Günlük Gelişmeler

İşgücü İstatistikleri, Temmuz 2024

Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre; 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre 112 bin kişi azalarak 3 milyon 167 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,4 puan azalarak %8,8 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı erkeklerde %7,0 iken kadınlarda %12,4 olarak tahmin edildi.
İstihdam edilenlerin sayısı 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre 235 bin kişi artarak 32 milyon 712 bin kişi, istihdam oranı ise 0,3 puan artarak %49,6 oldu. Bu oran erkeklerde %67,4 iken kadınlarda %32,2 olarak gerçekleşti.

İşgücü 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre 123 bin kişi artarak 35 milyon 879 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,1 puan artarak %54,4 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde %72,4 iken kadınlarda %36,8 oldu.

15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 1,0 puan azalarak %16,6 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde %12,2, kadınlarda ise %25,0 olarak tahmin edildi.

İstihdam edilenlerden referans döneminde işbaşında olanların, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık ortalama fiili çalışma süresi 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre 1,3 saat azalarak 42,5 saat olarak gerçekleşti.

Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı 2024 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre 2,7 puan azalarak %26,5 oldu. Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı %17,9 iken işsiz ve potansiyel işgücünün bütünleşik oranı %18,5 olarak tahmin edildi.

Sanayi Üretimi Temmuz’da Aylık Artış Gösterdi, Yıllık Bazda Azaldı

Türkiye İstatistik Kurumu, Haziran ayı sanayi üretimi verilerini açıkladı. Sanayi üretimi Temmuz ayında bir önceki aya göre hafif artarken, yıllık bazda düşüşünü sürdürdü, aylık %0,4 arttı, yıllık %3,9 azaldı.

Sanayinin alt sektörleri (2021=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2024 yılı temmuz ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %3,3 arttı, imalat sanayi sektörü endeksi %5,1 azaldı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %8,2 arttı.

Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2024 yılı temmuz ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre %2,1 arttı, imalat sanayi sektörü endeksi %0,5 arttı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,9 azaldı.

Otomotiv Sektöründe Ücret Artışları ve Girdi Maliyetleri İşçi Çıkarmalarına Yol Açıyor

Türk Metal Sendikası ile Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası arasında yapılan anlaşmaya göre, metal iş kolundaki işçilerin saat ücretlerine 1 Eylül’den itibaren %21,30 oranında zam yapıldı. Ayrıca sosyal haklara da %51,97 zam uygulanacak. Ancak bu zamların ardından, başta büyük otomotiv tedarik sanayi firmaları olmak üzere bazı şirketlerde işten çıkarmalar başladı. Otomotiv sektörü temsilcileri, artan girdi maliyetleri ve döviz kurunun sabit kalması nedeniyle rekabet gücünün zayıfladığını, bu yüzden önümüzdeki 5 ay boyunca kademeli olarak işçi çıkarmaya devam edeceklerini ifade ediyor.

Ekonomik daralma ve finansal zorluklar, hem otomobil satışlarını hem de ihracat rakamlarını olumsuz etkiliyor. Ayrıca, Doğu Avrupa’da artan otomotiv üretimi Türk otomotiv sektörünün rekabetçiliğini zorlaştırıyor. Kalıp sektöründe ise projelerin Çinli tedarikçilere kaydığı belirtiliyor. Türkiye’nin en büyük otomotiv sanayi firmalarından Tofaş da vardiya sayısını bire indirdi.

Otomotiv ihracatında ağustos ayında %0,4’lük bir düşüş yaşanırken, Ocak-Ağustos döneminde ise ihracat %3,4 artarak 23,5 milyar dolara ulaştı. Ancak sanayiciler, maliyet ve rekabet baskısının süreci zorlaştırdığını belirtiyorlar.

DTÖ Raporu: Küresel Ticaret Yoksulluğu Azaltıyor Ancak Gelir Eşitsizliği Hâlâ Yüksek

Dünya Ticaret Örgütü’nün 2024 Dünya Ticaret Raporu, küresel ticaretin tek başına yoksullukla mücadelede yeterli olmadığını, ekonomik uçurumların kapatılması için daha fazla sosyal önleme ve uluslararası işbirliğine ihtiyaç duyulduğunu vurguluyor. Raporda, küresel ticaretin yoksulluğu azaltmada katkı sağladığı belirtilse de, mutlak gelir eşitsizliğinin hâlâ 110 yıl öncesine benzer seviyelerde olduğu ifade ediliyor.

Özellikle düşük gelirli haneler, kadınlar ve küçük şirketler, ticareti kısıtlayan ek gümrük tarifeleri gibi önlemlerden orantısız bir şekilde etkileniyor. Yoksul ülkelerin uluslararası ticarete katılımı ve yabancı yatırımları daha sınırlı kalırken, ticarete daha bağımlı hale geldikleri belirtiliyor. Raporda, ticaretin daha kapsayıcı hale getirilmesi için mesleki eğitim, rekabet politikası ve güvenilir altyapılar gibi iç politikalara ihtiyaç olduğu vurgulanıyor.

DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, ticaretin yoksulluğu azaltmadaki önemine değinirken, ticaretin geride kalan ülkeler ve insanlar için daha iyi çalışması gerektiğini belirtiyor.

Şirketler İklim Hedeflerinde İlerliyor Ancak Yeterli Veri Sağlamıyor

Araştırmalara göre, iklim geçiş planları belirleyen şirketlerin sayısı 2023 yılında %44 oranında arttı. Kâr amacı gütmeyen veri takipçisi CDP’ye (Karbon Saydamlık Projesi) göre,1,5 santigrat derece hedefi ile uyumlu bir iklim geçiş planı olduğunu belirten şirketlerin sayısı önemli ölçüde artmış olsa da, birçok şirket bu iddialarını desteklemek için yatırımcılara yeterli bilgi sağlamıyor. CDP’ye veri sağlayan 5.906 şirket, küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelerin 1,5 santigrat derece üzerinde sınırlama hedefiyle uyumlu bir planları olduğunu bildirdi. Ancak bu planların doğruluğunu değerlendirmek için yeterli veri açıklayan şirketlerin oranı oldukça düşük.

ABD, Avrupa Birliği ve diğer bölgelerde düzenleyiciler, şirketlerden daha fazla raporlama talep etse de, birçok ülkede bu süreç hala gönüllülük esasına dayalı olarak yürütülüyor. Yatırımcıların bu planların kalitesini değerlendirebilmesi için, CDP 21 gösterge belirledi. Bu göstergeler arasında tedarik zincirlerindeki emisyon verileri ve yönetim kurulu gözetimi gibi konular yer alıyor. Ancak, yalnızca %2’lik bir kesim tüm göstergeler hakkında yeterli bilgi sağlayabilmiş durumdadır.

Yüksek Enflasyon ve İşsizlik, Yeni Zelanda’nın Genç Nüfusunu Yurtdışına İtiyor

Yeni Zelanda, zayıflayan ekonomisi, yüksek yaşam maliyetleri ve işsizlik gibi sorunlarla karşı karşıya kalırken, birçok vatandaşı ülkeyi terk ediyor. Hükümetin verilerine göre, Haziran 2024’e kadar olan bir yılda yaklaşık 131.200 kişi ülkeden göç etti, bunların 80.200’ü Yeni Zelandalı vatandaşlardı. Bu rakam, 2019’daki seviyeye göre %70 artış gösterdi. Özellikle genç nüfus, iş fırsatlarının sınırlı olması ve yüksek yaşam maliyetleri nedeniyle yurtdışına göç ediyor.

Göç edenlerin çoğu 20-39 yaş aralığında ve Avustralya, Yeni Zelandalılar için en popüler göç destinasyonu. Avustralya’da maaşlar daha yüksek ve iş imkanları daha geniş. Yeni Zelanda ekonomisindeki yavaşlama ve artan enflasyon, hayat pahalılığı krizini daha da derinleştiriyor. Ülkenin pandemi sonrası yüksek faiz oranları da iş ve tüketici harcamalarını kısıtlıyor. Ekonomistlere göre, kısa vadede ekonomi daha da kötüleşebilir ve iyileşme ancak 2025’e kadar gerçekleşmeyebilir.

Japonya Yabancı İşçi Sayısını İki Katına Çıkarıyor

Japonya, ciddi işgücü açığıyla başa çıkmak amacıyla, belirli becerilere sahip yabancı işçiler için ikamet statüsü altında kabul edilecek işçi sayısını artırmayı planlıyor. 2024 mali yılından itibaren, beş yıllık üst sınırı iki katına çıkararak 800 binin üzerine çıkarmayı hedefliyor. Bu artış, inşaat, tarım, sanayi üretimi gibi sektörlerde yaşanan işgücü sıkıntılarını gidermek amacıyla yapılacak.

Tip 1 statüsü, işçilere beş yıla kadar çalışma imkanı sağlarken, Tip 2 statüsü daha yüksek vasıflı işçiler için kalıcı ikamet imkanı tanıyor. Japon hükümeti ayrıca dört yeni alanı (otomobil taşımacılığı ve ormancılık dahil) Tip 1 kapsamına eklemeyi planlıyor.

Programın yerel istihdama zarar vermemesi için Japonya, her bölgede yabancı işçi alımına sınır koyuyor. 2023 mali yılına kadar bu sınır 345 bin 150 işçi olarak belirlenmişti. 2028’e kadar bu sayının 800 bini aşması öngörülüyor.

Ayrıca, Japonya Göçmenlik Hizmetleri Dairesi, Japonya’daki sertifikalı meslek okullarından mezun olan yabancı uyruklulara da üniversite mezunlarına verilen oturma statüsünü sağlamayı planlıyor.

Çalışanların Görev Tanımları Dışındaki İşlerle Karşılaşma Durumu ve Etkileri

Eleman.net tarafından 2.452 çalışan ile yapılan anket sonuçları, Türkiye’deki çalışanların büyük bir kısmının görev tanımları dışında işlerle karşılaştığını ve bunun işyerindeki çalışma dinamiklerini nasıl etkilediğini ortaya koyuyor. Ankette “İş yerinde görev tanımınız dışında iş yapıyor musunuz?” sorusuna çalışanların %50’si “Evet” yanıtını verirken, %29’u “Bazen” ve %20’si “Hayır” yanıtını vermiştir.

• Ankete katılan çalışanların %37’si hemen hemen her gün görev tanımı dışında iş yaptıklarını belirtirken, %25’i haftada birkaç kez karşılaştıklarını, %11’i ayda birkaç kez bu durumla karşılaştıklarını ifade etti. Ayrıca %27’lik bir kesim bu durumla çok nadiren karşılaştıklarını bildirmiştir. Bu durum, çalışanların günlük iş yükü içinde sık sık farklı görevlerle uğraşmak zorunda kaldığını göstermektedir.

• Kadın çalışanlar görev dışı işlerle erkeklerden daha fazla meşgul olmaktadır. Kadınların %54’ü görev tanımı dışında işlerle karşılaştığını belirtirken, erkeklerde bu oran %46’dır. Özellikle temizlik ve düzenleme gibi görevlerde kadınlar daha fazla sorumluluk üstlenirken, erkekler daha çok farklı departmanlara destek sağlama işlerinde görev almaktadır.

• Ankete göre, görev tanımı dışındaki işlerle meşgul olmanın çalışanlar üzerindeki etkileri karmaşık bir tablo çiziyor. Katılımcıların %28’i bu durumun iş yükünü artırarak stres seviyesini yükselttiğini belirtirken, %27’si yeni şeyler öğrenme fırsatı sunduğunu ve farklı deneyimler kazandırdığını ifade etmiştir. %7’lik bir kesim bu durumun motivasyonlarını olumsuz etkilediğini, %10 ise herhangi bir etkisi olmadığını belirtmiştir.

• Görev tanımları dışındaki işlerden memnuniyet düzeyi %45 seviyesindedir. Bu kesim, farklı görevlerle uğraşmanın kendilerine yeni deneyimler sunduğunu ifade ederken, %38’lik bir kesim bu durumun asıl işlerine odaklanmalarını zorlaştırdığını belirtmiştir. %17’lik bir kesim ise kararsız olduğunu dile getirmiştir.

VPN Kayıtlarıyla Fazla Mesai Tespiti

“….. ilk derece Mahkemesince yapılacak iş, VPN kayıtlarının davalı işverence kayıt altına alınması gerekmesi karşısında iş bu konuda uzman bir bilirkişiye yerinde inceleme yetkisi verilerek davacının çalıştığı dönemde VPN üzerinden yapmış olduğu işlem sürelerinin tespitinin sağlanması, bilirkişi incelemesinde VPN bağlantı uygulamasının bağlı olduğu süre boyunca mutlak çalışmayı zorunlu kılmadığı, hatta zaman zaman sistem üzerinden çalışma yapmayarak sadece VPN bağlantısı sağlanması suretiyle de çalışma yapıldığı izleniminin sağlanabileceği, bu nedenle davacının VPN’de bağlı olduğu süre değil, yapmış olduğu işlem süreleri nazara alınarak çalışma süresinin tespitinin sağlanması, iş bu tespit akabinde dosyanın bilirkişiye tevdii ile davacının fazla çalışması bulunup bulunmadığı ve dolayısıyla kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığı hususunun değerlendirilmesi gerekmektedir.”

İstanbul BAM 47. HD, E. 2021/442, K.2023/2358, T. 07.12.2023.

Avrupa Adalet Divanı’ndan İşverenlere Çalışma Süresi Kayıt Zorunluluğu Kararı

Avrupa Adalet Divanı C-55/18sayılı Deutsche Bank S.A.E. Davası sonucunda işverenlerin, personellerinin çalışma sürelerini detaylı bir şekilde kayıt altına alarak ölçmeleri gerektiğine hükmetti. Mahkeme böylece yasal çalışma süresi sınırlarına uygun şekilde hareket edilmesini ümit ediyor.

Mahkeme, İspanya’daki “Federación de Servicios de Comisiones Obreras (CCOO)” adlı işçi sendikasının Deutsche Bank İspanya şubesinin çalışma süreleri aleyhinde açtığı davayı sonuca bağladı. Sendika bazı çalışanların fazla mesai yapması sonucu hukuki yola başvurmuştu. Avrupa Adalet Divanı tarafından yapılan yazılı açıklamada “Çalışma Süresi Direktifi’nde öngörülen hakların etkili olması için, üye ülkelerdeki işverenler, her işçinin günlük çalışma süresini objektif, güvenilir ve erişilebilir şekilde ölçecek bir sistem kurmaları gerekiyor” ifadeleri yer aldı.

Günün Sorusu

SORU: Seyyar görev tazminatı ücreti uygulaması hakkında bilgi verebilir misiniz?

CEVAP: Seyyar görev tazminatı ve görev tazminatı birbirinden farklı iki ödeme kalemidir.

Seyyar görev tazminatı, Bakanlıkça vize edilen cetvellere dayanılarak fiilen gezici görev yaptıkları günler için yapılmaktadır.

Mahiyet yönünden özel sektör ve kamu için biraz kritik ve gri bir noktada.

Ancak genel olarak harcırahın başka bir türevi olduğunu, fiilen merkezde ya da gezici olarak görev almayan çalışanlara yapılamayacağını bilmemiz gerekiyor.

Ödemenin yasal kesintileri yönü itibariyle ekteki kılavuzu inceleyerek ödeme içeriği ve amacına göre kanaate varmanız uygun olacaktır.

Görev tazminatı ise, özel sektörde böyle bir ödeme söz konusu olmayıp yapılan bu ödeme bir ek ödeme mahiyetinde olup tüm yasal kesintilere (SGK+GV+DV) tabi tutulmalıdır.

Bunu Biliyor Muydunuz?

Mevsimlik Sözleşme Nedir?

• Mevsimlik çalışma, doğrudan mevzuatta düzenlenmese de uygulamadan kaynaklanan ihtiyaçlara bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Turizm, inşaat, tarım gibi tüm sene boyunca çalışılmayan veya çalışma yoğunluğu belirli dönemlere yığılan sektörler için uygulanabilmektedir.

• İlk önemli şart, mevsimlik çalışanın iş sözleşmesinin bu koşullara göre düzenlenmesi gerekliliğidir. Yapılan işin mevsimlik olduğu, hangi mevsimlerde çalışılıp çalışılmayacağı vb. hususların açıkça belirtilmesi gereklidir. 

• Mevsimlik iş sözleşmeleri, belirli süreli iş sözleşmeleri ile karıştırılmamalıdır. Belirli süreli sözleşmeler, bir sürenin dolması veya işin bitmesi ile sona erer. Oysa ki, mevsimlik işlerde sözleşme sona ermemekte ve diğer sezon devam edebilmektedir. Bu sebeple, mevsim sonunda yahut başında veya mevsim içinde çalışmalar devam ederken iş sözleşmesi sona ererse belirsiz süreli iş sözleşmesi hükümleri geçerli olmaktadır.