma: Uzaktan çalışan gençler daha fazla hastalık izni kullanmaktadır.

• Pandemi Döneminin Etkisi: Pandemi, sağlık bilincini artırmış ve genç çalışanlar arasında zihinsel sağlık izinleri yaygınlaşmıştır.

• İş-Yaşam Dengesi ve Çalışan Sadakati: Z Kuşağı, iş-yaşam dengesine verdiği önemle işveren-çalışan sadakatini etkilemekte, enerjilerini dengelemekte daha dikkatli davranmaktadır.

• Sonuç ve Değerlendirme: Z Kuşağı, sağlık ve kişisel yaşam dengesine önem vermektedir. Ancak, izinlerin aşırı kullanımına karşı dikkatli olunmalıdır.

• Öneriler:

  • Esnek izin politikaları benimsenmeli.

  • Z Kuşağı’na yönelik destekleyici programlar sunulmalı.

  • Uzaktan çalışma modelleri yaygınlaştırılmalı.

Görev Tanımı Dışındaki Bir Fiilden Dolayı Personelin Sorumlu Olmaz

“Dosyaya sunulan davacının görev tanımı ve çalışma uygulama esaslarına göre davacının kasiyer olarak çalıştığı, fire ürün kontrolü yapmak gibi bir görevinin olmadığı, bu nedenle davacının son kullanma tarihi yaklaşan ürünlerin satışı için çaba harcamasının gerekli olmadığı, davacının çalıştığı işyeri …….iline bağlı küçük bir ilçe olup, müşterilerin çalışanlarca şahsen tanınmasının mümkün olduğu ve müşterinin eksik borcunu daha sonra ödeyen işçilere verme imkanının bulunduğu, buna güvenen davacı ve arkadaşlarının da zaten tanıdık esnaf olan müşteriye parasını almadan ürünü verdikleri tanık beyanlarından anlaşılmaktadır.
Bu durumda 7 aylık çalışması süresinde herhangi bir sorun yaşamayan ve hakkında tutanak düzenlenmeyen bir işçinin, görevi dahi olmayan bir konudaki aksama sebebiyle iş akdinin feshi haksız fesih olup, davacının işe iadesi gerekirken reddi hatalı olmuştur.”

Ankara BAM 6. HD, E. 2021/686, K.2022/4499,T. 10/11/2022.

Massachusetts Yüksek Mahkemesi’nden 7-Eleven Kararı: Franchise Sahipleri Bağımsız Yüklenici

5 Eylül 2024’te Massachusetts Yüksek Yargı Mahkemesi (SJC), 7-Eleven franchise sahiplerinin bağımsız yükleniciler olduğunu ve 7-Eleven’ın “çalışanları” olmadığını belirten bir karar verdi. Bu karar, franchise veren-franchise alan ilişkisi hakkında Massachusetts’te uzun süredir devam eden belirsizliği giderdi.

Massachusetts’te işçilerin bağımsız yüklenici mi yoksa çalışan mı olduğunu belirlemek için kullanılan ABC testi, işverenlerin işçileri bağımsız yüklenici olarak yanlış sınıflandırmaları durumunda ciddi yasal yaptırımlar ve mali risklerle karşılaşabileceğini ortaya koyar. Ancak SJC, ABC testinin öncesinde, işçinin işveren için herhangi bir hizmet sağladığını belirlemek gerektiğine karar verdi.

Patel davasında, 7-Eleven franchise sahipleri, bağımsız yüklenici olarak yanlış sınıflandırıldıklarını ve aslında çalışan olduklarını iddia ettiler. Bu kişiler, franchise sözleşmesindeki kısıtlamalara dayanarak, 7-Eleven’ın kontrolünde çalıştıklarını savundu. Ancak, SJC bu iddiayı reddetti ve franchise operatörlerinin kendileri için çalıştığını ve 7-Eleven’a hizmet sağlamadığını belirtti.

SJC, franchise veren-franchise alan ilişkisini, bağımsız bir işletmenin tanınmış bir markayı kullanarak faaliyet göstermesi olarak tanımladı. Mahkeme, franchise operatörlerinin, 7-Eleven’ın müşteri tabanına hizmet etmek yerine, genel halka hizmet sağladığını ve elde ettikleri karlardan kazanç sağladığını vurguladı. Franchise verenin markasını koruma amacıyla getirdiği kısıtlamalar, istihdam ilişkisi yaratmadı.

Günün Sorusu

SORU: Lise stajyeri çalıştırma oranımız kaç olmalıdır ve çalıştırmadığımız durumda sonuçları ne olmaktadır?

CEVAP:

• 10 ve daha fazla çalışanı bulunan işletmeler için bu zorunluluk bulunmaktadır. Bu sayı Ocak ayı verilerine dayanmaktadır.

• Çalışan sayısındaki en alt sınır, toplam çalışan sayısının %5’idir.

• Bu zorunluluğa uyulmaması durumunda doğrudan bir ceza uygulanmamaktadır; ancak asgari ücretin net tutarının 2/3’ü oranında bir miktarın Saymanlık hesabına yatırılması gerekmektedir. Bu talep doğrudan Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından yapılmaktadır.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Eylül Ayı Bordro Düzenlemeleri

• Kısa vadeli sigorta kollarındaki prim oranı 0,25 puan artırılarak %2’den %2,25’e çıkarılmış olup, Eylül ayından itibaren bu yeni oran üzerinden kesinti yapılmalıdır.

• Bordro parametreleri aylık olarak güncellenebiliyorsa, Eylül ayı parametrelerinin güncellenmesi gerekmektedir.
  Bordro tek bir parametre üzerinden düzenleniyorsa, Ağustos ayına ilişkin işten çıkış işlemleri (10 günlük süre içinde) ve bordro düzeltmeleri sonrasında Eylül ayı işlemlerinin %2,25 oranına göre düzenlenmesi gerekmektedir.

• Merkezi mevzuat tabanlı bordro yazılımı kullanan şirketler, ilgili bordro parametrelerinin güncellendiğinden emin olmalıdır.
  Kısa vadeli sigorta kolları primi işveren maliyetini artırsa da, çalışanların maaşında herhangi bir değişiklik olmayacaktır.

• 15510 sayılı EYT kapsamında verilen teşvikler 1 Eylül’den itibaren kaldırılacağı için;

  • Eylül ayından itibaren geçerli olmak üzere, Ağustos ayına ait muhtasar ve prim hizmet bildirimlerinde EYT teşviki uygulanabilir.

  • Eylül ayından sonra 15510 sayılı teşvik geçerli olmayacağından, gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.