|  | | | |  | Türk Ekonomisi 2024 Yazında Resesyon Eşiğinde: Veriler Durgunluğu İşaret Ediyor |
| Türkiye ekonomisi için yaz dönemi, özellikle turizm gelirlerinin artışıyla ekonomik canlanmanın yaşandığı bir dönemdir. Ancak 2024 yazında, beklenenin altında kalan ekonomik veriler resesyon (durgunluk) ihtimalini gündeme getirmiştir. Resesyon olasılığını artıran unsurlar arasında işsizlik oranındaki artış, perakende satışlardaki durgunluk, tüketim malı ithalatındaki azalma ve tüketici güven endeksindeki düşüş yer almıştır. Haziran ayında işsizlik oranı 0,7 puan artarak %9,2’ye yükseldi ve istihdam oranı 0,6 puan düşerek %49,3’e indi. Haziran ayında TÜİK verilerine göre, 13 alt sanayi grubundan 10’u yıllık bazda üretim düşüşü yaşadı. Perakende satış hacmindeki yıllık artış 2022’den bu yana en düşük seviyelerde seyretti. Yıllık bazda tüketim malı ithalatı, Haziran ayında tek haneli büyüme, Temmuz ayında ise daralma gösterdi. TCMB ve TÜİK verilerine göre tüketici güven endeksi ve ekonomik güven endeksi son üç ayda geriledi. 2023’ün tamamında sadece hazır giyim sektöründe iç tüketim %15, ihracat ise %9,2 düşerken bunun karşılığında 2 bine yakın şirket kapandı ve 110 binden fazla istihdam kaybı gerçekleşti. Moda ve Hazır Giyim Federasyonu’na göre, şu anda Mısır’da her şey dahil işçilik ücretleri, son yapılan devalüasyonun ardından 95 dolara kadar düştü, Türkiye’de ise ortalama maliyetin 1000 dolar civarında olmasından dolayı üretim Mısır’a kayıyor. Tunus’ta yer alan Monastir Teknoparkının, tekstil sektörünün gelişmesi için yabancı yatırımcılara verdiği destekle birlikte Türkiye’deki tekstil sektörü yatırımlarını Tunus’a yapmaya başladı. Toplumsal yansıması olarak, Ipsos tarafından gerçekleştirilen araştırmaya göre, geçen yıl yaz tatili yapanlarla kıyaslandığında bu yıl tatil yapanların otel yerine aile, akraba veya arkadaşlarının evlerinde kalmayı daha çok tercih ettikleri gözlemleniyor. Geçen yıl yaz tatili yaptığını belirtenlerin oranı %28 iken, bu yıl yaz tatilinin iki ayında toplumun yalnızca %20’si tatil yapabildiğini ifade ediyor. Hiç yaz tatili yapamayacağını belirtenlerin oranı ise % 59. Buradaki kritik nokta bu sene yaz tatili yapamayanlar için ekonomik sebeplerin oranının %87 olmasıdır.
İşgücü maliyetlerinin döviz cinsinden yüksekliği, buna rağmen satın alma gücündeki reel kayıplar, doğrudan yabancı yatırımların yasal düzenleme zorunluluğu hariç gelmesini engellediği gibi nitelikli Türk işgücünün de yurtdışına göçü ya da geniş bir ifade ile mobilite artması tehdidi ile karşı karşıya kalacağız. Bu yönüyle 2025 yılında da sıkı para politikasının bir sonucu olarak resmi enflasyonun sadece 2-3 puan üstünde asgari ücret artışı, dövizde daha belirgin yükselme, istihdam destek ve teşviklerinin sınırlı sürdürülmesi gibi sonuçları beklemekteyiz. |
| |  | Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri, 2023 |
| TÜİK’in 27.08.2024 tarihinde açıkladığı verilere göre, 2023 yılında girişim sayısı ve istihdamda en yüksek payı hizmet sektörü oluşturdu. Geçici sonuçlara göre 2023 yılında faal olan girişimlerin %44,1’i hizmet sektöründe, %36,0’ı ise ticaret sektöründe yer aldı. İstihdamda ise hizmet sektörü toplam istihdamın %38,6’sını oluştururken sanayi sektörünün istihdam payı %28,3 oldu. Ticaret sektörü ciroda %45,4’lük pay ile ilk sırada yer aldı. Girişimlerin en fazla yer aldığı ve istihdam -payı en yüksek olan hizmet sektörünün ciro payı %15,7 iken, sanayi sektörünün ciro payı %33,0 oldu. |
| | |  | BETAM İkinci Çeyrekte Daralma Bekliyor |
| Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) yayımladığı raporda, 2024 yılının ikinci çeyreğinde ekonomide daralma beklentisi vurgulandı. BETAM, ikinci çeyrekte yıllık bazda %0,6, çeyreklik bazda ise %0,7 daralma öngördü. Tüketim malları ithalatında %6,5’lik artışa rağmen, konut kredilerinde %9,5, kamu harcamalarında ise %11,1’lik azalma bekleniyor. Ayrıca, üretim beklentilerinde %5,2’lik düşüş, kamu yatırım harcamalarında %7,3’lük artış tahmin ediliyor. İhracatta %0,3, ithalatta %1,9 artış beklenirken, imalat sanayi üretim endeksinde %4,3, perakende sektörü fiyatlarında %5,9 düşüş öngörülüyor. |
| | |  | Türkiye’nin “Yeşil Sanayi ve İstihdam Politikası” İhtiyacı |
| Ekonomi Gazetesi tarafından düzenlenen ve “Dönüşüm Çağında Yeşil Ekonomi” programında çelik sektöründe yeşil dönüşüm gündeme alındı. Türkiye, küresel çelik üreticileri arasında yer alıyor ve sektörde büyük bir dönüşüm ihtiyacı mevcut. Avrupa Birliği’nin 2026 yılında başlayacağı Sınırda Karbon Vergisi Uygulaması, sektördeki rekabeti yeniden şekillendirecek. Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Dr. Veysel Yayan, çelik sektörüne finansman desteği sağlanması gerektiğini vurgularken, İstanbul Politikalar Merkezi’nden Dursun Baş, Türkiye’nin henüz bir “yeşil çelik” tanımının olmadığını belirtti. Ekonomi Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ ise Türkiye’nin kendi hurdasına sahip çıkması gerektiğini ifade etti. Bilecik Demir Çelik AŞ Genel Müdürü Muammer Bilgiç, Türkiye’de yönetmeliklerin uygulanmasındaki zorluklara dikkat çekti. Dr. Ümit Şahin, kömürden çıkışın çelik sektöründe emisyonların azaltılmasında önemli bir adım olacağını belirtti. Haberde ön plana çıkan diğer başlıklar ise, Türkiye’nin yeşil sanayi politikası geliştirmesi gerektiği; politikaların yalnızca vergilerle sınırlı kalmaması, çeşitli teşvik mekanizmalarıyla da desteklenmesi; kömürden çıkışın işsizliğe yol açacağı ve istihdam sorunları yaratacağı endişesidir. Dünya genelinde 14 milyon kişi sadece yenilenebilir enerji sektöründe çalışırken AB’nin yeşil hidrojen alanında yaklaşık 1 milyon yeni iş yaratmayı planladığı tahmin ediliyor. |
| | |  | Çatalca’daki İşverenin Sendika Karşıtı Eylemleri İçin Bakanlıktan Cezai Yaptırım |
| Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, İstanbul Çatalca’da faaliyet gösteren bir firmada sendikanın örgütlenme çalışmaları nedeniyle işten çıkardığı 13 işçi ile bu işçilerin işten çıkarılmasına karşı olduğu için eylem yapan 132 işçiyi daha işten çıkarmasına ilişkin teftiş raporunu hazırladı. Yapılan tespitler sonucu, firmanın iş yerinde sendikal baskı nedeniyle iş akdinin sona erdirdiği tespit edilen 141 işçi için 8 bin 590 liradan toplam 1 milyon 211 bin 190 lira idari para cezası uygulanması istenmiştir. İşverenin, Türkiye İş Kurumu’na bildirilmeden 145 işçi için toplu çıkış vermesi nedeniyle de 5 bin 506 liradan toplam 798 bin 370 lira idari para cezası vermesi istenmiştir. Ayrıca, sendika üyesi işçileri işten çıkarmak suretiyle işyerinde hukuka aykırı olarak sendikal faaliyetleri engelleyen işveren hakkında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmuştur. |
| | |  | Boyner Grup, Otizmli Bireyler için Turuncu Odak Projesini Hayata Geçirdi |
| Boyner Grup, Tohum Otizm Vakfı ile iş birliği yaparak otizmli bireylere iş dünyasında fırsatlar sunan Turuncu Odak projesini başlattı. Proje, yalnızca istihdam sağlamayı değil, aynı zamanda farkındalık yaratmayı da amaçlıyor İnsan Kaynakları Genel Müdür Yardımcısı Seda Kızıltan, “Bu projelerimizde farklılıkları, insanları birleştiren bir güç olarak tanımlıyoruz. Çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık bakış açımızla insan onuruna yakışır iş ve çalışma şartları sunmak temel hedeflerimiz arasında. 2023 yılında Tohum Otizm Vakfı işbirliğiyle hayata geçirdiğimiz Turuncu Odak projemizde de otizmli bireylere kapsayıcı fırsatlar sağlamak için yola çıktık” açıklamasında bulundu. 2023’te başlayan proje, kapsayıcı bir ortam yaratma hedefiyle otizmli bireyler için oryantasyon programları sunacak ve 2025’te daha geniş bir kitleye ulaşmayı planlıyor. |
| | |  | Yeni Trend: Sessiz Hibrit |
| CNBC-e’nin sosyal medya hesabından yaptığı habere göre dünyada yeni trend sessiz hibrit. Yani bir çalışanın yöneticisi ve ekibi dışında kimse bilmeden sessizce evden çalışması. Pek çok yönetici şirket politikalarına karşı inisiyatif alarak ekibindeki çalışanları evden çalıştırıyor. Yöneticiler böylece hem çalışanların memnuniyetini sağlıyor. Ayrıca bu çalışanları daha uzun süre ekiplerinde tutabiliyorlar. Northwestern Üniversitesi’nden Prof. Hatim Rahman hibrit çalışmanın çalışan mutluluğunu arttırabileceğini belirtiyor. Ancak bazı yöneticiler uzaktan çalışma isteklerini dengelemekte zorlanabiliyor. Forbes’da yer alan bir analize göre, şirket politikası dışında çalışanlarını ara sıra evden çalıştıran yöneticiler için bir süre sonra tehlike çanları çalmaya başlayabilir.
Pandemi sonrasında ibret çalışma modellerinin kalıcı olacağı düşünülüyordu ancak bazı sektörler çalışanları ofiste görme konusunda ısrarcı olmaya devam ediyorlar. |
| |  | İsviçre’de Ücret Farkları Daha da Artış Gösterdi |
| 2023’te İsviçre’deki en yüksek ve en düşük maaşlı çalışanlar arasındaki fark genişledi. Üst düzey yöneticiler, en düşük maaşlı çalışanlardan ortalama 143 kat daha fazla kazandı. Bu oran 2022’de 139 kat idi. UBS, en büyük maaş farkına sahip firma olarak öne çıkarken, CEO’sunun maaşı tartışmalara neden oldu. Novartis ve Nestle, en yüksek maaş farkına sahip diğer firmalar arasında yer aldı. İsviçre’deki maaş farkı, 2019’dan bu yana en yüksek seviyede. Unia ekonomisti Noemie Zurlinden, eşitsizliğin arttığını ve üst düzey yöneticilerin çok fazla kazandığını belirterek ekonomik kazançların daha iyi dağıtılması gerektiğini vurguladı. |
| | | Hollanda DPA, Uber’e Sürücü Verilerini Yasadışı ABD Aktarımı Nedeniyle Ceza Kesti |
| Hollanda Veri Koruma Kurumu (DPA), Uber’e sürücü verilerinin Birlik yasalarına aykırı biçimde ABD’ye aktarılması nedeniyle ceza kesildiğini açıkladı. Açıklamada, Uber’in Avrupa’daki taksi şoförlerinin banka hesapları, taksi lisansları, konumları, fotoğrafları, ödeme bilgileri, kimlik belgeleri, suç ve tıbbi kayıtları gibi çeşitli kişisel verilerinin uygun biçimde korunmadığı ve ABD’ye gönderildiği ifade edildi. Uber’in söz konusu uygulamasının AB Genel Veri Koruma Tüzüğü’ne (GDPR) yönelik “ciddi bir ihlal” olduğunun tespit edildiğine vurgu yapılan açıklamada, bu nedenle Uber’e 290 milyon Euro para cezası verildiği kaydedildi. Açıklamada, Uber’in Avrupa’daki merkezinin Hollanda olduğu ve soruşturmanın Fransa’daki sürücülerin şikayeti üzerine başlatıldığı anımsatılarak, firmanın söz konusu veri aktarımını sonlandırdığı belirtildi. |
| | |  | Aşırı Sıcaklıklarda Çalışan Güvenliği: Giyilebilir Teknolojilerin Sağlık Üzerindeki Etkileri ve Gizlilik Riskleri |
| Küresel sıcaklıkların arttığı ve yaz aylarında rekor sıcaklıkların yaşandığı günümüzde, işverenler çalışanların güvenliğini sağlamak için giyilebilir teknolojilere yöneliyor. Örneğin, Oak Ridge, Tennessee’deki bir nükleer temizleme tesisinde çalışan işçiler, kalp atış hızlarını, hareketlerini ve efor seviyelerini kaydeden bileklikler takıyor. Bu cihazlar, aşırı ısınma belirtilerini tespit ederek çalışanları soğuma molası vermeye yönlendiriyor. Ancak, toplanan tıbbi bilgilerin nasıl korunduğu konusunda endişeler var. İşçi grupları, bu bilgilerin işçileri cezalandırmak için kullanılabileceğinden endişe ediyor. ABD’de aşırı sıcaklıklar nedeniyle iş gücü verimliliğinde yıllık 100 milyar dolara kadar kayıplar yaşanabilirken, bazı işverenler bu tür cihazları kullanarak hem sağlık risklerini azaltmayı hem de maliyetleri kontrol altında tutmayı umuyor. Giyilebilir cihazlar, özellikle sporcular, itfaiyeciler ve askeri personel için geliştirilmişti, ancak şimdi daha geniş iş ortamlarında kullanılmaktadır. Cihazlar, ter analizi yaparak dehidrasyon ve aşırı ısınma risklerini belirliyor. Bununla birlikte, bu teknolojilerin doğruluğu ve güvenilirliği konusunda hala belirsizlikler var. Gizlilik endişeleri, bu tür teknolojilerin işçiler üzerinde nasıl kullanılacağına dair geniş bir tartışmayı beraberinde getiriyor. Uzmanlar, işçilerin bu tür cihazları giymeye isteyip istemediğine karar verebilmelerini, verilerin sadece gerekli olan kısmının işlenmesini ve bilgilerin 24 saat içinde silinmesini öneriyor. Ayrıca, bu cihazların doğru koşullarda kullanılması, uygun molalar ve soğuk su ile desteklenmesi gerektiği vurgulanıyor. |
| | |  | LinkedIn Economic Graph Araştırması: 2019-2023 İş Unvanları Büyüme Raporu |
| LinkedIn, 2024 yılı için “Yükselen Meslekler” başlıklı yazısında, teknolojik gelişmelerin ve yapay zekanın geleneksel mesleklerin önemini azalttığı, bu nedenle yeni nesil mesleklerin ön plana çıktığı vurgulandı. Yazıda özellikle asistan ve destekleyici rollerin önem kazandığı belirtiliyor. Yani, firmalar artık sadece uzmanlık değil, ekip çalışmasına da büyük değer veriyor. LinkedIn Economic Graph araştırmacıları, 1 Ocak 2019 – 31 Temmuz 2023 tarihleri arasında milyonlarca LinkedIn üyesinin başladığı işleri inceledi. Çalışma, iş unvanlarının büyüme oranlarını hesaplamak ve gelecekteki iş trendlerini anlamak amacıyla yapıldı. Ana bulgular ve sonuçlar: Çalışmada, iş unvanlarının değerlendirilebilmesi için üye tabanında tutarlı bir büyüme göstermiş ve 2023’te anlamlı bir büyüme oranına sahip iş unvanları ele alındı. Stajyerlikler, gönüllü işler, geçici işler, öğrenci pozisyonları ve her ülkedeki işe alım sürecini domine eden az sayıda şirketin iş ilanları analiz dışında bırakıldı.
Ana Bulgular: LinkedIn verileri, işlerde gereken yeteneklerin 2015’ten bu yana %25 oranında değiştiğini gösteriyor. Bu oranının, 2030 yılına kadar dünya genelinde %65’e ulaşması öngörülüyor. Yapay zeka ve otomasyonun hızlı yükselişi, uzmanlar ve şirketler için yeni fırsatlar ve çeşitli zorluklar getirdi. 2024 için belirlenen “Yükselen Meslekler” listesi, son beş yılda en hızlı büyüyen 15 iş alanını içeriyor. Bu liste, kariyerini yeniden yönlendirmek, iş gücüne geri dönmek veya değişikliklere adapte olmak isteyenler için faydalı bir kaynak sunuyor. 2024 yılının meslekleri:
Liste, hangi iş alanlarında en çok aranan yeteneklerin neler olduğunu, popüler pozisyonları ve ilgili kursları içeriyor. Bu veriler, kariyerine yeni bir yön vermek isteyenler için fırsatlar sunuyor. |
| | YASAL DÜZENLEMELER VE YARGI KARARLARI |
|
|  | Yargıtay: Telefon Konuşmasından Çalışanın Alkollü/Sarhoş Olduğu Düşünüldüğünde İş Sözleşmesi Feshedilebilir mi? |
| “Öte yandan davacının alkollü olduğuna dair tespit (maddi delil mahiyetinde) ya da ikrar bulunmayıp davalı tanıkların telefon konuşmalarından kendi çıkarımları olduğu görülmektedir. Alkollü olma ve özellikle sarhoş olma telefon konuşmasından muhatabın çıkarımlarıyla ispat edilebilecek bir husus değildir. Ayrıca bu noktada Mahkemece savunmada isnat edilen eylemlerin kabul edildiği ifade edilmiş ise de davacının savunmasında isnat edilen eylemleri kabul etmediğini, kendisinin mobbinge maruz kaldığını ifade ettiği görülmektedir.
Görüldüğü gibi davalı tarafından fesih gerekesi yapılan hususlar usulünce ve kesin olarak ispat edilememiş olup şu halde feshin geçersizliği ile davacının işe iadesine karar verilmesi gerekirken davanın reddine karar verilmesi isabetsizdir.”
Ankara BAM 9 HD E: 2024/1048 K : 2024/1010 T:16.04.2024 |
| | İngiltere İş Mahkemesi: Başvuru Hatası ve Yaş Ayrımcılığı – İşveren, Adaya Tazminat Ödemek Zorunda Kaldı |
| İngiltere yargısına taşınan bir davada, bir işveren, engelli adaylara iş görüşmesi hakkı tanıyan bir ilana başvuran Mr.C’nin başvurusu, bir hata sonucu işe alım yöneticilerine ulaşmadı ve mülakata çağrılmadı. İşveren, rolün dolduğunu belirterek özür diledi ve Mr. C’yi diğer fırsatlar için başvurmaya teşvik etti. Daha sonra, işveren Mr. C’nin başvurusunun gerekli kriterleri karşılayıp karşılamadığını değerlendirdi, ancak inceleme sonuçları yaşa dayalı önyargı içeriyordu. Mahkeme, inceleme sonuçlarının Mr.C’nin yaşına bağlı olarak daha yüksek bir yeterlilik beklentisi koyduğunu ve bu durumun yaşa dayalı ayrımcılık olduğunu belirtti. Mr. C’ye £4,000.00 artı faiz olarak toplamda £4,316.50 manevi tazminat verildi, ancak maddi kayıplar için herhangi bir tazminat alamadı çünkü ayrımcılık, başvurusunun reddedilmesinden sonra gerçekleşti. |
| GÜNÜN SORUSU VE BİLGİLERİ |
|
|  | SORU: Seyahat sağlık sigortası için çalışanımız gelir vergisi indirimi talebinde bulundu. Bu poliçe, vergi indirimi kapsamına girer mi? |
| CEVAP: Özel sağlık sigortasının bir türü olduğu için, seyahat sağlık sigortasında da ödenen bedeli vergi matrahından indirime tabi tutabiliyoruz. |
| |  | | Telafi Çalışması ve İş Kanunu İş Kanunu, çalışılmayan sürelerin telafi edilmesini öngörür. Telafi çalışmasının sıkı bir zaman çerçevesine bağlı olup olmadığı açıkça belirtilmemiştir. İşverenler ve işçiler, telafi çalışmasını daha esnek bir şekilde düzenleyebilirler. İşçiler genellikle izin taleplerini belirli bir süre öncesinden bildirmelidir. Pazar günü personelin hafta tatili ise bu günde telafi çalışması yaptırılamaz, değilse telafi çalışması yaptırılabilir. Telafi çalışması günlük en fazla 3 saat olarak yapılabilecek olup Pazar günü yapılacak toplam çalışmanın günlük yasal sınır olan 11 saati aşmaması gerekir. İdari izin özel sektörü kapsayan bir izin türü olmadığından inisiyatife bağlı olarak izin sayılabilir ya da telafi çalışması yaptırılabilir. Telafi çalışmasının 4 ay içinde hafta tatili ya da resmi tatil günlerine denk gelmeyen günlerde yapılması gerekir.
|
| | |
|
|
|
|
|
